Genealogisch blog 469

Heel gezin uitgeroeid

Dit jaar gedenken we, dat we in Nederland al 75 jaar in vrede en vrijheid leven. De vrede en onze vrijheid zijn ons uiterst dierbaar, en terecht. Terwijl we in vrijheid leven en de vrede vieren, mogen we vooral niet vergeten welke onbeschrijflijk grote prijzen daarvoor in de jaren 1940-1945 betaald zijn. We hebben af en toe de neiging het leed van destijds achter ons te laten vanuit de gedachte dat was toen. Natuurlijk was het toen, maar de recente geschiedenis leert ons, dat wat toen gebeurde heel makkelijke weer kan plaats vinden. En zelfs op verschillende plaatsen in deze wereld daadwerkelijk weer gebeurt. Dat mogen we beslist niet vergeten. Daarom sta ik in dit Genealogisch blog stil bij Levie Koopman en zijn echtgenote Grietje Vleeschhouwer en hun zeven kinderen, die betaalden met hun leven in de concentratiekampen, en bij de negen broers en zussen van Levie, van wie slechts een de oorlog overleefde.

Ventvergunning van Levie Koopman

Levie Koopman kwam op 19 juni 1890 in Amsterdam ter wereld. Hij was het vierde van de tien kinderen van sjouwerman Mozes Koopman (1864-1943) en Sara Peekel (1862-1940). Levie was maar een klein mannetje. Volgens het Amsterdamse militieregister bedroeg zijn lengte slechts 1,62 m. Levie werd van beroep venter. Van de gemeente Amsterdam kreeg hij, met ingang van 1 september 1934, vergunning voor het opkopen van metalen, oud touwwerk, lompen, scheepsafval en aanveegsel, een ander woord voor afval.

Toen Levie 18 jaar oud was trad hij op 2 juni 1909 in Amsterdam in het huwelijk met Grietje Vleeschhouwer, die toen 23 jaar oud was. Grietje was een dochter van Leon Vleeschhouwer en Eva Goudsmit, die toen beiden al waren overleden. Getuigen bij het huwelijk van Levie en Grietje waren haar oom Izak Mozes Goudsmit, haar neef Mozes Goudsmit, Israël Aandagt en Wolf Goudsmit. Het pasgetrouwde stel vestigde zich in de Holendrachtstraat op nummer 20 huis. De rest van hun leven hebben Levie en Grietje en hun kinderen op dat adres gewoond.

Tijdens de voltrekking van de huwelijksplechtigheid, was Grietje al zwanger van haar eerste kindje. Op 29 september 1909 werd dochter Eva geboren. Over haar is mij niets bekend. Eva werd vergast in Auschwitz op 30 september 1942.

Huwelijksakte Koopman x Vleeschhouwer

Als tweede kind van Levie Koopman en Grietje Vleeschhouwer werd zoon Leon in Amsterdam geboren op 16 augustus 1911. Leon, die het beroep van fotograaf uitoefende, trouwde op 3 mei 1933 met de 21-jarige Ursulina Alberdina Eerman, dochter van Bartholomeus Eerman en Jacoba Anna van Schreeven. Het paar vestigde zich aan de Nieuwe Keizersgracht. Uit het huwelijk van Leon en Ursulina is een dochter voortgekomen, over wie ik verder niets weet. Het huwelijk van Leon en Ursulina heeft niet lang standgehouden. De scheiding werd formeel uitgesproken op 29 september 1938. Op 30 oktober 1940, de Tweede Wereldoorlog was een feit, hertrouwde Leon Koopman met de al zwangere dienstbode Grietje Schellevis, wier familie afkomstig was uit Sittard, maar al enige tijd in Amsterdam woonde. Op 24 januari 1941 kwam zoon Henri Louis Koopman ter wereld. Het jongetje heeft niet lang geleefd, want hij overleed op 30 november 1941. Leon en Grietje waren inmiddels verhuisd naar de 2^e Jan Steenstraat.

Razzia J.D. Meijerplein, d.d. 22-02-1941

Leon was betrokken bij de razzia die op 22 februari 1941 plaats vond op het J.D. Meijerplein in Amsterdam. Mogelijk was hij daar aanwezig om foto’s te maken. Hij werd als politieke gevangene afgevoerd naar Kamp Schoorl. Zes dagen later werd hij met de andere opgepakten afgevoerd naar concentratiekamp Buchenwald. Vanuit Buchenwald volgde op 22 mei 1941 overplaatsing naar het concentratiekamp Mauthausen in Oostenrijk. In Mauthausen, een van de verschrikkelijkste kampen, hield Leon het vol tot 21 september. Toen kon hij niet meer en stierf. Twee sleutels van hem, die bij binnenkomst in Mauthausen in beslag waren genomen werden teruggestuurd naar Amsterdam. Grietje Schellevis werd op 30 april 1943 in Sobibor vergast.

Kaart van Leon Koopman bij Arolsen Archiv

Mozes (roepnaam Max) Koopman, het volgende kind van Levie en Grietje Vleeschhouwer, werd geboren op 28 november 1912. Max gaf op 17 juli 1942 zijn ja-woord aan leerling-mantelnaaister Esther (Emmy) van der Hart. Beiden werden in Sobibor op 13 maart 1943 vermoord.

Apothekersassistent Salomon Koopman kwam op 27 augustus 1914 ter wereld als het vierde kind van Levie Koopman en Grietje Vleeschhouwer. Salomon woonde nog bij zijn ouders. Hij werd op 30 september 1942 vergast in Auschwitz. Zoon Simon Koopman van 5 december 1919 ging ook op 30 september in Auschwitz door de schoorsteen. Simon was slager geweest.

De jongste twee kinderen van Levie Koopman en Grietje Vleeschhouwer waren dochters. Sara zag het eerste levenslicht op 20 juli 1921. Zij ging in 1941 als knipster werken bij lingerie- en confectiefabriek Sidva in Amsterdam. Sara heeft, ongeveer een maand voordat ze overgebracht werd naar het concentratiekamp in Vught, nog geprobeerd de dans van de vernietigingskampen te ontspringen door aan te tonen, dat ze Gereformeerd gedoopt was. Het mocht niet baten.

Sara ging mee met het laatste transport van Westerbork naar Sobibor waar ze werd vermoord op 23 juli 1943. Zij was daarmee degene van het gezin van Levie Koopman en Grietje Vleeschhouwer die het langst in leven mocht blijven. Jongste dochter Alida van 9 mei 1924 werd op 30 september 1942 vergast in Auschwitz. 

Artchiefkaart Amsterdam van Levie Koopman

Aan het leven van Levie Koopman kwam een einde op 26 oktober 1942, toen de Duitsers hem vergasten in Auschwitz. Hij bereikte de leeftijd van 52 jaar. Grietje Vleeschhouwer werd in Sobibor vergast op 2 april 1943, nadat ze drie dagen eerder in Westerbork op transport was gesteld.

Zo werd een heel gezin van negen personen door de Duitsers uitgeroeid, enkel en alleen omdat ze Joden waren. Het is niet verbazingwekkend, dat er van al deze mensen geen foto’s meer zijn. Er zijn immers geen overlevenden. Alleen Hartog Koopman, de broer van Levie, overleefde de oorlog. Het leed, dat de Joden tijdens de oorlog is aangedaan is onbeschrijflijk groot geweest. Het is begrijpelijk, dat veel overlevenden niet konden spreken over de gruwelen van de concentratiekampen. Ik hoop met dit Genealogisch blog het gezin van Levie Koopman en Grietje Vleeschhouwer enigszins aan de vergetelheid te ontrukken.

Tiel, 3 augustus 2020