Genealogisch blog 669

Het gezin van een vriendelijke reus

Familieleden noemden Levie Koopman, oom Levie, een vriendelijke man met een flink postuur. Ze vonden hem ook erg zorgzaam. De echtgenote van Levie, tante Debbie, omschreven zij als een kleine maar kordate vrouw. Het is duidelijk, dat de betreffende familieleden Levie en Debbie graag mochten.

Levie Koopman

Levie Koopman werd in Amsterdam geboren op 31 oktober 1874. Zijn ouders waren Samuel Koopman (1842-1923) en Rachel van West (1843-1924). Levie was de tweede van de drie kinderen van Samuel en Rachel. Levie had een oudere broer, die Isaac (1869-1922) heette, en een jongere broer, die luisterde naar de naam Barend (1877-1913).

In 1893 moest Levie opkomen voor de keuring voor militaire dienst. In het Amsterdamse Militieregister staat vermeld, dat hij toen van beroep tamboer was en zich al vrijwillig had ingeschreven bij het Korps Mariniers. Daarom werd hij vrijgesteld van verdere militaire dienst.  Na zijn diensttijd heeft Levie een tijd in Deurne in België gewoond. Vermoedelijk heeft hij toen zijn geluk een tijdje in de diamantindustrie van Antwerpen beproefd.

Levie werd, eenmaal terug in Amsterdam, van beroep koopman in kledingstoffen. Wekelijks trok hij met zijn handel naar Duitsland om daar zijn stoffen aan de man te brengen. Later, in 1934, stond hij te boek als venter en koopman in groenten en fruit.

Levie was 24 jaar oud, toen hij in Amsterdam op 9 november 1898 in het huwelijk trad met Debora Vogel, wier roepnaam Debbie was zoals reeds aangegeven. De getuigen bij de voltrekking van het huwelijk tussen Levie en Debbie waren allemaal ambtenaren van Stadhuis in Amsterdam, en wel Adrianus van Dieren, Cornelis Kleis Lanting, Jan Schubart en Albert Johannes Imeken. Niet alle vereiste personen konden de betreffende akte ondertekenen, want Debbie en haar moeder en de ouders van Levie lieten de trouwambtenaar weten niet te kunnen schrijven.

Levie en Debbie kregen 12 kinderen, van wie er een op jonge leeftijd overleed. Dat is de reden waarom verschillende bronnen vermelden, dat ze “slechts” 11 kinderen grootbrachten.

Debora Vogel

Debora Vogel kwam ter wereld in Londen in Engeland op 12 april 1873. Zij was een dochter van Coenraad Vogel en Maria Haring. Ze was in vergelijking met haar man een kleine vrouw. Van de 12 kinderen die Debbie baarde overleed oudste dochter Maria van 10 september 1903 ruim een jaar na haar geboorte, en wel op 19 november 1904.

Het eerste kind, dat Debbie ter wereld bracht was zoon Samuel, die in Amsterdam geboren werd op 21 februari 1899. Toen hij 22 jaar oud was trouwde Samuel in Amsterdam op 23 maart 1922 met de 23-jarige Saartje Weenen, die vroeger door haar ouders, Abraham Weenen en Betje Mof, bij hun huwelijk werd erkend. Saartje was toen ze trouwde al zwanger van dochter Deborah, die op 11 oktober 1921 werd geboren in Amsterdam. Voor zover bekend was Deborah het enige kind van Samuel en Saartje. In 1922 woonden Samuel, Saartje en hun dochtertje Deborah in Antwerpen.

Samuel Koopman

Vermoedelijk werd Samuel op 10 juni 1920 gekeurd voor militaire dienst en geschikt bevonden. In het Amsterdamse Militieregister is niet precies te achterhalen of het gaat om Samuel Koopman, de zoon van Levie Koopman en Debora Vogel, omdat zijn geboortedatum niet vermeld staat. Toch heb ik redenen om aan te nemen, dat de Samuel, die op genoemde datum gekeurd werd, daadwerkelijk de zoon was van Levie Koopman en Debbie Vogel. De datum van de keuring pas heel goed en hij werd kostwinner genoemd. Mogelijk woonden Samuel en Saartje al samen.

Hoe het ook zij, ergens in de jaren ’30 van de vorige eeuw is Samuel met zijn gezin naar Ned.-Indië vertrokken. Hij ging daar aan de slag als graanhandelaar. Later, naar ik aanneem ten tijde van de Japanse bezetting van Ned.-Indië, heeft hij zich aangesloten bij het KNIL in Batavia om als soldaat bij de Afdeling Landstorm tegen de Japanners te vechten. De Jappen maakten hem echter op 29 juli 1944 krijgsgevangene en zetten hem gevangen in hoofdkamp voor krijgsgevangenen op Java. Dit was de voormalige kazerne van het 10e infanterie bataljon van het KNIL. Samuel kreeg nummer 75690.

Japanse interneringskaart van Samuel Koopman

Op vrijdag 15 september 1944 werden zo’n 1100 Nederlandse krijgsgevangenen, samen met ca. 1100 Britse en Amerikaanse krijgsgevangenen en 4200 Indische dwangarbeiders op de trein gezet naar Tanjung Priok, de haven van Batavia en daar “ingeladen” in het schip “Junyo Maru”, een oud, slecht onderhouden, roestig, Japans vrachtschip. De mannen moesten gaan werken aan de Pekanbaru-spoorweg van Pekanbaru naar Muaro op Sumatra.

Op 18 september 1944 viel de Britse onderzeeër “HMS Tradewind” de “Junyo Maru” aan met vier torpedo’s. Na ca. 20 minuten zonk de “Junyo Manu” op vijftien kilometer ten westen van Bengkulu voor de zuidwestkust van Sumatra. Daarbij kwamen ongeveer 5600 mannen, onder wie Samuel Koopman, om, een van de grootste scheepsrampen uit de geschiedenis.

Junyo Manu

Naar ik aanneem, zijn Saartje en Deborah na de capitulatie van Japan teruggekeerd naar Nederland.

Het tweede kind van Levie Koopman en Debbie Vogel was zoon Coenraad van 20 november 1900. Coenraad ging werken als kleermaker bij de firma Van Collem aan de Oude Schans in Amsterdam. Hij trouwde op 12 december 1923 Met Marianna Ritmeester. Marianna was een dochter van Joseph Ritmeester en Aaltje Brander. Zij zag het eerste levenslicht op 8 april 1906. Coenraad en Marianna werden de ouders van twee kinderen, de dochters Deborah en Lyda Irene. Marianna en haar beide dochters werden in Auschwitz vermoord op 7 september 1942. Coenraad kwam om in Concentratiekamp Fürstengrube, een van de grotere buitenkampen van Auschwitz, op 20 augustus 1943.

Na Coenraad kondigde Izak zich aan. Hij kwam ter wereld op 11 augustus 1902. Hij trouwde op 23 april 1924 met de 19-jarige Sara Koekoek. Ze kregen een dochter. Izak en Sara en hun dochter overleefden de oorlog. In 1951 emigreerden Izak en Sara naar Melbourne in Australië.

Omdat Maria net iets ouder werd dan 1 jaar, was Rachel, die ter wereld kwam op 20 augustus 1905, de oudste dochter van Levie en Debbie. Rachel trouwde in België met Leopold Czeschlak. Leopold werd in Antwerpen geboren op 25 november 1904. Rachel en Leopold werden de ouders van twee kinderen, een dochter en een zoon. Het gezin van Rachel en Leopold heeft tot 7 september 1942 in Mechelen gevangen gezeten. Toen werden ze op transport gesteld naar het Oosten. Leopold en de kinderen werden in Auschwitz vermoord. Rachel is bezweken op 8 september ergens in Europa.

De volgende dochter, het zesde kind, heette traditiegetrouw weer Maria. Zij aanschouwde het eerste levenslicht op 9 mei 1907. Na haar schooltijd vond ze werk als leerbewerkster. In het bedrijf waar ze werkte moet ze haar latere echtgenoot Max Espinosa hebben leren kennen. Zij trouwden op 11 oktober 1933 in Amsterdam. Er werden drie kinderen geboren. Max, Maria en de kinderen werden in Sobibor vermoord op 21 mei 1943.

Barend Koopman

Na Maria diende zoon Barend zich aan op 30 april 1909. Barend werd van beroep slager. Hij was 20 jaar, toen hij in Antwerpen op 25 maart 1930 zijn ja-woord gaf aan de Belgische Angela de Wilde. Angela kwam ter wereld in Steendorp op 30 september 1909. Barend en Angela kregen drie kinderen, twee dochters en een zoon. Het paar ging in 1935 uit elkaar Angela overleed in Amsterdam op 3 augustus 1984. Op 8 juni 1938 verbond Barend zich in Amsterdam aan Tresia Blitz. Tresia werd geboren in Eversten in Duitsland op 8 december 1912. Barend verwekte bij Tresia nog een zoon, die zij Louis noemden. Barend, Tresia en Louis werden vermoord in Sobibor op 16 april 1943. Over het laatste contact met haar vader schreef zijn dochter Anna op de site Joodsmonument:

“Het laatste contact dat ik (Anna) met mijn vader had was toen hij met mijn stiefmoeder, Tresia Blitz en mijn broertje Loeki Koopman en vele anderen in een beestenwagen weggevoerd werden uit Westerbork naar het vernietigingskamp Sobibor om na wat een vreselijke reis moet zijn geweest hun daar het leven is benomen door vergassing!”

Ook het achtste kind van Levie Koopman en Debbie Vogel was geen lang leven beschoren. Dochter Marianne overleed op 10 oktober 1910, toen ze pas drie maanden oud was.

Het volgende kind was zoon Michael van 24 juni 1911. Hij werd tegelijk met zijn broer Maurits gekeurd voor militaire dienst. Beiden kregen vrijstelling vanwege broederdienst. Michael, die werkzaam was geweest in de diamantindustrie, trouwde op 25 maart 1930 in Antwerpen met Marie Jeanne de Vos uit Hemixem in België. Met haar krijgt hij drie kinderen, twee jongens en een meisje. Op 27 mei 1941 deed Michael bij de Politie aangifte van diefstal van een sporttasje van zijn zoontje Samuel, terwijl die op school zat. De waarde van het tasje was fl. 2,00. Er was geen vermoeden wie de dader zou kunnen zijn. Uit de beschikbare gegevens maak ik op, dat allen de oorlog hebben overleefd. In 1951 emigreerde Michael met zijn gezin naar Hamburg. In 1955 zijn ze echter weer terug in Amsterdam, want op 25 mei van dat jaar kreeg Michael van de gemeente Amsterdam een marktvergunning om in de hele stad textiel te verkopen. Meer gegevens ontbreken helaas.

Zoon Maurits was het tiende kind van Levie Koopman en Debbie Vogel. Hij werd op 22 juli 1912 in Amsterdam geboren. Hij verdiende later de kost als koopman in groenten en fruit en in bloemen. Maurits trouwde met Jetje Gobrits op 19 mei 1937. Jetje, geboren op 12 september 1915, was een dochter van Hartog Gobrits en Catharina Goudsmit. Maurits en Jetje werden de ouders van een zoon, die zij Levie noemden en die op 5 mei 1937 werd geboren. Jetje en haar zoon Levie werden in Sobibor vermoord, terwijl dat lot Maurits ten deel viel in Auschwitz.

De volgende zoon van Levie en Debbie heette Alexander. Hij kwam ter wereld op 25 december 1913. Alexander overleefde de oorlog in tegenstelling tot zijn eerste vrouw, Clara Witsenhuijsen en twee van hun vier kinderen, die allen in Sobibor werden vermoord. Alexander hertrouwde op 31 juli 1946 met de 25-jarige Pietje Dolstra, die op 2 februari 1921 in Amsterdam was geboren. Uit dit huwelijk werd een dochter geboren. Pietje Dolstra overleed op 4 augustus 1960. Zij bereikte de leeftijd van slechts 39 jaar. Alexander overleed op 16 december 1988 in Amsterdam. Hij was toen 74 jaar.

Het twaalfde en laatste kind van Levie Koopman en Debbie Vogel was zoon Israël van 25 april 1916. Israël staat te boek als koopman in planten en bloemen en als vestenmaker. Hij trad in het huwelijk met Marie van Cleef in Amsterdam op 14 augustus 1940. Marie, geboren op 2 september 1919, was een dochter van Levie van Cleef en Hanna Swaab. Israël en Marie werden in 1941 de ouders van een zoon, die ze Louis René noemden. Marie en Louis René werden vermoord in Sobibor op 11 juni 1943. Israël werd, nadat hij door de nazi’s gevangen was genomen, eerst naar Westerbork afgevoerd, vandaar ging hij naar Concentratiekamp Vught. Vanuit Vught werd hij te werk gesteld in Kamp Moerdijk. Op 18 oktober 1943 ging hij weer terug naar Westerbork en vandaar de volgende dag op transport naar Auschwitz. De nazi’s vonden hem bij aankomst in Auschwitz nog krachtig genoeg voor dwangarbeid. Op 31 maart 1944 bezweek Israël Koopman ergens in Polen.

Levie Koopman en Debora Vogel

Hoe verging het Levie Koopman en Debbie Vogel zelf tijdens de Tweede Wereldoorlog? Ze woonden in de Amsterdamse Lepelstraat op nummer 74 tweehoog. Ze zullen zich veel zorgen gemaakt hebben over hun kinderen en kleinkinderen. Uit hun kaarten bij het Arolsen Archiv maak ik op, dat ze kort voor 25 februari 1943 door de nazi’s zijn opgepakt. Op 25 februari 1943 kwamen ze vanuit Amsterdam in Westerbork aan, waar ze onderdak vonden in barak 59. In de loop van maart 1943 vond Levie onderdak in barak 55 en Debbie in barak 81a.

Samen gingen Levie en Debbie op transport naar Sobibor op 18 mei 1943. Daar werden ze drie dagen later in de gaskamers vermoord. Levie bereikte de leeftijd van 68 jaar en Debbie werd 70 jaar oud.

 

Tiel, 9 december 2022