Genealogisch blog 657

Diamantslijper

Rond 1600 ontstond in Amsterdam de diamantindustrie, die zeer sterk groeide tot het begin van de 20^ste eeuw. In Amsterdam was de diamantindustrie vrijwel geheel in handen van de joodse inwoners van de stad.. Dat de diamantbewerking een grotendeels joodse aangelegenheid was, is te verklaren door het feit, dat er in deze tak van bedrijvigheid geen gilde was. Het was Joden destijds verboden lid van een gilde te zijn. Omdat in de diamantindustrie geen gilde bestond kozen heel veel Joden ervoor hun geld in deze tak van nijverheid te verdienen. In de 19^e eeuw kende de Amsterdamse diamantindustrie een periode van grote bloei, maar rond 1910 werd die overvleugeld door de Antwerpse diamantbewerking. Ook Antwerpen kende en kent een grote joodse bevolking.

Diamant ondergaat in het fabricageproces verschillende bewerkingen, van kloven of zagen tot snijden en slijpen. De te slijpen diamant wordt in een houder geplaatst en tegen de slijpschijf gedrukt. Zo wordt facet voor facet geslepen. De bekendste slijpvorm van een diamant is de briljant, waarbij alle kanten van de diamant in facetten worden geslepen om de beste reflectie c.q. schittering van het licht te krijgen.

Slijpen van diamant

Simon Roelof (Simon) Kinsbergen was zo’n diamantslijper. Hij werd geboren op 2 april 1831 in Amsterdam. In het Bevolkingsregister van Amsterdam over de jaren 1851-1853 werd als zijn geboortejaar 1824 opgegeven, maar de Overgenomen Delen van 1914 bevestigde de eerder genoemde geboortedatum, evenals latere Bevolkingsregisters van Amsterdam.

De ouders van Simon waren Roelof Hermanus Kinsbergen (1790-1871) en Clara Isaac van Praag (1795-1857). Simon was het zesde kind van de acht van Roelof en Clara. Twee oudere broertjes van Simon stierven op jonge leeftijd. Na hem kregen zijn ouders nog twee dochters. Drie oudere broers van Simon verdienden de kost als goochelaar en in andere beroepen die iets met het circus te maken hadden.

Simon vond emplooi in de diamantindustrie. Toen hij 24 jaar oud was trad hij in Amsterdam op 19 april 1855 in het huwelijk met de 22-jarige Betje Mozes Rooselaar. Getuigen bij het huwelijk van Simon Roelof Kinsbergen en Betje Rooselaar waren: Joseph Elias Dansmeester, oom van de bruid, van beroep bediende, oud 57 jaar, Abraham Rooselaar, een neef van de bruid, die koopman was, oud 30 jaar, Meijer Boas, een neef van de bruid, eveneens koopman en oud 27 jaar en Isaac David Gompertz, die 67 jaar was. Alle getuigen woonden in Amsterdam. Bij de voltrekking van het huwelijk van Simon en Betje verklaarde de vader van de bruidegom niet te kunnen schrijven.

Betje Mozes (Betje) Rooselaar was een dochter van Mozes Levie Rooselaar en Rachel Elias Dansmeester. Zij kwam ter wereld in Amsterdam op 31 oktober 1832. Simon en Betje hebben op verschillende adressen in Amsterdam gewoond. Maar in de periode rond 1877 hebben ze met hun gezin een tijd in Antwerpen gewoond. Ik ga ervan uit, dat dat iets te maken had met het werk van Simon. Mogelijk vertrok hij naar Antwerpen om zich verder te bekwamen als diamantslijper.

Moeder Betje baarde twaalf kinderen, van wie er twee levenloos werden geboren. Tweede dochter Klaartje overleed op tweejarige leeftijd en jongste zoon Leon bereikte de leeftijd van twee jaar niet. De andere kinderen bereikte volwassen leeftijden.

Oudste dochter Rachel van 8 april 1856 trouwde op 1 mei 1877 met de muzikant David Salomon Nunes Nabarro, die op 19 december 1854 ter wereld kwam. Rachel en David kregen 13 kinderen. Kort na de geboorte van hun tiende kind, zoon Aron, verhuisde het gezin naar Londen, waar David muziekmeester was geworden in het Alhambratheater. Rachel overleed in 1901 en David in 1947.

Over het vierde kind van Simon en Betje, dochter Aaltje van 24 juni 1860, is mij niets bekend. Oudste zoon Mozes Simon Mozes) Kinsbergen werd op 15 februari 1862 in Amsterdam geboren. Mozes trad in 1890 in het huwelijk met Dorothea Maria van Aken. Uit deze verbintenis kwamen drie kinderen voort. Dorothea overleed op 10 mei 1903. Zeven jaar later hertrouwde Mozes met de toen 47-jarige zus van Dorothea, die Cornelie heette. Uit dit huwelijk kwam nog een kind voort. Het is mij niet bekend wanneer Mozes en Cornelie zijn overleden, ik heb dat nergens kunnen vinden.

Diamantslijpers aan het werk

Zoon Roelof Simon Kinsbergen van 12 augustus 1863 koos voor hetzelfde beroep als zijn vader en werd ook diamantslijper. Hij trouwde op 24 mei 1894 met de 22-jarige Fennij Benjamins, wier ouders Hermanus Benjamins en Sara Romijn waren. Het huwelijk van Roelof en Fennij eindige na vijf jaar met de scheiding op 7 april 1899. In 1902 hertrouwde Roelof met de Belgische Sophia Gabriëlla Peeters. Uit beide huwelijken van Roelof werd een zoon geboren, resp. Simon van 1896 en Jacques van 1899. Simon ging na de scheiding van zijn ouders bij zijn moeder wonen. Vader Roelof overleed op 15 januari 1927 in Amsterdam, hij was toen 63 jaar.

Ook de volgende zoon van Roelof en Betje, die Jacobus heette en Jacques werd genoemd, ging aan de slag als diamantslijper. Lang heeft Jacques niet van het leven kunnen genieten, want hij overleed op 28-jarige leeftijd.

Dochter Leentje zag op 4 oktober 1866 het eerste levenslicht. Zij was 20 jaar toen zij in Leiden in het huwelijk trad met Meijer David Speijer, die op 25 mei 1865 in Leiden was geboren. Het stel kreeg twee kinderen. Voor zover mij bekend, is Leentje de enige geweest van het gezin van Simon en Betje die in de concentratiekampen van de nazi’s is vermoord.

Op 15 januari 1869 beviel moeder Betje Rooselaar van zoon Jonas. Ook Jonas koos aanvankelijk voor een carrière als diamantslijper, maar hij bleek erg goed te kunnen zingen. In 1907 vertrok hij voor zijn zangcarrière naar Londen, vermoedelijk overgehaald door zijn oudste zus, die ook in Londen woonde. Toen Jonas naar Engeland vertrok had hij er al een kort huwelijk opzitten met Naatje Levie Blitz, met wie hij trouwde op 6 november 1889. Slechts een paar maanden later ging het stel al weer uit elkaar. In 1902 hertrouwde Jonas met Elisabeth Cornelia Vonk, die toen 23 jaar was. Dit huwelijk eindigde met een scheiding in 1916.

De jongste levende dochter van Simon en Betje heette Johanna. Zij kwam ter wereld op 7 januari 1872 Johanna was 17 jaar, toen zij in Weesp op 31 januari 1889 in het huwelijk trad met Benjamin Abraham (Ben) Delmonte, die werd geboren op 23 januari 1865.

Benjamin Delmonte

Ben was een zoon van Abraham Delmonte en Klaartje Delden. Uit het huwelijk van Johanna en Ben is een zoon geboren, die zij Simon noemden.  Ben Delmonte was exploitant van theater en variété en speelde daarnaast rollen bij met name het ambulante toneel. Hij had zelf jarenlang eigen gezelschappen, waarmee hij kermissen afreisde. Eerst het Hollandsch Toneelgezelschap (in samenwerking met Eugène Ducaju, 1897-1898), dan de Nieuwe Nederlandsche Toneelvereniging (1902-1916), het eerste seizoen met Cornelis Bigot als compagnon. Vervolgens was hij in de periode 1916-1921 mededirecteur van Frascati's Kluchtspel Ensemble en associeerde hij zich één seizoen met Herman Bouber (Ensemble Delmonte-Bouber, 1918-1919).

Johanna Kinsbergen overleed in mei 1920 in Groningen. Haar stoffelijke resten werden op 14 mei 1920 begraven in Ouderkerk a/d/ Amstel. In 1926 vond Ben nieuw geluk bij Duifje Wessel. Ben overleed in concentratiekamp Bergen-Belsen op 18 maart 1944.

Aan het leven van Betje Mozes Rooselaar kwam een einde op 5 december 1886. Zij bereikte de leeftijd van 54 jaar. Twee dagen na haar overlijden werd haar lichaam in Muiderberg begraven.

Simon Roelof Kinsbergen stierf op 18 april 1894, hij was toen 63 jaar. Zijn stoffelijke resten vonden hun laatste rustplaats op de Joodse Begraafplaats van Muiderberg op 20 april 1894.

 

Tiel 23 oktober 2022