Genealogisch blog 484

Misleidende registraties

De nakomelingen van Asser Swaab(p), die in Amsterdam geboren werd op 26 april 1875, schreven hun achternaam meestal als “Swaap” en niet meer als “Swaab”. Doordat de achternaam niet in alle registraties hetzelfde werd geschreven leidde dat bij Simon Swaap, het vijfde kind van Asser uit zijn eerste huwelijk met Catharina Beesemer, bij mij tot de nodige verwarring. Het viel niet mee vast te stellen, dat Simon Swaab en Simon Swaap van 1911 één en dezelfde persoon waren.

De ontdekking, dat er voor Simon Swaab/Swaap ook verschillende geboortedata in omloop waren, vergrootte de verwarring bij mij alleen maar. Een herstelde typefout van de geboortedatum van Simon, leidde tijdens de Tweede Wereldoorlog, tot de suggestie dat er mogelijk toch sprake zou kunnen zijn van twee personen. Maar nader onderzoek leverde een betrouwbare oplossing.

Kaart van Simon Swaap uit Mauthausen (?)

Op zijn archiefkaart in het Gemeentelijk Archief van Amsterdam staat vermeld, dat Simon Swaap op 17 september 1911 ter wereld kwam als zoon van Asser Swaap en Catharina Beesemer. Zijn geboortedatum wordt bevestigd door zijn ventvergunning voor alle soorten vis die Gemeente Amsterdam hem verleende op 1 september 1934. Op de hierboven getoonde kaart van Simon uit de Arolsen Archives is te lezen, dat per abuis als zijn geboortedatum oorspronkelijk 7.9.11 werd getypt. Later is met pen voor de 7 een 1 ingevuld, waarmee op deze kaart zijn juiste geboortedatum stond vermeld en de fout hersteld was.

Maar in hun administratieve “Gründlichkeit” hebben de Duitsers op diverse andere kaarten, die ze aanlegden over Simon Swaap, de foutieve geboortedatum overgenomen, dus 7 september 1911. Immers wat getypt stond was wet.

Over de schrijfwijze van de achternaam van Simon ontstond bij mij verwarring, toen ik de kaart in handen kreeg die over hem werd aangelegd bij de Joodse Raad in Amsterdam. Op die kaart staat als de achternaam van Simon, geboren op 17 september 1911 en woonachtig in de Nieuwe Batavierstraat 11, Swaab vermeld en niet Swaap. Omdat alle andere gegevens over Simon op de kaart van de Joodse Raad klopten, ga ik ervan uit, dat de persoon, die destijds deze kaart aangelegd heeft, gedacht moet hebben, dat de schrijfwijze van zijn achternaam Swaab moest zijn. Immers er woonden zoveel leden van de familie Swaab in Amsterdam, dat het niet anders kon, in de gedachtegang van die persoon, dat de achternaam van Simon gewoon ook Swaab was. Kennelijk wist de ambtenaar van de Joodse Raad niet, dat er een tak van de familie bestond, waarvan de achternaam als Swaap geschreven werd.

Kaart van Simon Swaap bij de Joodse Raad

Het gezin van Asser Swaap bestond ui in totaal zeven kinderen, vijf uit zijn eerste huwelijk met Catharina Beesemer, dochter van Levie Beesemer en Margaretha Polak, en twee uit zijn tweede huwelijk met Catharina Bont. Nadat Catharina Beesemer op 24 maart 1919 was overleden, hertrouwde Asser met Catharina Bont in Amsterdam op 23 juni 1920. Asser en Catharina kregen nog een zoon, Aron van 31 januari 1922, en een dochter, Rosa van 12 april 1923.

Van de zeven kinderen van Asser overleefde alleen dochter Margaretha van 5 april 1902 de verschikkingen van de oorlog. Alle andere kinderen kwamen om in concentratiekampen. Margaretha, die op 8 september 1921 trouwde met Antoon Vastenhouw, overleed op 4 oktober 1980. Ook haar echtgenoot overleefde de oorlog. Hij stierf op 1 april 1961. Margaretha en Antoon kregen zelf twee kinderen.

Keren we terug naar Simon Swaap. Ten tijde van zijn dienstkeuring was Simon leerling-banketbakker. Van oktober 1931 tot april 1933, toen hij met grootverlof ging, diende hij als soldaat bij het 7^e Regiment Infanterie. Per 1 september 1934 kreeg Simon van de Gemeente Amsterdam vergunning om in het centrum van de stad alle soorten vis te venten.

Ventvergunning van Simon Swaap

Van zijn ventvergunning weten we, dat Simon in maart 1937 met zijn ouders meeverhuisde van de Joden Houtuinen naar de Plantage Kerklaan en later naar de Nieuwe Batavierstraat.

Simon was 24 jaar oud, toen hij in het huwelijksbootje stapte met de kleermaakster Flora Bleekveld op 29 februari 1936. Flora was een dochter van Samuel Bleekveld en Saartje Bolle. Zij kwam ter wereld op 8 februari 1911. Simon en Flora gingen inwonen bij de ouders van Simon in de Nieuwe Batavierstraat.

Razzia op het J.D. Meijerplein

Uit de gegevens, die verder over Simon bekend zijn valt op te maken, dat hij bij de Duitse razzia van 22 en 23 februari 1941 op het Jonas Daniël Meijerplein werd gearresteerd en overgebracht naar concentratiekamp Schoorl, waarheen ook Izak en Jacob Swaab, hele verre familieleden van Simon, werden afgevoerd. De beschikbare gegevens vermelden niet expliciet, dat Simon ook gevangen werd genomen bij de razzia op het J.D. Meijerplein.

Simon werd de joodse politieke gevangene nummer 4944. In de nacht van 27 op 28 februari 1941 werden alle gevangenen uit Schoorl via station Alkmaar overgebracht naar Weimar. Vandaar moesten de gevangenen verder in looppas de Ettersberg op naar concentratiekamp Buchenwald. Samen met de 341 nog levende gevangenen uit Amsterdam werd Simon op 22 mei 1941 vanuit Buchenwald overgebracht naar concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk, waar hij op 6 september 1941 bezweek. In Buchenwald lieten veertien Amsterdammers het leven, onder wie de eerdergenoemde Izak Swaab wiens as nog door de Duitsers werd teruggestuurd naar de politie in Amsterdam. De Amsterdamse politie heeft zijn as uiteindelijk overgedragen aan de familie.

Kampkaart van Simon Swaap

Toen Simon bij de razzia van 22 en 23 februari 1941 werd gearresteerd, moet hij geweten hebben, dat zijn vrouw Flora in verwachting was van hun eerste kind. Flora was al vier maanden zwanger. Het moet voor Simon een ondraaglijke kwelling zijn geweest zelf in een concentratiekamp te zitten en niet het laatste halfjaar van de zwangerschap van Flora te kunnen meemaken.

Terwijl Simon in Mauthausen verbleef, beviel Flora op 1 augustus 1941 van zoon Andries. Anderhalve maand later werd Simon vermoord. De kleine Andries werd op enig moment geadopteerd door zijn tante en oom Margaretha Swaap (1902-1980), een oudere zus van zijn vader, en haar man Antoon Vastenhouw (18956-1961). Daardoor overleefde Andries de oorlog. Zijn moeder werd door de Duitsers opgepakt en kwam op 1 augustus 1943 in Westerbork terecht. Vandaar is ze op transport gesteld naar Auschwitz, waar ze op 30 november 1943 werd vergast. Andries Swaap overleed op 77-jarige leeftijd in Amsterdam op 26 oktober 2018.

 

Tiel, 29 oktober 2020

 

  ==============================================