Genealogisch blog 641

Allround performer 

Het lijdt geen twijfel, dat Coba Kinsbergen in het begin van haar artistieke carrière voordeel heeft gehad van het feit, dat haar vader Sol Kinsbergen “wereldberoemd” was in Nederland en een aantal andere landen.  Vader Sol was naast kapelmeester ook directeur van een eigen toneelgezelschap. Haar talent voor acteren heeft Coba vrijwel zeker geërfd van haar moeder, de destijds bekende actrice Francisca Catharina Rentmeester (1873-1938). Over haar ouders had ik het in Genealogisch blog 636 van 18 juli 2022.

Jacoba Helena Kinsbergen, wier roepnaam Coba was, zag het eerste levenslicht in Amsterdam op 28 maart 1895. De kleine Coba groeide echter op in Gent, waar haar vader als kapelmeester een engagement voor langere tijd had. Terug in Nederland maakte Coba haar debuut op het toneel in 1909 in het stuk “De kleine lord” bij het gezelschap “Vrolijk Toneel” dat onder leiding stond van haar vader.  Ze was toen 14 jaar oud.

In 1913 voltooide Coba haar opleiding aan de toneelschool in Amsterdam. In hetzelfde jaar trad ze toe tot de vaste groep acteurs van de pas opgerichte filmfabriek “Hollandia” in Haarlem. In de jaren 1913-1936 vertolkte ze rollen in 12 film. Haar eerste rol speelde ze in de nog stomme film “De levende ladder” onder leiding van regisseur van Maurits H. Binger. Coba speelde in de meeste films in de jaren 1913-1915. Ze speelde toen in negen films van Hollandia.

De levende ladder

Coba was een van de eerste actrices, die na de komst van de geluidsfilm, eind jaren ’20 van de vorige eeuw, vanaf het witte doek de bioscoopbezoekers toezong.

Coba was niet alleen een begenadigd actrice, ze was ook een voortreffelijk danser. Met haar toenmalige verloofde en collega-acteur Theo Frenkel jr. (1893-1955) vormde ze tijdens de Eerste Wereldoorlog het dansduo “Kitty en Teddy”.

Coba Kinsbergen en Theo Frenkel is een Moderne Apachendans 1914

In 1918 kwam er een einde aan het dansduo en aan de verloving van Coba Kinsbergen en Theo Frenkel jr., die een paar jaar later zou trouwen met de actrice Lilly Bouwmeester (1901-1993).

Op 16 juli 1914 debuteerde Coba als cabaretière in Scheveningen. Zij was van plan tijdens die voorstelling een persiflage op de vrouw van de dichter Koos Speenhof (1869-1945) voor het voetlicht te brengen. Speenhof zelf verbood haar dat te doen. Het aanwezige publiek heeft van deze kwestie niets gemerkt, omdat Coba debuteerde met ander repertoire. Het Algemeen Geïllustreerd en Artistiek Weekblad van 18 juli 1914 schreef over haar debuut:

“Zij vond evenwel eene gereede kompensatie in de voordracht van hel karakteristieke „De Vernielbrok" van Ed. Jacobs, in een grappigen „brief van een vader aan zijn zoon" (tekst en muziek van Sol J. Kinsbergen) en in een gevoelig liedje van Dirk Witte getiteld “Voorbij”   En zij oogstte daarmede veel succes.”

In 1918 stapte Coba weer over naar het dansen. Samen met acteur Alex Faassen (1894-1981) vormde zij het duo “Les Alexis”. Op 7 juni 1921 trad Coba in het huwelijk met de toenmalige limonadefabrikant Eduard Bernard IJdo. De getuigen bij het huwelijk waren Salomon van Biene, een broer van de derde echtgenote van haar vader, en haar oom Jacobus Johannes Rentmeester.

Eduard IJdo kwam in 1895 ter wereld als zoon van Jan Bernard Hendrik IJdo en Josina Theodora van Engen. Lang heeft het huwelijk tussen Coba en Eduard niet stand gehouden. Op 15 mei 1924 gingen ze officieel uit elkaar, terwijl ze in 1922 nog samen in de film “Het Circusmeisje” te zien waren, een rol die Eduard ongetwijfeld door toedoen van Coba heeft gekregen.

Coba Kinsbergen en Eduard IJdo in Het Circusmeisje

Ten tijde van hun scheiding werkte Eduard niet meer als acteur maar als filmoperator. Hij overleed op 14 februari 1931 in Voorburg op 36-jarige leeftijd. Pas in 1934 had Coba het geluk weer gevonden, toen ze in ’s Gravenhage op 6 juni haar ja-woord gaf aan de 32-jarige Johannes Evert (roepnaam John) Kila. John werd op 19 juli 1901 in Rijswijk geboren. Bij het burgerlijke huwelijk van Coba en John waren de beider vaders de getuigen. De ouders van John waren Johannes Marinus Kila en Eva Kruisfix. John verdiende de kost als bedrijfsleider van een theater.

Volgens aantekeningen in de marge van de huwelijksakte gingen Coba en John in het najaar van 1940 uit elkaar. Toch bleven ze op de een of andere manier (zakelijk) met elkaar verbonden zoals later zou blijken. In 1942 maakte John Kila, die blijkbaar ook goed kon tekenen, nog het onderstaande portret met pastelkrijt van Coba Kinsbergen. Het portret is nu in het bezit van het Nederlands Theater Instituut.

Bij vonnis van de Arrondissements Rechtbank van ’s Gravenhage van 18 april 1944, ook opgenomen in de marge van de huwelijksakte, werd bepaald, dat wat er in de marge van de huwelijksakte stond over de scheiding ongedaan gemaakt moest worden. Coba en John waren weer officieel getrouwd.

Na de bevrijding in 1947 kregen Coba en John de leiding in handen van het Haagse theater “De Kleine Komedie”. Dat werd een groot succes. Helaas bepaalde de Gemeente ’s Gravenhage in 1954 dat het theater moest worden afgebroken. Deze zware slag heeft Coba nooit kunnen verwerken. Verbitterd keerde ze de artiestenwereld helemaal de rug toe.

Coba Kinsbergen door John Kila, eigendom NTI

Zoals ik al eerder vertelde in Genealogisch blog 636 van 18 juli 2022, raakte Coba op latere leeftijd bevriend met filmhistoricus Geoffrey Donaldson. Via hem is het archief van de familie Kinsbergen, dat Coba in haar bezit had, terecht gekomen bij het Amsterdamse filmmuseum EYE.

Aan het leven van Jacoba Helena Kinsbergen kwam een einde in Amsterdam op 2 april 1985. Zij bereikte de leeftijd van 90 jaar. Haar stoffelijke resten werden enkele dagen later gecremeerd in het Haagse crematorium Nieuw Eykenduynen.

 

Tiel, 4 augustus 2022