Genealogisch blog 409

Het gezin van Rachel Koopman

De Nederlandse Genealogische Vereniging (NGV) verstuurde op 1 december j.l. per email Nieuwsbrief 127 naar de leden van de vereniging. In die Nieuwsbrief maakte de NGV bekend, dat Arolsen Archives sinds kort op Internet een online database aanbiedt met informatie over 13 miljoen slachtoffers van nazi-vervolging. De omschrijving van de database luidt:

“Na de Tweede Wereldoorlog stonden de geallieerde bezettende machten voor een gigantische taak: ze wilden de misdaden die door de nationaalsocialisten zijn begaan onderzoeken en zoeken naar vermiste personen. Om dit te doen, verzamelden ze informatie over de slachtoffers van nazi-vervolging. Alleen al in de Amerikaanse Zone resulteerde dit in ongeveer 850.000 documenten met informatie over tien miljoen namen. Het archief van Arolsen heeft deze verzameling documenten nu online gezet. ”

“Om ervoor te zorgen dat de nieuwe informatie snel en gemakkelijk toegankelijk is, heeft het Arolsen-archief de steun ingeroepen van Ancestry, het grootste online platform voor genealogisch onderzoek. Dit jaar begon het bedrijf te helpen bij het verwerken van grote collecties, het beschikbaar stellen van de gegevens aan het Arolsen-archief en het publiceren van de documenten in zijn eigen online archief. Hierdoor kunnen de lijsten nu heel gemakkelijk worden doorzocht. Dit online archief bevat veel waardevolle informatie, waaronder informatie over bijvoorbeeld de locatie van buitenlandse dwangarbeiders.”

Ik kon het uiteraard niet nalaten om direct de link naar de database aan te klikken en de naam “Koopman” als zoekopdracht in te voeren. Koopman is de eerste achternaam in mijn stambomen van een Joodse familie. De eerste persoon die ik vond en die ook in mijn stamboom van de familie Koopman voorkomt, was Rachel Koopman, die op 4 maart 1916 werd geboren in Amsterdam.

 Hijman Koopman

Rachel was het tweede kind van Hijman Koopman (1894-1945) en Sara Slap (1893-1920). Rachel had een oudere zus, die Jeanette heette. Na Rachel werd het gezin van Hijman en Sara nog verrijkt met een zoon, Emanuel. Vier dagen na diens geboorte overleed Sara Slap. Ruim een jaar later hertrouwde marktkoopman Hijman met Adolphina Slap (1887-1942), een oudere zus van Sara, die de opvoeding van de kinderen van Hijman opzich nam. Hijman woonde met zijn gezin vele jaren in de Ruijschstraat in Amsterdam Oost. Later verhuisde het gezin naar de Plantage Kerklaan.

Na haar schooltijd ging de Liberaal Joodse Rachel Koopman aan de slag als naaister. Ze zal rond de 20 jaar geweest zijn, toen ze verkering kreeg met Abram Wurms. Abram was in Amsterdam geboren op 17 augustus 1915 als zoon van Philip Wurms  en Branca Wurms, die op 2 april 1942 overleed na een lang ziekbed. Abram had zijn diensttijd (1935-1936) doorgebracht bij de Infanterie in Amersfoort. Op 16 mei 1936 ging hij met groot verlof (einde diensttijd).

Overlijdensadvertentie Branca Wurms

Rachel Koopman en Abram Wurms gaven elkaar het ja-woord in het Stadhuis van Amsterdam op 18 maart 1940. Het stel ging wonen in de Camperstraat op nr. 44 3 hoog. Abram was visboer. Hij had zijn Joods Lokaal Visbedrijf in de Gaaspstraat.

Ruim een jaar na de huwelijksvoltrekking tussen Abram Wurms en Rachel Koopman kwam op 14 april 1941 hun eerste kind ter wereld, zoon Philip, vernoemd naar zijn grootvader van vaderszijde. Op 21 mei 1942 kregen Rachel en Abram dochter Sara. Zij werd vernoemd naar haar grootmoeder van vaderszijde.

Het is voor de genealoog heel plezierig, dat Arolsen Archives bij de Nederlandse personen van Joodse afkomst scans van de kaart van betreffende persoon uit de cartotheek van de Joodse Raad heeft bijgevoegd. Daardoor is veel aanvullende informatie over een persoon beschikbaar gekomen. Zo weten we, dat noch Rachel Koopman, noch Abram Wurms “gesperrt” waren. Dat hield in, dat ze niet gevrijwaard waren om op transport gesteld te worden door de Duitsers, omdat ze beiden geen werkzaamheden voor de Joodse Raad verrichtten. Wie “gesperrt” was werkte op de een of andere manier voor de Joodse Raad en kreeg in ieder geval tot nader order uitstel van transport. Het “gesperrt” zijn was zeker geen garantie, dat men niet voor transport in aanmerking kwam. In de loop der jaren schroefden de Duitsers het aantal “gesperrte” personen aanzienlijk terug.

Kaart van Rachel Koopman bij Joodse Raad

Kaart van Abram Wurms bij Joodse Raad

 

Bij vergelijking van de kaart van Abram Wurms met die van Rachel Koopman en hun kinderen blijkt, dat Abram deels in andere kampen gezeten heeft dan Rachel en de kinderen. Abram werd op 23 maart 1943 vanuit Amsterdam op transport gesteld naar Westerbork. Hij ging mee met het 5^e transport van Westerbork naar Sobibor. Drie dagen later werd hij direct na aankomst daar vergast, evenals 1254 andere gevangenen. De datum van zijn transport naar Sobibor staat diagonaal op zijn kaart geschreven. Op transport naar het Oosten betekende voor de Joodse Raad, dat betreffende persoon een gewisse dood tegemoet ging. Zijn of haar kaart kon worden afgevoerd. Op de kaarten zijn nog wel enkele aantekeningen te vinden van na de oorlog, maar onduidelijk is waarop die slaan.

Op de kaart van Rachel Koopman bij de Joodse Raad staat vermeldt, dat zij 25 of 26 maart met haar kinderen is afgevoerd naar Vught (Concentratiekamp ’s Hertogenbosch). Nadrukkelijk staat genoteerd, dat zij op 26 maart 1943 niet meer aanwezig was in haar woning in de Camperstraat. Op 28 maart noteerde iemand van de Joodse Raad op de kaart van Rachel, dat haar man zich al in Westerbork bevond.

Het was de Joodse Raad klaarblijkelijk niet helemaal duidelijk waarheen Rachel zelf en haar kinderen waren getransporteerd. Bovenaan de kaart staat, dat ze vermoedelijk in Vught verbleef, terwijl bijna helemaal onderaaan staat, dat ze van de Spuistraat in Amsterdam naar Westerbork werd gezonden.Zeker is, dat ze een tijd in Vught heeft doorgebracht, aldus haar kampkaart.

In Vught verbleven Rachel en haar kinderen tot 6 juni 1943, toen ze met het zgn. kindertransport van 7 juni overgebracht werden naar Kamp Westerbork. Daar hadden ze het geluk, dat ze niet direct de volgende dag verder op transport moesten naar Sobibor. Hen was nog enige tijd leven in Westerbork gegund.

Kampkaart Vught van Rachel Koopman

Pas op 21 september 1943 voerden de Duitsers Rachel en haar kinderen af naar Auschwitz. Daar werden ze op 24 september vergast, Rachel was 27 jaar oud, Philip 2 jaar en Sara 1 jaar.

Tiel, 2 december 2019