Genealogisch blog 679

Overleden in Veenhuizen

Abraham Elias Barends, ook bekend als Abraham Elias Cohen-Kampen Barends, en zijn eerste vrouw Leentje Hartog Swaab belandden met hun zoontje Migael op 15 mei 1840 in Veenhuizen in het Tweede Gesticht. De kleine Migael overleed in Veenhuizen op 4-jarige leeftijd op 31 juli 1840. Zijn moeder, Leentje Swaab, overleed kort na hem op 20 augustus 1840. Vader Abraham Elias heeft na het overlijden van zijn geliefden nog tot 29 april 1841 in Veenhuizen gezeten.

Inschrijving in Veenhuizen van Abraham Elias Barends

In 1823 liet de Maatschappij van Weldadigheid in Veenhuizen drie grote gestichten bouwen voor weeskinderen. De kinderen zouden heropgevoed worden door werk te verrichten op het land en in de vervening. Omdat het aantal beschikbare plaatsen niet ingevuld kon worden door weeskinderen, besloot men het gesticht te herbestemmen voor bedelaars en landlopers. In de drie gestichten in Veenhuizen konden gemiddeld per gesticht 1200 personen opgenomen worden.

Van de drie gestichten is tot op de dag van vandaag alleen het Tweede Gesticht bewaard gebleven, dat thans dienst doet als museum. Het eerste gesticht heeft plaats moeten maken voor een gevangenis en het derde gesticht is in 1925 afgebroken. De voormalige gevangenis is tegenwoordig ook een museum. Een bezoek aan de musea in Veenhuizen is zeer de moeite waard om te zien hoe de mensen in Veenhuizen heropgevoed werden en om te zien hoe tot voor kort gevangenen werden behandeld. Ik vertelde eerder over Veenhuizen in Genealogisch blog 116 van 12 november 2016.

Veenhuizen, het Tweede Gesticht

Abraham Elias Barends kam in Amsterdam ter wereld op 14 maart 1808. Zijn ouders waren Elias Elkan Barends en Abigael Abraham Daniëls. Na zijn schooltijd ging Abraham werken als sjouwerman in de Amsterdamse haven. Door zijn verblijf in Veenhuizen kunnen we ons een beeld vormen van zijn uiterlijk. Bij zijn inschrijving noteerde men zijn signalement nauwkeurig. Hij had een smal gezicht, blond haar en een spitse neus en kin. Zijn mond was opvallend klein.

Abraham Elias Barends trad op 12 november 1834 in Amsterdam in het huwelijk met de 24-jarige Leentje Hartog Swaab, die een dochter was van Hartog Abraham Swaab en Rebecca Isaac Linde. Bij de voltrekking van het huwelijk van Abraham en Leentje waren de beide vaders de getuigen en Mozes Abraham Brander en Gerrit Meijer Gerzani. Vanaf zijn huwelijk stond Abraham in Amsterdam geregistreerd als schoenmaker. Abraham en Leentje gingen in de Lange Houtstraat wonen, niet een van de beste buurten van de hoofdstad, die daarom later plaats moest maken voor de nieuwbouw van de Stopera.

Op 25 januari 1836 kwam zoon Migael ter wereld in Amsterdam. Er zijn bronnen, die aangeven, dat met en na Migael nog twee kinderen zouden zijn geboren. Migael zou een tweelingzusje hebben gehad, die Abigael werd genoemd. In 1837 zou nog een zusje van Migael zijn geboren, die de naam Rebecca kreeg. Ik heb geen bevestiging in officiële documenten kunnen vinden van de geboorte van de laatste twee kinderen. Het kan zijn, dat ze beiden op heel jonge leeftijd zijn overleden. Toch acht ik het zeer onwaarschijnlijk, dat Abraham en Leentje drie kinderen gehad zouden hebben.

Lange Houtstraat Amsterdam

Zoals gezegd op 15 mei 1840 belandde het gezin Barends-Swaab in het tweede gesticht in Veenhuizen. De vraag is waarom ze daar terecht kwamen. Dat kan om twee redenen zijn. Ofwel ze waren veroordeeld tot Veenhuizen vanwege openlijke bedelarij in Amsterdam. Ofwel ze zijn vrijwillig naar Veenhuizen gegaan omdat ze als paupers de eindjes niet meer aan elkaar konden knopen. Ik hou het voorlopig erop, dat ze naar Veenhuizen moesten om heropgevoed te worden vanwege openlijke bedelarij. De beschikbare archieven hebben mij geen uitsluitsel geboden.

Abraham, Leentje en Migael waren nog maar kort in Veenhuizen, toen de kleine Migael daar overleed op 31 juli 1840. Hij was pas 4 jaar oud. De erbarmelijke leefomstandigheden in Amsterdam zullen zijn gezondheid behoorlijk hebben aangetast. Drie weken na het heengaan van Migael blies ook moeder Leentje haar laatste adem uit. Zij stierf op 20 augustus 1840. Haar stoffelijke resten werden begraven op de begraafplaats van Veenhuizen, waar tegenwoordig nog slechts één gaf als zodanig herkenbaar is.

Akte van overlijden van Leentje Hartog Swaab

Na het overlijden van vrouw en kind was het Abraham Elias Barends niet gegund direct terug te keren naar Amsterdam. Hij moest tot eind april 1841 in Veenhuizen blijven. Op 29 april 1841 keerde hij terug naar Amsterdam, waar hij op 13 december 1842 eeuwige trouw beloofde aan Roosje Joseph Walvisch, een dochter van Joseph Jonas Walvisch en Hanna Barend Pitot. Bij de huwelijksplechtigheid van Abraham en Roosje op het Amsterdamse Stadhuis waren David Salomon Bolletje, Jacob Bruske, Abraham van Leeuwe en Nathan Elias Snitsler de getuigen. Roosje werd in Amsterdam geboren op 26 juli 1818.

Het huwelijk van Abraham en Roosje was zeer vruchtbaar. Er werden in ieder geval negen kinderen geboren, mogelijk zelfs elf. Van de geboorte van twee kinderen, de dochters Mathilda van 1844 en Saartje van 13 mei 1847, heb ik geen bevestiging kunnen vinden. Het is dus niet zeker of zij kinderen waren van Abraham en Roosje.

Uitgaande van negen kinderen, baarde moeder Roosje vijf dochters en vier zonen. De kinderen Jonas van 4 april 1850 en Heintje, geboren op 24 mei 1859, stierven beiden in de leeftijd van een jaar. Van de dochters Elsina en Sipora en van zoon Jozef is niet bekend waar en wanneer zij overleden zijn. De overige vijf kinderen emigreerden allen naar de Verenigde Staten en vestigden zich met hun echtgenoten in New York. In de verschillende wijken van de Big Apple zijn zij in de twintigste eeuw overleden, enkelen op hoge leeftijd.

Ik heb niet kunnen achterhalen waar en wanneer Roosje Joseph Walvisch is overleden. Van Abraham Elias Barends is bekend, dat hij in 1878 is gestorven in Londen. Vermoedelijk is hij, al dan niet in gezelschap van zijn nieuwe liefde, daarheen verhuisd, toen zijn kinderen allemaal het huis uit waren en hun eigen weg hadden gevonden. Abraham Elias Barends bereikte de leeftijd van 70 jaar.

De lezer van dit Genealogisch blog zal opgemerkt hebben, dat dit verhaal en aantal open einden kent, omdat ik bepaalde feiten niet heb kunnen vinden. Ik hoop, dat de lezers mij kunnen helpen invulling te geven aan de nu nog witte vlekken. Mijn dank alvast daarvoor.

 

Tiel 29 januari 2023