Genealogisch blog 703

 

Allround artiest

Ik heb in Genealogisch blog 234 van 30 oktober 2017 verteld over Lion Hermanus Kinsbergen (1750-1813), die over het algemeen wordt gezien als de grondlegger van het Nederlandse circus. Er is echter niet veel fantasie voor nodig om diens neef Roelof Hermanus (Roelof) Kinsbergen ook als zodanig te bestempelen. Roelof was in de toenmalige wereld van het circus een allround vakman, die niet alleen het hooggeëerd publiek uitstekend wist te vermaken, maar die ook alle techniek beheerste om een voorstelling goed te laten verlopen, hoewel hij niet kon schrijven. Bedacht moet worden, dat op het einde van de 18^e en in het begin van de 19^e eeuw circusvoorstellingen deel uitmaakten van de jaarlijkse kermissen in de steden in het land. Pas later ontwikkelde de kleine circussen zich tot “grote” voorstellingen in een eigen tent.

Roelof Hermanus (Roelof) Kinsbergen kwam rond 1790 in Amsterdam ter wereld als een van de veertien kinderen van Hermanus Samuel Hartog Hirsch Kinsbergen (1725-1813), die uit zijn eerste huwelijk met Judic Meijer (1730-1777) zeven kinderen had en die bij zijn tweede echtgenote, Rebecca Salomon Swaab (1755-1855), ook zeven kinderen verwekte. Roelof was de op een na jongste van die veertien kinderen van Hermanus Kinsbergen. Vader Hermanus, die veelal in geschriften voorkomt als Lion Kinsbergen, had in 1798 het circus van koorddanser Pieter Magito overgenomen en werd daardoor de tweede echte Nederlandse Circusdirecteur.

Pieter Magito

Veel broers van Roelof Kinsbergen vonden net als hij emplooi in het circus, bij hun vader dan wel zelfstandig of in dienst van anderen. Ze trokken van stad naar stad met andere circusfamilies, zoals de familie Swaab en de familie Blanus. Logisch dat er veel onderlinge verwantschappen ontstonden.

Roelof Hermanus Kinsbergen vond in Clara Isaac (Klaartje) van Praag de vrouw met wie hij zijn leven wilde delen. Zij trouwden dan ook in Amsterdam op 3 september 1817. Bij de huwelijksplechtigheid op het Amsterdamse Stadhuis waren de getuigen Abraham Samuel de Beneditty, Machiel Hartog Parsser, Hartog Machiel Parsser en Nathan Elias Snitsler.

Klaartje werd in Amsterdam in 1795 geboren als dochter van Isaac Simon van Praag en Annaatje Simon Bilderbeek. De vaste woon- en verblijfplaats van Roelof en Klaartje werd uiteraard Amsterdam, waar zij onder meer op de Leprosengracht hebben gewoond. Blijkens de geboorteplaatsen van enkelen van hun kinderen, zoals Epe en Groningen, was Klaartje hoogzwanger, terwijl zij met Roelof als circusartiest met hun woonwagen rondtrokken door het land. Roelof en Klaartje kregen in totaal zeven kinderen, zes jongens en een meisje. Hun oudste drie zonen, Jacob van 1818, Leendert van 1823 en Isaac, die op 7 juli 1825 in Groningen werd geboren, gingen ook bij het circus. Jacob en Leendert traden in de voetsporen van hun vader, terwijl Isaac zich vooral toelegde op het goochelen in privé voorstellingen.

Goochelkunst van Isaac Kinsbergen

Op 24 februari 1821 kwam zoon Isaac Roelof in Groningen ter wereld. Deze jongen was geen lang leven beschoren. Hij overleed in Naaldwijk op 17 maart 1822, ruim een jaar oud. Ook het vijfde kind van Roelof en Klaartje werd niet oud. Zoon Hermanus Roelof van 16 september 1828 overleed in Uitgeest op 3 augustus 1833. Hij werd slechts vier jaar.

Jongste zoon Simon van 2 april 1831 voelde niets voor het circus en werd diamantslijper van beroep, evenals de echtgenoot van zijn zusje Annaatje, die op 29 augustus 1835 werd geboren in Amsterdam. Annaatje, wier roepnaam Naatje was, trad op 27 november 1856 in het huwelijk met Samuel Levie Streep. Zij woonden tot augustus 1859 in Amsterdam en verkasten daarna naar Antwerpen, waar in de diamantindustrie beter werd betaald dan in Amsterdam.

Op verschillende (geboorte)akten van zijn kinderen stond Roelof geregistreerd als koorddanser, voltigeerder, goochelaar en mechanicus. Hij was in het toenmalige circus van alle markten thuis.

Het was Roelof en Klaartje niet gegund om samen oud te worden. Clara Isaac van Praag overleed in Amsterdam op 12 juli 1856. De oorzaak van haar overlijden was een niet nader omschreven borstkwaal. Twee dagen na haar overlijden werden de stoffelijke resten van Klaartje begraven op de Joodse Begraafplaats in Muiderberg.

Het duurde 11 jaar voordat Roelof hertrouwde. Hij was al 77 jaar oud, toen hij in Amsterdam op 3 januari 1867 eeuwige trouw beloofde aan Abigael David Rodrigues de Mirando, die toen 44 jaar oud was. Dat Roelof met Abigael uiteindelijk in het huwelijk trad is niet verwonderlijk. Ze kenden elkaar al een flink aantal jaren, sterker nog, ze hadden samen al een kind. Op 11 november 1863 werd in Amsterdam hun dochter Rebecca geboren. Rebecca overleed op 24 augustus 1940 in ’s Gravenhage.

Bij de voltrekking van het huwelijk van Roelof Hermanus Kinsbergen en Abigael David Rodrigues de Mirando waren de getuigen Hijman Bloemist, Horik Cohen, Abraham Duitz en Andries Machiel Jacob Rozelaar. Abigael werd in Amsterdam geboren op 18 juli 1822 als dochter van David Rodrigues de Mirando en Judith Brandon.

Graf van Roelof Hermanus Kinsberegen in Muiderberg

Roelof Hermanus Kinsbergen was 81 jaar oud, toen op 26 november 1871 in Amsterdam een einde kwam aan zijn leven. Zijn lichaam vond twee dagen later de laatste rustplaats op de begraafplaats in Muiderberg.

Twee jaar na het overlijden van Roelof Hermanus Kinsbergen hertrouwde Abigael David Rodrigues de Mirando in Amsterdam met de Rotterdamse groenteverkoper Samson Emanuel Rootveld, die in 1816 was geboren. De huwelijksplechtigheid vond plaats op 20 maart 1873. Samson was weduwnaar van Sara Samuel Weeler.

Abigael David Rodrigues de Mirando bereikte de leeftijd van 83 jaar. Zij overleed in Rotterdam op 2 januari 1906.

 

Tiel, 9 augustus 2023