Genealogisch blog 575

Wereldberoemd

Dit wordt het verhaal van Joseph Blanes (komt ook voor als Blanus), zijn vrouw Jeanette Cohen en hun 13 kinderen. In dit verhaal wordt ook duidelijk hoezeer de familie Blanes verstrengeld was met de familie Swaab. Beide families waren echte circusfamilies in de 19^e en in het begin van de 20^e eeuw.

Joseph Blanes werd geboren in Montfoort op 6 december 1824. Zijn vader was Moses Joseph Blanes, die van beroep muzikant en kunstrijder (met een paard) was en die later directeur werd van een paardenspel, een grote, vaak verwarmde tent op een kermis waar paarden en hun berijders hun kunsten vertoonden. 

Internationaal Paardenspel J. Blanus

De moeder van Joseph was Elisabeth Hermanus Kinsbergen, ook een telg uit een gerenommeerd circusfamilie. Joseph moet van jongs af aan in het circus van zijn ouders actief geweest zijn en met hen van plaats naar plaats getrokken zijn.

Joseph was nog geen 20 jaar, toen hij door de Derde Kamer van de Arrondissements Rechtbank in Amsterdam, veroordeeld werd tot een geldboete van fl. 10,- of acht dagen hechtenis, omdat hij verzuimd had zich te laten inschrijven voor de Nationale Militie. Hij had dat in maart 1843 moeten laten doen. Als vaste woonplaats had Joseph Amsterdam, terwijl hij voor zijn werk door het hele land trok.

Het is niet verwonderlijk, dat hij op wat latere leeftijd verkering kreeg met een meisje uit de circuswereld. Hij werd verliefd op Jeanette Cohen, die op 6 maart 1837 in Amerongen was geboren. Haar ouders waren Levie Marcus Cohen en Julie Kinsbergen, een nicht van de reeds genoemde Elisabeth Hermanus Kinsbergen. Julie Kinsbergen, was voor Levi Marcus Cohen, getrouwd geweest met Salomon Jacob Swaab (1799-1826).

Vonnis tegen Joseph Blanes 1844 (detail)

In zijn artikel getiteld “Joods en uit Asperen” omschreef Theo Witjes Jeanette Levie Marcus Cohen in “De Asperensche Courant” van mei 2018 als “een wereldberoemde kunstenares, circusdirecteur en (paarden)kunstrijdster.” Joseph Blanes en Jeanette Cohen beloofden elkaar eeuwige trouw in Amsterdam op 4 november 1858.

Het huwelijk van Joseph Blanes en Jeanette Cohen werd gezegend met 13 kinderen, die ten gevolge van het werk van hun ouders allemaal op verschillende plaatsen ter wereld kwamen. Op 27 juli 1859 baarde Jeanette in Leeuwarden de tweeling Lion en Mozes. De kleine Lion overleed al na vier maanden. Mozes verdiende later ook als artiest de kost. Op 23 mei 1925, hij was toen al 65 jaar, gaf hij zijn ja-woord aan Jetje Velt, die eerder, op 24 oktober 1897 in Zaandam getrouwd was met Jesaia Swaab (1865-1919). Mozes overleed in Diemen op 22 december 1936, terwijl Jetje op 23 april 1943 werd vergast in Sobibor.

Steen voor Jetje Blanes-Velt in Nat. Holocaustmonument

Elisabeth van 1 augustus 1861 was het derde kind van Joseph Blanes en Jeanette Cohen. Zij werd geboren in Zwolle. Ook Elisabeth ging later als paardrijdster werken in het circus. Ze trouwde in Amsterdam met de 34-jarige acrobaat Salomon Simon Swaab op 4 november 1891. Uit dit huwelijk werden twee kinderen geboren.

Na Elisabeth kwam in 1863 dochter Julie ter wereld in Gorinchem. De kleine meid overleed kort na haar geboorte op 1 december 1863. Ook het volgende kind van Joseph Blanes en Jeanette Cohen was geen lang leven beschoren. Dochter Rosina van 5 november 1864 overleed op 12 februari 1865 in Almelo, ze was toen 3 maanden oud.

Het volgende kind heette Louis, die geboren werd in Zwolle op 14 april 1866. Als 35-jarige kermisreiziger trad Louis met Klaartje Schuitevoerder in het huwelijk in Rotterdam op 14 augustus 1901. Klaartje was een dochter van David Schuitevoerder en Roosje de Leeuwe. Louis overleed vlak voor het begin van de oorlog in Amsterdam op 23 april 1940. Na louis werd Leon geboren in Gouda op 31 juli 1868. Louis was pas 16 jaar, toen hij overleed in het Belgische Dilsen op 13 november 1884.

Dochter Rosina van 19 november 1870 werd van beroep ook artieste en huwde op 9 oktober 1898 in Petten met de 35-jarige Jacob Swaab, die een zoon was van Simon Salomon Swaab en Julie Blanes. Jacob was van beroep paardrijder en artiest en later portier van feestgebouw Diligentia.in ’s Gravenhage. Het paar kreeg drie kinderen van wie er twee op hele jonge leeftijd overleden. Zowel Rosina als Jacob overleed vlak voor de oorlog.

Zoon Leendert was het negende kind van Joseph Blanes en Jeanette Cohen. Leendert zag het eerste levenslicht in Asperen op 7 februari 1873. Het is niet helemaal zeker of zijn ouders ten tijde van de geboorte van Leendert met hun circus in Asperen stonden. Het is goed mogelijk, dat ze daar waren om paarden te kopen voor hun circus. Destijds vonden in Asperen drie paardenmarkten per jaar plaats. Leendert kwam in maart 1927 vanuit Oudkarspel in Diemen wonen op het woonwagenkamp aan de Ouddiemerlaan. In 1939 verhuisde hij naar Amsterdam naar de Zwanenburgwal. Leendert bleef zijn hele leven ongehuwd. Op 24 september 1942 werd hij vermoord in Auschwitz.

Dochter Thérèse was het tiende kind van Joseph Blanes en Jeanette Cohen. Over haar heb ik verteld in Genealogisch blog 383 van 28 juli 2019. Wie meer over haar wil weten verwijs ik naar dat blog.

Eduard Blanes

Na Thérèse kwam zoon Eduard in Amsterdam ter wereld op 8 juni 1877. Hij trouwde in Vianen met de 25-jarige Saartje de Vries op 17 januari 1906. Het paar kreeg twee kinderen, een zoon in 1914 en een doodgeboren kind in 1922. In het begin van de oorlog woonden Eduard en Saartje in Borgerhout in België. Eduard werd met het 11^e transport vanuit Mechelen afgevoerd naar Auschwitz, waar hij op 28 september 1942 werd vermoord. Saartje kwam om op 22 april 1943 ergens in Midden-Europa. Hun zoon overleefde de oorlog.

OP 18 oktober 1878 kreeg Eduard in Zijpe een jonger zusje, die haar ouders de naam Eleonora gaven. De kleine meid leefde niet lang en overleed in Valburg toen ze 4 jaar oud was.

Op 19 januari 1882 kwam het 13^e en laatste kind van Joseph Blanes en Jeanette Cohen ter wereld in Velsen. Deze zoon kreeg de naam Nathan en de roepnaam Noos. Noos ging later ook als paardrijder in het circus werken. Noos beloofde Mimi Swaab op 15 april 1915 eeuwige trouw in Amsterdam. Mimi van 6 februari 1882 was een dochter van Aron Meijer Swaab en Joli Werij (weer een verbinding tussen de families Swaab en Blanes). Noos en Mimi kregen twee kinderen, die, in tegenstelling tot hun ouders, de oorlog niet overleefden, hoewel Noos en Mimi opgepakt waren bij een razzia in Amsterdam. Vermoedelijk hebben ze in Theresienstadt gezeten, waar de nazi-beulen bij Mimi al haar nagels uitgetrokken hebben. Noos overleed op 5 september 1953 en Mimi op 8 augustus 1966.

Registratie graf Jenaette Blanes-Cohen

Joseph Blanes was 78 jaar, toen hij in Vianen overleed op 6 december 1902. Echtgenote Jeanette Cohen blies haar laatste adem uit in Amsterdam op 15 februari 1925. Twee dagen later werden haar stoffelijke resten begraven op de Portugees Joodse Begraafplaats Beth Haim in Ouderkerk a/d Amstel.

 

Tiel, 21 oktober 2021