Genealogisch blog 673

Hans-Dietrich van Haeften 1940-2022

Enkele dagen geleden ontving ik het bericht, dat mijn beste vriend Hans-Dietrich von Haeften op 82-jarige leeftijd in Hamburg is overleden op 20 december 2022. Een schok, ook al wist ik reeds geruime tijd, dat Dietrich, want zo noemde ik hem altijd, niet lang meer te leven had. Altzheimer nam hem de laatste jaren steeds meer in zijn macht.

Ik herinner me de woede van Dietrich, toen de diagnose pas gesteld was. Het besef, dat hij over enige tijd zou vegeteren, maakte hem razend. Hij zou zich niet meer bezig kunnen houden met de genealogie van de Duitse familie Von Haeften en de relatie met de Nederlandse familie Van Haeften. Ik weet nog hoe we bijna dagelijks met elkaar mailden over het verband tussen de beide families, totdat we uiteindelijk definitief konden aantonen hoe dat verband was. We waren er trots op veel criticasters de mond te kunnen snoeren, die beweerden, dat er sprake was van twee afzonderlijke families, die niets met elkaar te maken hadden. Wij wisten beter.

Hans-Dietrich von Haeften 1940-2022

Ik leerde Dietrich vele jaren geleden kennen, toen ik zelf intensief op zoek was naar de relatie tussen de Nederlandse familie Van Haeften en de Duitse familie Von Haeften. Op internet vond ik het emailadres van zijn jongste zoon, die mij met mijn vragen verwees naar zijn vader. Ik stuurde Dietrich een mailtje met de nodige vragen. Vrijwel direct kreeg ik een mailtje terug, maar niet met antwoorden. Eerst moest ik maar eens aangeven wie zijn ouders en grootouders waren. Hij werd via internet door zoveel rare snuiters benaderd, omdat hij boeken had geschreven, dat ik eerst moest aantonen hoe serieus ik bezig was met de genealogie van de familie Von Haeften. Toen ik naar tevredenheid kon aantonen te weten wie zijn voorvaderen waren, was het ijs gebroken, er ontstond langzamerhand een warme en innige vriendschap. We hadden bijna dagelijks contact via email of de telefoon.

Naar mate we elkaar beter leerden kennen ging ons contact niet alleen maar over genealogie, maar bespraken ook persoonlijke zaken. Ik vertelde Dietrich over het overlijden van mijn eerste vrouw en over het huwelijk met mijn tweede vrouw. Hij vertelde mij hoe moeizaam zijn huwelijk verliep en uiteindelijk op de klippen liep ondanks verschillende pogingen het tij te keren. We bespraken onze kijk op de wereld. Hij schaamde zich ervoor Duitser te zijn, omdat zijn landgenoten zich in de Tweede Wereldoorlog zo hadden misdragen. Op latere leeftijd was hij pacifist geworden, hij verfoeide oorlogshandelingen, terwijl hij daaraan toch had meegedaan ten tijde van de Koude Oorlog.

Natuurlijk wilde ik van Dietrich, die in 1940 geboren werd, weten hoe het was om in het naoorlogse Duitsland op te groeien zonder vader, want die was, als luitenant-kolonel, gesneuveld in Rusland in 1942 tijdens Operatie Barbarossa. Dietrich heeft zijn vader altijd gemist. Ook zijn oudste zus had hij nooit gekend, want die was al overleden toen hij geboren werd. Met een van zijn twee andere zussen had hij goed contact, hij ging later zelfs bij haar wonen, toen zijn huwelijk afgelopen was. Met zijn andere zus, die in 2014 overleed, had hij niet zoveel contact.

Dietrich vond emplooi als piloot met de rang van kolonel bij de Bundeswehr. Hij vertelde me, dat hij het liefst met de Starfighter vloog. Dat waren gevaarlijke missies destijds, een paar maal per dag langs de grens vliegen tussen West Duitsland en de DDR met aan boord geladen atoomkoppen. Af en toe vergaten de piloten met welk gevaarlijk tuig ze vlogen, dan deden ze hoog in de lucht spelletjes, waarvan Dietrich achteraf zei, dat het maar goed was, dat er nooit iets fout was gegaan, de wereld zou in brand gestaan hebben.

Een van de door Dietrich von Haften geschreven boeken

Toen Dietrich zelf niet meer mocht vliegen vanwege zijn leeftijd, werd hij adviseur bij de NAVO. Na zijn pensionering kon hij zich helemaal toeleggen op zijn grote hobby: zeezeilen. Hij schreef er diverse boeken over, die bijna allemaal ook in het Engels zijn vertaald. Elke zomer was hij op het Italiaanse eiland Elba te vinden om als instructeur les te geven in zeezeilen op de Middellandse zee.

Een andere grote hobby van Dietrich was de genealogie van de familie Von Haeften. Hij beheerde het omvangrijke familiearchief met daarin tal van waardevolle documenten. Hij bewaarde het familiearchief in zijn “Ahnenkiste”, een grote kist, die lange tijd ondergebracht was bij vrienden in Erkelenz, vlakbij Roermond.

Dietrich nodigde me een keer uit om in Erkelenz kennis te komen nemen van de inhoud van zijn “Ahnenkiste”. Een ware verrassing wachtte me: testamenten, akten, talloze brieven en vele andere documenten en foto’s. Een aantal schilderijen van voorvaderen en, als klap op de vuurpijl, een enorme stamboom van de familie, van Rudolf de Cock tot en met de jongste generaties van de Duitse tak van de familie. Tot mijn verbazing kon Dietrich documenten in het Nederlands makkelijk lezen en begrijpen. Van die vaardigheid heb ik een paar keer gebruik gemaakt door hem concepten van artikelen over de Duitse tak van de Haeftenfamilie toe te sturen om er eventuele fouten uit te halen. Na zijn goedkeuring publiceerde ik de artikelen.

Ik adviseerde Dietrich alle documenten in zijn “Ahnenkiste” te scannen, zodat ze ook voor anderen toegankelijk konden zijn. Begin er maar mee, antwoordde hij en gaf me de hele correspondentie mee die Max von Haeften voerde in het begin van de Tweede Wereldoorlog om aan te tonen, dat hij arisch was. Later scande ik een groot aantal testamenten.

In 2008 kwam een aantal leden van de familie Von Haeften in Berlijn bijeen om de 100^ste geboortedag te herdenken van Werner von Haeften, die zo nauw betrokken was geweest bij de aanslag op Hitler in juli 1944. Toen ontstond het idee om de twee jaar met de familie bijeen te komen, maar niet alleen met de Duitse familie, maar ook met de Nederlandse en Argentijnse familie (de Argentijnse familie Von Haeften is voortgekomen uit de Duitse familie). Dietrich benaderde mij om mee te helpen in 2010 de volgende Family Meeting te organiseren. Met zijn hulp timmerde ik een programma in elkaar en nodigde de Nederlandse familieleden uit voor een tweedaagse meeting in de Betuwe, de bakermat van de familie. 

Overleg tussen Dietrich en mij tijdens de Haeften Meeting in 2010

Het programma voltrok zich voor een groot deel op Kasteel Ophemert, dat zo’n 300 jaar in het bezit is geweest van de familie Van Haeften, en in het dorp Haaften. Dietrich en ik hielden een voordracht over de geschiedenis van de familie. Na afloop van de meeting herinnerde de beheerder van Kasteel Ophemert zich, dat op zolder van het kasteel nog een oude stamboom van de familie stond. Dietrich raakte in extase toen hij de stamboom onder het stof vandaan zag komen. Op zijn knieën kroop hij over de grond om te stamboom te bekijken. Hij wist precies aan te geven waar deze stamboom afweek van degene die hij beheerde.

De bijeenkomst op Kasteel Ophemert deed bij Dietrich het idee ontstaan een aantal van de portretten van voorvaderen aan het kasteel in bruikleen te geven, zodat die niet langer in zijn “Ahnenkiste” hoefde te zitten en door iedereen bekeken konden worden. In 2011 kwam hij met zijn auto vol met kisten met schilderijen naar Ophemert na bij ons thuis de nacht doorgebracht te hebben. Die avond hebben we met elkaar gesproken tot laat in de avond. We vierden de vriendschap.

Dietrich geeft uitleg bij twee schilderijen

In 2012 vond de volgende Meeting plaats in Xanten, waar de Duitse familie het Haus Erprath een paar eeuwen in bezit heeft gehad. Toen hielp ik Dietrich met de organisatie. Volgende Haeften Meetings vonden plaats in 2014, 2016 en 2018. Na corona is de draad weer opgepakt in 2022.

De laatste jaren merkte ik, dat Dietrich e-mails van mij heel laat of helemaal niet meer beantwoordde. Ik begreep, dat Altzheimer hem de baas begon te worden. Er volgden nog enkele telefoongesprekken, die zeer moeizaam verliepen. Toch viel het me elke keer op, dat hij mij nog steeds herkende en precies wist wie ik was.

Al meer dan een jaar was contact niet meer mogelijk. Van de zonen van Dietrich vernam ik met enige tussenpozen hoe het mijn vriend verging. Altzheimer had hem stevig in zijn macht, hij werd zwakker en zwakker. In het najaar van 2022 belandde hij voor korte tijd in het ziekenhuis. Na enkele dagen kwam hij naar buiten in een rolstoel om voor de laatste keer de buitenlucht op te snuiven. Morfine stelde het onvermijdelijke nog even uit. Mijn beste vriend, die zo’n zachtaardig karakter had, die zoveel hield van zeezeilen en die zo kon genieten van het oplossen van genealogische vraagstukken en die zo hield van familiegeschiedenis, overleed op 20 december 2022.

 

Tiel, 27 december 2022