Sander Fransman
Op 8 oktober 1896 kregen Lammert Fransman en Jetje Polak hun zoon Alexander, die ze Sander noemden. Hij was hun vijfde kind. In totaal kregen Lammert en Jetje tien kinderen, van wie er drie op jonge leeftijd overleden. Zij verloren naast Sander nog twee zonen en een dochter tijdens de holocaust, terwijl een andere zoon en een dochter voor de oorlog overleden. Het gezin van Lammert en Jetje was een traditioneel joods gezin, dat de joodse riten en gebruiken in ere hield.
Over Sander heb ik al het een en ander verteld in Genealogisch blog 272 van 29 maart 2018. In dit blog wil ik nog meer over Sander vermelden, omdat nader onderzoek geleid heeft tot een aantal nieuwe feiten omtrent het leven van Sander.
Uit de Amsterdamse militiegegevens blijkt, dat Sander niet meer onderwijs genoten heeft dan zes jaar lagere school. Bij de keuring voor militaire dienst, die plaats vond op 9 juni 1915, had hij een lengte van 1.70 m. Meer persoonsgegevens werden over hem niet genoteerd. Wel, dat hij bij voorkeur wilde dienen bij het Regiment Wielrijders. Hij kwam echter per 18 december 1915 terecht bij de Jagers. Zijn dienstverband eindigde officieel op 1 oktober 1936 door ontslag.
Alexander Fransman
Bij zijn huwelijk in 1922 stond Sander geregistreerd als sigarenmaker, later stond hij op zondag met bretels op de markt op Uilenburg midden in de Joodse wijk van Amsterdam.
Sander was 26 jaar oud, toen hij zich op 22 november 1922 in de echt verbond aan de 26-jarige Jeanette Abraham. Bij de voltrekking van hun huwelijk op het Stadhuis in Amsterdam waren zijn oom Joseph Fransman (1875-1942) en Alexander Appelboom de getuigen. Jeanette Abraham was een dochter van Gerrit Abraham en Leentje Biet. Zij zag het eerste levenslicht in Amsterdam op 11 juli 1886.
Huwelijksakte Fransman x Abraham
Het paar vestigde zich in de Valkenburgerstraat op nummer 155 tweehoog.
Sander en Jeanette kregen maar een kind, zoon Leman, die op 15 oktober 1924 ter wereld kwam. Het gezin van Sander en Jeanette kende in de jaren ’30 van de vorige eeuw een gelukkige tijd. Ze maakten met Leman en geregeld in gezelschap van Sanders favoriete zus Sara en haar man Eduard Welling uitstapjes naar het bos of het strand. Ze genoten van het leven. In mei 1935 vierden ze hun 12½-jarig huwelijksfeest.
Het Volk, d.d. 23-05-1935
De Duitsers rukten tijdens de Tweede Wereldoorlog het gezin van Sander en Jeanette uit elkaar. In november 1942 arresteerden de nazi’s Sander. Hij kwam in Westerbork aan op 28 november 1942. Op zijn Amsterdamse archiefkaart staat abusievelijk vermeld, dat hij op 30 december 1942 in Westerbork zou zijn aangekomen.
Leman, de zoon van Sander en Jeanette, was al in juli 1942 opgepakt en ging op 24 juli 1942 op transport naar Auschwitz, waar hij eerst nog een tijd als slaaf moest werken voordat hij op 30 september 1942 in de gaskamers werd vermoord.
Leman Fransman
Sander werd op 20 februari 1943 naar concentratiekamp ’s Hertogenbosch (Vught) gestuurd om daar te werken voor de Duitse oorlogsindustrie. In Vught, waar hij gevangene nr. 9110 was, ontmoette Sander zijn echtgenote Jeanette weer, die inmiddels ook was opgepakt door de nazi’s. Sander kwam in barak 2 in Vucht terecht, vanwaar hij “vrijwillig” een brief moest schrijven aan zijn zus Sara en zwager Eduard. In deze ongedateerde brief schreef Sander, dat hij het in het kamp redelijk goed maakte. Hij keek met belangstelling uit naar de ontmoeting met zijn kleine neefje en feliciteerde zijn zus met de op handen zijnde gezinsuitbreiding. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om zijn zus en zwager te vragen nog wat tandpasta naar hem op te sturen. Hij hield zich ook aanbevolen voor snijkoek. Uit het feit, dat Sander zijn zus feliciteerde met het feit, dat ze weer in verwachting was, kan afgeleid worden, dat de brief hoogstwaarschijnlijk in het begin van de tweede helft van 1943 is verzonden. Sara beviel vroeg in 1944 van haar tweede zoon. Op het laatste velletje van de voorgedrukte brief uit het concentratiekamp schreef Sander nog enkele woorden voor andere familieleden.
Brief van Sander Fransman
Sander en Jeanette verbleven bijna zeven maanden in Vught. Samen gingen ze op 16 september 1943 richting Westerbork, waar ze onderdak vonden in barak 67. Het is niet uit te sluiten, dat tijdens hun reis van Vught naar Westerbork op de genoemde 16e september op een van de stations in Gelderland een ontmoeting heeft plaats gehad met zwager Eduard Welling. Eduard had van de Duitse autoriteiten vergunning gekregen om in de provincie Gelderland te verblijven. Naar alle waarschijnlijkheid had Eduard die vergunning aangevraagd om zijn zwager en schoonzus tijdens hun reis te ontmoeten. Dat hield in, dat Eduard op de hoogte moet zijn geweest van het feit, dat Sander en Jeanette overgeplaatst werden van Vught naar Westerbork.
Vijf dagen na aankomst in Westerbork volgde het transport van Sander en Jeanette naar Auschwitz, waar Sander na aankomst direct ‘door de schoorsteen ging’. Hij bereikte de leeftijd van 46 jaar. Jeanette moest nog tot 30 september 1944 slavenarbeid verrichten voor de nazi’s voordat ook zij in de gaskamers werd vermoord. Volgens opgave op haar kaart bij het Arolsen Archief overleed zij in het dorp Birgenau (=het vernietigingskamp Auschwitz-Birkenau). Jeanette werd 48 jaar oud.
Tiel, 23 oktober 2023
Geen opmerkingen:
Een reactie posten