Genealogisch blog 670

….Is weer terug uit Amerika

Het gezin van Joseph Walvisch (1866-1943) en Saartje Silas (1866-1943) bestond uit vijf jongens. De oudste en de derde zoon, resp. Abraham en Jonas, overleefden de oorlog door te emigreren naar Amerika. De andere jongens, Juda (geboren in 1890), Eliazer (geboren in 1894) en Maurits (geboren in 1896) bleven in Amsterdam wonen en werden allen in 1943 door de nazi’s vermoord in Sobibor, net als hun ouders.

Gezin van Joseph Walvisch en Saartje Silas, zoon Abraham achter in het midden

Abraham Walvisch kwam ter wereld in Amsterdam op 22 oktober 1888. Hij kreeg de roepnaam “Ab”. Ab had een lengte van 1.68 m. Op 22 januari 1908 werd hij afgewezen voor militaire dienst, nadat hij eerder was ingedeeld bij het 7^e Regiment Infanterie. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam hij in dienst bij de Landweer.

Net als zijn vader vond Ab emplooi in de diamantindustrie als briljantslijper. Bij het bedrijf van de Gebr. Boas kwam hij in de leer bij zijn vader. Zijn leertijd eindigde op 21 september 1906, toen hij de proeve van bekwaamheid had afgelegd bij J. van Weel. Op dat moment was hij vakbekwaam en kon hij officieel lid worden van de ANDB.

Lidmaatschapskaart ANDB van Abraham Walvisch

Op 4 april 1913 vertrok Ab voor de eerste keer naar Amerika, naar ik aanneem om zich verder in zijn vak te bekwamen. Ruim een jaar later, t.w. op 8 mei 1914, was hij weer teruggekeerd uit de USA, terwijl hij kort voordien het Amerikaanse Staatburgerschap had verkregen..

In 1915 was Ab een van de getuigen bij de voltrekking van het huwelijk van zijn broer Maurits en Rosetta de Valencia. In die periode zal hij ook zijn latere vrouw hebben leren kennen. Op 16 oktober 1919 trad Ab in het huwelijk met de 29-jarige naaister Judith Pront. Getuigen bij de huwelijksplechtigheid op het Amsterdamse Stadhuis waren haar broer Gerrit Pront en zijn broer Juda Walvisch. De roepnaam van Judith was Jet. Zij was een dochter van Salomon Pront en Mietje Rine. Jet werd in Amsterdam geboren op 17 april 1890. Jet had een oudere broer, die Gerrit heette en die in 1880 was geboren. Ab en Jet hebben nooit kinderen gekregen.

Ruim twee maanden na de sluiting van hun huwelijk vertrok Ab op 19 december 1919 met de Nieuw Amsterdam weer naar Amerika. Dit keer vergezelde Jet hem. De bootreis kostte destijds fl. 356,00 per persoon. Op Oudejaarsdag 1919 arriveerden Ab en Jet in New York. Ze verbleven in huis bij Jonas Walvisch, de broer van Ab die met zijn vrouw en twee kinderen al in New York woonde.

Bram Walvisch

Om mij onbekende redenen keerden Ab en Jet op 2 november 1920 weer terug in Rotterdam. Ze vonden toen vervolgens onderdak op de Nieuwe Prinsengracht op nummer 108 in Amsterdam. Vrij kort daarna moeten Bram en Jet naar Berlijn zijn getrokken, waar ze zich ook officieel lieten inschrijven. Uit het Amsterdamse Register Tijdelijk verblijf valt op te maken, dat Bram en Jet op 3 januari 1921 tijdelijk bij de ouders van Jet aan de Weesperstraat gingen wonen, terwijl hun officiële woonplaats Berlijn was. Kennelijk zijn ze niet teruggekeerd naar Berlijn, want in mei 1935 verhuisden ze naar de Frans van Mierisstraat, nadat ze eerder in 1922 in de Hemonystraat hadden gewoond.

Amsterdamse Archiefkaart van Abraham Walvisch

Op 30 november 1939 vertrokken Bram en Jet weer naar Amerika. Ik ga ervan uit, dat ze niet van plan waren in handen van de Duitsers te vallen. Vrij kort na het beëindigen van de Tweede Wereldoorlog repatrieerden ze en vestigden zich in de Agamemnonstraat op nummer 59 huis in Amsterdam.

De Archiefkaart van Judith Pront leert ons, dat het stel daarna nog weer een keer kort in New York heeft gewoond in de 18th Street in Brooklyn. Ze verbleven daar van 4 maart 1947 tot 23 mei 1947, toen ze zich weer vestigden in de aangehouden woning in de Agamemnonstraat in Amsterdam. Kennelijk had dit korte verblijf in New York vooral een zakelijk karakter. Niet voor lang overigens verbleven ze in Amsterdam, want al op 4 november 1947 scheepten ze zich weer in met bestemming New York. Nu voor langere tijd.

De beider Amsterdamse Archiefkaarten geven aan, dat Abraham Walvisch en Judith Pront op 8 juni 1960, na bijna dertien jaar, definitief in Nederland terugkeerden en een woning gevonden hadden aan de Waldeck Pyrmontlaan.

Archiefkaart Amsterdam van Judith Pront

Kennelijk waren Bram en Jet erg onrustige personen, die niet makkelijk op een plek konden aarden. Al op 7 juli 1961 verhuisden ze weer, nu naar de Meander 597 in Amstelveen. Bram en, naar ik aanneem ook Jet, werd op 9 april 1965 weer genaturaliseerd tot Nederlander.

Judith Pront was 82 jaar oud, toen ze op 6 maart 1973 overleed. Bram overleefde zijn geliefde Jet ruim zes jaar. De laatste maanden van zijn leven bracht hij door in het Joods Bejaardencentrum in Bussum, dat in oktober 1972 zijn deuren opende. Het Joods Bejaardencentrum werd in januari 1996 gesloten. In het Joods Bejaardencentrum in Bussum hebben onder meer Heintje Davids en Paul de Groot, de voorman van de CPN, gewoond.

Overlijdensadvertentie Abraham Walvisch

Abraham Walvisch blies zijn laatste ademtocht uit in het Joods Bejaardencentrum in Bussum op 7 augustus 1979. Hij bereikte de leeftijd van 90 jaar. Zijn stoffelijke resten werden gecremeerd in crematorium “Westgaarde” in Amsterdam-Osdorp op 10 augustus 1979.

Over de dag van overlijden van Abraham Walvisch doen verschillende data de ronde. De site Geni.com meldt, dat hij zou zijn overleden in New York in 1979. Familysearch wil ons doen geloven, dat hij stierf in Londen in 1976. Geen van beide beweringen is juist. Ze zijn niet gestoeld op correcte bronnen. De enig juiste datum van overlijden van Abraham Walvisch heb ik hierboven aangegeven.

 

Tiel, 17 december 2022