Genealogisch blog 689

Hemmerde

In februari 2009 publiceerde ik het artikel “Gedwongen kwartierstaat van Max von Haeften” in Aqua Vitae, het genealogische tijdschrift van de afdeling Betuwe van de NGV. Over min of meer hetzelfde onderwerp vertelde ik in Genealogisch blog 178 van 7 april 2017. In beide gevallen draaide het om Max von Haeften en zijn genealogische zoektochten in het begin van de Tweede Wereldoorlog, die moesten aantonen, dat hij zuiver arisch was en dus een Rijksburger, die niets hoefde te vrezen van de gewraakte rassenwetten van de nazi’s.

Max von Haeften

Max von Haeften deed veel meer dan hij wettelijk verplicht was. Toen hij in 1942 vernam, dat zijn neef Hans-Georg Eugen Karl Friedrich von Haeften (1904-1942) in Rusland was omgekomen tijdens de Operatie Barbarossa, besloot Max zijn genealogische zoektochten uit te breiden en zoveel mogelijk voorouders van de kinderen van zijn neef te achterhalen. Hij wilde de nog kleine kinderen van zijn neef laten weten waar ze vandaan kwamen. Hij bracht niet alleen de familie Von Haeften in kaart, maar ook (veel takken van) de familie van zijn moeder Anna Hemmerde (1848-1908).

Alle correspondentie die Max voerde met kerkelijke autoriteiten en gemeenten en alle documenten die hij op die manier bemachtigde zijn bewaard gebleven en bevinden zich in het omvangrijke archief van de familie Von Haeften, dat tot voor kort beheerd werd door mijn vriend Dietrich von Haeften, die helaas op 20 december 2022 in Hamburg is overleden. Dietrich nodigde mij in 2008 uit om naar Duitsland te komen om kennis te nemen van de inhoud van het familiearchief. Dietrich bewaarde het familiearchief in twee grote kisten, de zgn. “Ahnenkiste”. Het archief bevatte naast een enorme hoeveelheid documenten ook veel foto’s en geschilderde portretten van belangrijke familieleden. Het pronkstuk van het archief was en is de zogenaamde “Erprath Wall Chart” een op linnen getekende/geschilderde stamboom van het geslacht Van/Von Haeften vanaf Rudolph de Cocq tot het einde van de 19^e eeuw. Een aantal oorspronkelijke akten had mijn vriend vanwege hun historische waarde overgedragen aan het Kreisarchiv Kreis Kleve in het Duitse Geldern.

Ik heb Dietrich destijds voorgesteld, dat ik bereid was te beginnen met het scannen van alle documenten, zodat het archief toegankelijker en veel makkelijker te doorzoeken zou zijn. Ik ben toen begonnen die documenten te scannen die betrekking hadden op de zoektochten naar zijn voorouders van Max von Haeften.

In dit Genealogisch blog richt ik de aandacht vooral op de voorouders van de moeder van Max von Haeften, t.w. Sophie Emilie Auguste Johanne Hemmerde, die in het dagelijkse leven kortweg Anna werd genoemd. Max von Haeften heeft met grote precisie uitgezocht wie de voorouders van zijn moeder waren.

Anna Hemmerde

Anna Hemmerde, die op 26 december 1848 in Hannover werd geboren, was een dochter van Theodor Wilhelm Georg Friedrich Hemmerde en Celine Juliane Louise Blum. De familie Hemmerde was een geslacht van kooplieden in en rond Hannover. Anna trad in het huwelijk met Eugen August Heinrich Ernst (roepnaam Eugen) in Hannover op 19 mei 1870. Anna en Eugen kregen vier kinderen, drie zonen en een dochter. Hun oudste zoon was Theodor August Karl Leopold Wilhelm (Theo) von Haeften, de grootvader van mijn vriend Dietrich. De dochter van Anna en Eugen en hun tweede zoon overleden op betrekkelijk jonge leeftijd door resp. difterie en een ongeluk. Max Albert Hermann (Max) von Haeften was hun jongste zoon, over wie ik veel verteld heb in het bovengenoemde Genealogische blog.

Theodor Wilhelm Georg Friedrich (Theodor) Hemmerde kwam ter wereld in Hannover op 8 november 1816. Hij was een zoon van Christian Heinrich Hemmerde en Johanne Friederieke Henriëtte Knoch. Theodor ontving het doopsel in de Kreuzkirche in Hannover op 16 januari 1817. 

Celine Blum

Op 29-jarige leeftijd gaf Theodor zijn ja-woord aan Celine Juliane Louise (Celine) Blum van 11 november 1826. Haar ouders waren Christian Leopold Blum en Anna Christine Eggers. Theodor en Celine kregen drie kinderen, een zoon en twee dochters, van wie Anna er een was.

Theodor overleed in Köningsbrunn op 5 mei 1865. Zijn lichaam werd na zijn dood met een zgn. “Leichenpass” naar Hannover overgebracht voor de begrafenis. Celine Blum bereikte de leeftijd van 91 jaar en overleed op 27 maart 1918 in Barsinghausen.

Theodor kwam uit een gezin van vier kinderen, drie jongens en een meisje. Zijn ouders waren Christian Heinrich (Christian) Hemmerde en Johanne Friederieke Henriëtte (Johanne) Knoch, die een dochter was van Johann Jakob Knoch en Lucia Maria Charlotte Zachau en die het eerste levenslicht zag in Ülzen op 30 september 1792. Johanne stierf in Hannover op 18 juni 1847, zij was toen 54 jaar oud.

Christian Hemmerde kwam ter wereld in Münster op 16 april 1781. Hij was een zoon van Johann Wilhelm Hemmerde en Amalia Bock. Van beroep was hij ook koopman. Hij trad met Johanne Koch in het huwelijk in Ülzen op 28 maart 1811. Johanne verruilde het aardse voor het hemelse in Hannover op 18 juni 1847. Christian overleefde zijn vrouw 20 jaar en overleed op 18 oktober 1867 op de leeftijd van 86 jaar.

De ouders van Christian Heinrich Hemmerde waren Johann Wilhelm (Johann) Hemmerde en Amalia Bock. Zij trouwden met elkaar in Minden. Johann werd in 1739 geboren in Maagdenburg. Hij overleed op 15 juni 1815 in Minden op 76-jarige leeftijd. Amalia, geboren in Minden, werd op 29 augustus 1749 gedoopt. Zij stierf in Hannover op 15 januari 1823.

Johann en Amalia werden de ouders van negen kinderen. Vier van hen overleden op jonge leeftijd. Over zoon Johann Carl Gottfried heb ik geen nadere bijzonderheden kunnen vinden, daar hij naar Londen verhuisde. De hierboven genoemde Christian Heinrich was het achtste kind van Johann Wilhelm en Amalia.

Christian Theodor Wilhelm Hemmerde, wiens roepnaam Theo was, kwam in 1772 ter wereld als de tweede zoon van Johann Wilhelm en Amalia Bock. Deze Theo, die ook koopman was in Hannover trouwde op 19 juli 1798 in Hannover met de 22-jarige Sophie Dorothee Mithoff. Uit dit huwelijk werden een zoon en een dochter geboren Hun zoon kreeg de namen Gustav Eduard Hemmerde, roepnaam Eduard, en werd geboren in Hannover op 6 augustus 1804. In Ernestine Brömel vond Eduard een liefdevolle huwelijkspartner. Of het paar kinderen heeft gekregen is niet waarschijnlijk, want toen hij stierf op 19 april 1891 liet hij een aanzienlijk kapitaal na, dat in 1894 diende als startkapitaal van de toen opgerichte “Eduard Hemmerde Stiftung”. Eduard had bepaald, dat alle nakomelingen van zijn ouders een beroep op zijn kapitaal konden doen, wanneer ze zelf niet meer rond zouden kunnen komen van hun eigen inkomen. Tot de nakomelingen van zijn ouders behoorden niet alleen leden van de familie Hemmerde, maar ook leden van de families Holst, Mithoff, Bürger, Brackebusch en Hanstein. 

Advertentie in Hannover Kurier, 01-10-1939

Jaarlijks riep de stichting nakomelingen van de ouders van Eduard Hemmerde via een advertentie op zich te melden wanneer zij meenden in aanmerking te komen voor een bijdrage van de stichting. Ze moesten dan wel nauwkeurig hun verwantschap met Johann Wilhelm Hemmerde en Amalia Bock kunnen aantonen.

Toen het Max von Haeften economisch niet voor de wind ging, dacht hij ook een beroep te kunnen doen op de Eduard Hemmerde Stiftung (Stichting). Dat ging echter niet door, omdat hij geen nakomeling was van Johann Wilhelm Hemmerde en Amalia Bock. Overigens had de stichting toen nog wel voldoende kapitaal om het werk te kunnen doen voor de behoeftigen uit de genoemde families. De enorme inflatie van de jaren ’20 en ’30 in Duitsland heeft het kapitaal van de stichting niet doen verdampen.

 

Tiel, 16 maart 2023