Genealogisch blog 695

Rooms Katholiek of Nederduits Gereformeerd?

Op 19 april 2023 postte ik Genealogisch blog 694. Het verhaal handelde over de publicatie van het negende deel van het boek Joodse Huizen. Het openingsverhaal van Joodse Huizen 9 is van mijn hand. Na het schrijven van dat Genealogisch blog was ik helemaal leeg. Een trouwe lezer zal voordien al opgemerkt hebben, dat mijn schrijfenergie het nulpunt naderde; de tussenpozen tussen mijn blogs werden steeds langer. Ik had in het voorjaar veel geesteskracht nodig om een Genealogisch blog te schrijven. De tank was leeg, helemaal leeg.

Een paar weken niet schrijven en een welbestede vakantie in Frankrijk met veel rust hebben mijn batterijen weer opgeladen, ik heb er weer zin in. Toen ik over het onderwerp van het eerstvolgende Genealogisch blog begon na te denken, kwamen als vanzelf twee onderwerpen bij mij op. In dit Genealogisch blog gaat de aandacht uit naar de vroegste generaties van de familie Bosman, de familie van mijn moeder. Het gaat hier niet om de opvolging van de diverse generaties op elkaar. Centraal staat de vraag nu waar werden zij gedoopt en waarom.

Lubbertjen Bosman was het eerste kind van Evert Hendriks Bosman (ca. 1670-1739), die ik beschouw als de stamvader van de familie Bosman, en Egbertjen Janssen. De beschikbare bronnen, zoals de serie Veluwse Geslachten van de Vereniging Veluwse Geslachten, geven aan, dat Lubbertjen gedoopt werd in de Nederduits Gereformeerde (tegenwoordig zouden we zeggen Hervormde) Kerk van Beekbergen, de plaats op de Veluwe waar de familie Bosman zijn oorsprong heeft. Helaas was Lubbertjen geen lang leven beschoren, zij overleed al voor 1715. Ze werd dus niet ouder dan maximaal acht jaar. Bij de andere drie kinderen van Evert Hendriks Bosman en Egbertjen Janssen werd alleen vermeld, dat zij gedoopt werden in Beekbergen. Wel is er een vermoeden, dat ook zij het doopsel ontvingen in de Nederduits Gereformeerde Kerk van Beekbergen, maar dat blijft een vermoeden.

Hervormde Kerk Beekbergen

In december 1739 werd Anna Catharina Stalman geboren. Haar moeder, Jannetjen Everts Bosman, de tweede dochter van Evert Hendriks Bosman en Egbertjen Janssen, verklaarde, dat Anna Catharina in “onegt” was verwekt door ene Harmen Stalman, die later wel met Jannetjen Everts in het huwelijk trad en zijn dochter erkende. Anna Catharina Stalman ontving het doopsel op 23 juli 1741 zeker ook in de Nederduits Gereformeerde Kerk van Beekbergen.

Uit het voorgaande zou de conclusie getrokken kunnen worden, dat de familie Bosman uit Beekbergen aanhanger was van het nederduits gereformeerde geloof. Of dat daadwerkelijk zo was valt nog te bezien. Zeker is, dat de latere generaties van de familie aanhangers waren van het rooms katholieke geloof. Nergens heb ik een vermelding gevonden van de overgang van de familie van het ene (nederduits gereformeerd) naar het andere (katholieke) geloof.

Wanneer Evert Hendriks Bosman en Egbertjen Janssen lidmaten zouden zijn geweest van de Nederduits Gereformeerde Gemeente in Beekbergen, dan zouden hun namen moeten voorkomen in het Lidmatenboek van de Hervormde Gemeente Beekbergen van 1732-1820, in 1984 opgesteld door T. van den Brink en B.J. van den Enk en deel uitmakend van de serie Veluwse Geslachten. Maar daar is geen sprake van. In het lidmatenboek komen slechts een drietal Bosmannen voor, die geen familiebanden hadden met Evert Hendriks Bosman.

Evert Hendriks Bosman en zijn vrouw Egbertjen Janssen lieten hun kinderen dopen in de Nederduits Gereformeerde Kerk van Beekbergen. Dat betekende niet, dat zij zelf ook Nederduits Gereformeerd waren. Hoewel het de katholieken officieel verboden was hun godsdienst uit te oefenen en kerken te hebben, lieten veel katholieken, zeker op het platteland hun kinderen dopen in kerken van de reformatie, simpel weg omdat er geen priesters beschikbaar waren en geen katholieke kerken.

 Er was voor de katholieke inwoners van Beekbergen slechts een statie (een soort kapelletje), waar een priester af en toe langskwam. De statie Beekbergen vormde met de staties Apeldoorn, Eerbeek-De Horst, Hall. Brummen en Loenen de parochie Apeldoorn.

Het was in de 18^e en 19^e eeuw belangrijk, dat kinderen zo snel mogelijk na hun geboorte werden gedoopt. Mochten ze op jonge leeftijd komen te overlijden, wat vaak gebeurde door de slechte hygiëne en de uiterst gebrekkige gezondheidszorg, dan was hun voortbestaan in het hiernamaals in ieder geval verzekerd door de doop. Aan de hemelpoort werd niet gevraagd op je katholiek of nederduits gereformeerd was gedoopt. Iedereen, die gedoopt was, werd toegelaten.

 

Tiel, 8 juni 2023