dinsdag 9 augustus 2016

Genealogisch blog 85

Wapens

Dit artikel wordt een hachelijke onderneming. Als genealoog zal ik mij op het gladde ijs van de heraldiek bewegen. Het beschrijven van de vele vormen waarin het wapen van het geslacht van Haeften voorkomt is geen sinecure. Zeker niet omdat dit wapen een afgeleide is van het wapen van het Franse geslacht Châtillon. Het Châtillonwapen kent in Nederland, en met name in het Rivierengebied diverse verschijningsvormen. Heraldische nauwkeurigheid en een zuivere analyse zijn dus noodzakelijk. Een te pittige opgave en daarom laat ik vooral de afbeeldingen spreken.

Dat het geslacht van Haeften en verschillende dorpen in de West Betuwe wapens voeren, die grote overeenkomst vertonen met het wapen van het Franse geslacht Châtillon houdt niet in, dat de familie van Haeften of andere geslachten afstammen van het Franse geslacht Châtillon en evenmin niet dat Châtillons gewoond zouden hebben in de dorpen, zoals Waardenburg, Ophemert, Hardinxveld, die een overeenkomstig wapen voeren. Maar Rudolf de Cocq dan?, zult u vragen. Ja die heeft in de Betuwe gewoond, dat staat historisch vast. Maar niet 100% staat vast, dat hij een telg was uit het Franse geslacht Châtillon.

R.T. Muschart toonde in zijn artikel “De zogenaamde Châtillonwapens in de Betuwe” in het blad de Nederlandse Leeuw in 1978 reeds aan, dat behalve Guy van Châtillon en Blois, heer van Gouda en Schoonhoven, die tussen 1382 en 1390 zegelde met het wapen, er geen enkele andere Châtillon in de Betuwe woonachtig is geweest, terwijl het geslacht de Cock en de daaruit voortgekomen geslachten het wapen al ver vóór de komst van genoemde Guy voerde. Het is nooit overtuigend bewezen, dat er enige relatie bestaat tussen het Franse geslacht Châtillon en het Betuwse geslacht de Cock en de adellijke families die daaruit ontstaan zijn, al wilden bijv. 19^e eeuwse genealogen uit de familie van Haeften, dat wel graag doen voorkomen op enkele kunstzinnige stambomen.

Het Châtillonwapen moet gezien worden als een streekwapen, zoals P. van der Zalm duidelijk maakte in een artikel over het Wapenalbum Bommelerwaard. Een veel voorkomende wapenfiguur in een bepaalde streek duidt op feodale verbondenheid tussen leenheer en leenmannen. Hetgeen erop duidt, dat de Châtillons bezit gehad moeten hebben in met name de Tielerwaard.

Ik laat de afbeeldingen verder voor zich spreken met daarbij de opmerking, dat ik afbeeldingen van zegels nu achterwege heb gelaten.