Genealogisch blog 435

Nummer 57 in Friese Quote 200

Bartholomeus Cornelis Gerardus van Haeften, die ik hierna kortheidshalve “Bart” zal noemen, had een beroemde vader, nl. Jacob van Haeften (1751-1831) die als patriot grote bekendheid had verworven. Ik schreef over vader Jacob het boek “Jacob van Haeften, een waanwijze Utrechter”.

Toen Jacob van Haeften en zijn vrouw Sara Warmoldina Visscher moesten vluchten uit de Noordelijke Nederlanden, vonden zij tijdelijk onderdak in de Hof van Sombeke bij St. Niklaas, ongeveer op een uur van Antwerpen. De Hof van Sombeke was eigendom van Anton François Joseph de Castro y Toledo en zijn familie. Jacob en Sara vonden, net als de ouders van Sara en andere familieleden onderdak in de bijgebouwen van het kasteel.

In Sombeke schonk Sara op 3 februari 1789 het leven aan het eerste kind van haar en Jacob, een zoon, die ze de naam Bartholomeus Cornelis Ger(h)ardus gaven. De kleine Bart werd kort na zijn geboorte Nederlands hervormd gedoopt.

Het was toen een verwarrende tijd, de patriotten waren in eigen land niet veilig, maar konden in Antwerpen en omgeving hun draai ook niet echt vinden. Voor de kleine Bart had dat tot gevolg, dat zijn geboorte pas op 26 maart 1789 bij notaris Charles Vincent Torfs in Wommelgem officieel werd vastgelegd in een akte van opgave van wettelijke kinderen. Bij deze plechtigheid waren als getuigen aanwezig zijn grootouders van moederszijde en vijf zussen van zijn moeder. Ook de familie Visscher, bekende patriotten, was uit Utrecht gevlucht, net als de ouders van Bart.

Hof van Sombeke

Bart verhuisde in 1795 met zijn ouders mee naar Lille, waar zijn  zusje Johanna Cornelia op 8 maart 1795 werd geboren. Daarna volgden nog verhuizingen terug naar Utrecht, ’s Gravernhage en tenslotte in 1808 naar Heerenveen, terwijl zus Johanna achterbleef in Utrecht. Na eerste een tijdje een woning gehuurd te hebben kocht vader Jacob in 1816 voor fl. 3050,- een huis en bijbehorende gronden aan het Breedpad nr. 21 in Heerenveen. In de Leggers der Verponding op de gebouwen en van het Deur- en Venstergeld voor het jaar 1815 valt te lezen, dat vader Jacob als eigenaar/gebruiker van pand nr. 266, beter bekend als het “Groote Huijs” (Breedpad nr. 21), voor elf deuren en vensters drieëntwintig Franken belasting moest betalen. Vader Jacob en zijn zoon Bart en diens gezin woonden in het “Groote Huijs”, waar vader Jacob tot 1826 woonde. Daarna bleef zijn zoon er met zijn gezin wonen.

Op 22 maart 1816 kocht Jacob ten overstaan van notaris D. de Vries het naastgelegen huis met tuin (het zgn. tuinhuis), bos en aanbehoren van Fredrik Semler voor fl. 6600,00, daarbij kwamen nog fl. 1822,00 bijkomende kosten. Hij ging daar wonen, zodat Bart met zijn gezin over het Groote Huijs kon beschikken.

Breedpad met Het Groote Huijs en naastgelegen woning

Op het schilderij “Gezicht op de Heerensloot te Heerenveen” van de Dirk Piebes Sjollema (1760-1840), gemaakt in de periode 1816-1827, staat het Groote Huijs van Jacob van Haeften aan het Breedpad nr. 21 centraal.. Het schilderij hangt in het Friesscheepvaart Museum in Sneek en is een schenking van prof. Jhr. Mr. D.G. Rengers Hora Siccema (1876-1962) uit Utrecht. Bart van Haeften woonde in het pand, ook na de verhuizing van zijn vader naar Oudenrijn, totdat hij het in 1827 verkocht aan Siebe Tuymelaar.

Gezicht op de Heerensloot door Dirk Piebes Sjollema

Sietse ten Hoeve, voormalig directeur van het Friesscheepvaart Museum, concludeerde op basis van twee zinsneden op de achterzijde van het doek, dat de heer en dame, die met hun hondje langs de Fok (het pad langs de Heerensloot) wandelen, Bartholomeus Cornelis Gerhardus van Haeften en zijn vrouw Johanna Hiddinga zouden moeten zijn.

De eerste tekst achterop het doek luidt: ‘Gezicht op Heerenveen en het Groot ouderlijk huis van Haeften’. De tweede zinsnede luidt: ‘Grootvader en Grootmoeder wandelen te samen’. Het is daarom zeer onwaarschijnlijk, dat het wandelende paar Bartholomeus Cornelis Gerhardus van Haeften en zijn vrouw Johanna Hiddinga zouden zijn, al valt het niet uit te sluiten.

Bart was 21 jaar oud, toen hij op 24 juni 1810 in Heereveen in het huwelijk trad met de hervormde Johanna Hiddinga. Johanna was op 9 september 1786 in Heerenveen geboren. Zij was een dochter van Hendrik Hiddinga en Aaltje Dirks. Het jaar daarop, 1811, werd Bart, met nog negen anderen, tijdens een dienst op 12 mei voor het Avondmaal op belijdenis aangenomen in de Hervormde Gemeente van Heerenveen.

Lidmaat van de Hervormde Gemeente van Heerenveen

Toen Bart in de Hervormde Gemeente als lidmaat werd aangenomen, was hij twee maanden eerder vader geworden. Op 9 maart 1811 om 20.30 uur werd dochter Jacoba Sara Warmoldina geboren. Bart heeft haar geboorte pas op 22 oktober 1811 op het Gemeentehuis van Heerenveen aangegeven in bijzijn van Popke de Lang en Hendrik Zandstra. De kleine meid ontving het doopsel eerst op 5 december 1811. Drie weken later al, op Tweede Kerstdag, overleed het meisje, negen maanden oud.

Geboorte tweede dochter

Tweede dochter Jacoba Sara Warmoldina (Jacoba) kwam op 16 januari 1813 ter wereld. Twee dagen later heeft haar vader haar geboorte aangegeven. In overeenstemming met de gewoonte in de betere kringen van die tijd, waartoe de familie Van Haeften zeker ook behoorde, plaatste vader Bart een advertentie in het Frans in de krant. Jacoba trouwde op 30 juni 1836 in Utrecht met jonkheer Louis Charles (Louis)  Hora Siccema, die naast waardijn ook kunstenaar was. Jacoba overleed op 2 augustus 1851, op terugreis uit Frankrijk, op een stoomboot op de Rijn in de nabijheid van Arnhem. Zij was naar Frankrijk gegaan voor herstel van haar gezondheid. Over haar vijf nog minderjarige kinderen werd een toeziend voogd aangesteld.

Aankondiging geboorte dochter Aleida Hendrika

Drie jaar na de geboorte van Jacoba kondigde op 24 september 1816 tweede dochter Aleida Hendrika zich aan bij Bart en Johanna. Zij overleed in Nijmegen op 26 april 1838 op 21-jarige leeftijd. Het volgende kind was dochter Sara Anna Elisabeth van 27 december 1819. Dit meisje is niet ouder dan vier jaar geworden.

Na vier dochters volgde eveneens op 27 december ook een zoon voor Bart en Johanna, de tweelingbroer van Sara Anna Elisdabeth. Deze zoon kreeg de namen Jacob Nicolaas. Ook deze Jacob was het niet gegund lang te leven. Hij stierf in Milaan op 3 juli 1839 in de leeftijd van 19 jaar. Het zesde en laatste kind van Bart en Johanna was weer een dochter. Op 7 april 1824 diende Sara Anna Elisabeth (Sara) zich aan. Ik heb al eerder opgemerkt, dat het vroeger de gewoonte was, wanneer een kind op jonge leeftijd was overleden, het volgende kind van hetzelfde geslacht dezelfde namen te geven als het overleden kind. Sara verloofde zich met jonkheer Frans de Casembroot, maar tot een huwelijk is het nooit gekomen, omdat Sara overleed in Utrecht op 2 april 1846, zij was toen 21 jaar oud.

Voor moeder Johanna Hiddinga was het verlies van kinderen een niet te dragen last. Zij overleed op 12 oktober 1826 in Heerenveen ’s morgens om 4.30 uur.

Overlijden Johanna Hiddinga

Twee jaar na het overlijden van Johanna hertrouwde Bart in Steenwijk met Hendrika Reiners op 3 februari 1828. Hij had overduidelijk een vrouw in huis nodig om voor de kinderen te zorgen, omdat hijzelf de hele dag van huis was. Hendrika, die toen ze met Bart trouwde de leeftijd van 51 jaar had, was een dochter van Albertus Lubbertus Reiners en Catharina Martha Verschuil. Hendrika was weduwe van Hendrik Bulthuis.

Bart was tot 1816 directeur van de posterijen in Heerenveen, waar hij ook lid was van de Municipale Raad. In dat jaar stapte hij in dezelfde functie over naar de posterijen in Leeuwarden. Hij bleef echter met zijn gezin in Heerenveen wonen.

Bart zelf is ook niet oud geworden. Hij overleed op 13 mei 1833 om 16.00 uur in zijn woning aan het Breedpad in Heerenveen. Uit de advertentie die Hendrika in de krant plaatste valt op te maken dat hij al enige tijd ziek was.

Overlijdensadvertentie Bartholomeus Cornelis Gerardus van Haeften

Iets minder dan een jaar na zijn overlijden lieten zijn erven op twee dagen door griffier R. Biersma meubilair en andere goederen, zoals onder meer rijtuigen, paarden, wat vee, vistuig, een geweer en drie plaatsen in de kerk van Heerenveen, verkopen uit het huis van de weduwe van Bart. De verkopingen vonden plaats op 30 april en 1 mei 1834, steeds beginnend om 10.00 uur. Er moest contant worden afgerekend. De kijkdag was op 19 april van 10.00-14.00 uur.

Mede door de opbrengst van die verkopingen plaatste D.A. Zeilmaker in zijn artikel in Gens Nostra, nr. 10 van oktober 2012, met de titel  “De quote 200 van Friesland in de eerste helft van de 19^e eeuw” op basis van de memories van successie (successierechten) Bart op plaats 57. Bartholomeus liet een vermogen na van 158.709 Carolus gulden en kwam daarmee in de tweede groep terecht van mensen die fl. 100.000 tot fl. 200.000 nalieten bij hun dood. Duidelijk moet zijn, dat Bart dit vermogen niet helemaal zelf bij elkaar had gesprokkeld. Een belangrijk deel bestond uit de nalatenschap van zijn vader.

Na het overlijden van haar man verhuisde Hendrika naar Nijmegen, waar ze op 22 mei 1854 stierf.

Tiel, 19 maart 2020