Acht dochters
Eigenlijk werden Mozes Leendert (Mozes) Kinsbergen en Klaartje Nathan (Klaartje) Polk de ouders van negen dochters. Helaas voor hen kwam dochter nummer vijf op 5 februari 1884 levenloos ter wereld. De andere acht dochters bereikten allen de volwassen leeftijd en ouder. Het is natuurlijk heel verwonderlijk, dat moeder Klaartje alleen het leven schonk aan meisjes en aan geen enkele jongen.
Mozes Kinsbergen werd geboren in Amsterdam op 28 oktober 1853. Hij was een zoon van Leendert Kinsbergen (1823-1907) en Jeanette Blanus (1828-1880). Vader Leendert, die ook Lion werd genoemd, doorliep in de toenmalige wereld van het vermaak tal van functies, van paardrijder en goochelaar tot directeur van een artiestengroep en verhuurder van circustenten. Ook Mozes’ moeder was afkomstig uit een artistieke familie, die gaarne in het circus en op kermissen liet zien hoe men het publiek kon vermaken.
Mozes hoefde niet in dienst, hij werd afgekeurd vanwege lichamelijke gebreken. Hij zal met een lengte van 1.59 m. te klein geweest zijn. Door de dienstkeuring weten we wel het een en ander over zijn uiterlijk. Hij had bruine ogen en een dikke neus. Zijn haar was rood en zijn wenkbrauwen waren bruin van kleur.
Op 15 september 1875 trad Mozes Kinsbergen in het huwelijk met Klaartje Polk. In de huwelijksakte staat vermeld, dat Mozes van beroep diamantklover was. Bij het burgerlijk huwelijk van Mozes en Klaartje waren als getuigen aanwezig Deen Dassief, Paul Dassief, Joseph Judels en haar broer Joseph Polk. Drie weken later, t.w. op 6 oktober 1875 voltrok zich de inzegening van het huwelijk van Mozes en Klaartje in de Sjoel in de Rapenburgerstraat in Amsterdam.
Huwelijksakte Kinsbergen x Polk
Klaartje, die in Amsterdam geboren werd op 15 mei 1852, was een dochter van Nathan Polk en Rachel Saames. Op de grafsteen van Klaartje staat in het Hebreeuws als haar geboortedatum 26 Iyar 5613 vermeld. Dit is fout. Haar geboorte jaar was volgens de Hebreeuwse jaartelling 5612.
Toen Mozes en Klaartje elkaar het ja-woord gaven, was Klaartje hoogzwanger. Al op 2 november 1875 schonk ze het leven aan haar eerste dochter, die de naam Jeanette kreeg. Van Jeanette is mij verder alleen bekend, dat zij op 16 april 1909 in Amsterdam overleed. Zij bereikte de leeftijd van 33 jaar.
Vrij kort na de geboorte van Jeanette trokken Mozes, Klaartje en hun pasgeboren dochter naar Parijs, waar Mozes zijn geluk wilde beproeven als artiest en goochelaar. Dat werd blijkbaar geen succes, want in het voorjaar van 1878 waren Mozes en zijn gezin weer terug in Amsterdam. Daar kwam op 10 april 1878 tweede dochter Theresia ter wereld. Voor zover bekend is Theresia nooit getrouwd. Ze beheerde samen met haar zussen sinds januari 1922 een pension voor oude mensen aan de Mecklenburglaan 19 in Bussum. Ze had een zwakke gezondheid en last van hoge bloeddruk. In april 1943 namen de Duitsers haar gevangen en brachten haar op 22 april 1943 onder in concentratiekamp Vught. Op 8 mei 1943 werd ze overgeplaatst naar Westerbork. Drie dagen later ging ze samen met haar zussen op transport naar Sobibor, waar ze op 14 mei 1943 door de schoorsteen ging.
Kaart Arolsen Archiv Theresia Kinsbergen
De derde dochter van Mozes en Klaartje heette Rachel. Zij werd in Amsterdam geboren op 4 april 1880. Rachel was al 35 jaar, toen zij op 27 januari 1916 in het huwelijk trad met Anthonius Looije. Uit dat huwelijk zijn twee dochters voortgekomen, die beiden de oorlog overleefden evenals hun vader. Aan het huwelijk van Rachel Kinsbergen en Anthonius Looije kwam door scheiding een einde op 27 februari 1937. Rachel overleed in Bussum op 9 april 1941. Anthonius Looije, die van 9 oktober 1892 was, overleed op 27 mei 1953.
Eleonora Kinsbergen, de vierde dochter van Mozes en Klaartje, werd in Amsterdam geboren op 7 mei 1882. Ook zij bleef ongehuwd en beheerde samen met haar zussen het pension aan de Mecklenburglaan in Bussum. Ze werd tegelijk met haar zus Theresia door de Duitsers opgepakt en in Vught gevangen gezet. Op dezelfde data als haar zus volgden overplaatsing naar Westerbork, transport naar Sobibor en vergassing.
Binnen een jaar na hun doodgeboren dochter was Klaartje Polk weer in verwachting. Op 9 mei 1885 werd in Amsterdam dochter Rebecca geboren. Rebecca was 24 jaar, toen zij op 28 juli 1909 eeuwige trouw beloofde aan Karel Velleman. Op dezelfde dag werden de twee in de sjoel in de echt verbonden. Karel kwam in Groningen ter wereld op 24 januari 1881. Zijn ouders waren Abraham Velleman en Elsje Levit. Rebecca en Karel kregen twee kinderen, een dochter en een zoon. Karel overleed op 26 november 1933. Zijn stoffelijke resten werden begraven op de Begraafplaats Westerveld in Amsterdam. Rebecca overleefde de oorlog en overleed in Bussum op 18 februari 1954 om middernacht.
De volgende dochter van Mozes Kinsbergen en Klaartje Polk kreeg de naam Sara. Maar meestal werd ze aangesproken met haar roepnaam Celien. Zij werd geboren op 9 juni 1889. Sara bleef ook ongehuwd. In 1925 kwam ze vanuit Bussum naar Amsterdam, waar ze ging werken als winkeljuffrouw. In mei 1940 keerde ze terug naar Bussum waar ze aan de slag ging in het pension van haar zusters. Celien kwam ook via Vught in Westerbork terecht. Op 25 mei 1943 ging ze op transport naar Sobibor, waar ze op 28 mei 1943 werd vermoord in de gaskamers.
Flora Kinsbergen was de zevende dochter van Mozes en Klaartje die de volwassen leeftijd bereikte. Zij aanschouwde het eerste levenslicht op 17 december 1890 in Amsterdam. Ook Flora was een van de eigenaren van het pension, maar ze stond ook te boek als muzikante, ze speelde viool. In de Tweede Wereldoorlog trof Flora hetzelfde lot als haar oudere zussen. Zij werd op 25 mei 1943 op de trein naar Sobibor gezet. Drie dagen later werd ze vermoord.
Kaart Arolsen Archiv Catharina Kinsbergen
Op 21 juli 1893 beviel Klaartje Polk van haar jongste dochter, die de naam Catharina kreeg. In Bussum ging ook zij deel uitmaken van het beheer van het rusthuis aan de Mecklenburglaan. Catharina wachtte in Sobibor hetzelfde lot als haar zussen. Zij werd ook op 28 mei 1943 vermoord.
Graf Mozes Kinsbergen, foto Het Stenen Archief
Mozes Kinsbergen, die genoot van zijn ouderdomspensioen, en Klaartje Polk verhuisden eind januari 1923 van de Amsterdamse Alb. Cuijpstraat ook naar Bussum, waar hun dochters sinds 1922 een pension runden. Mozes en Klaartje woonden in Bussum op het adres Veerstraat 17. Daar overleed Mozes op 5 november 1927. Hij werd 74 jaar oud. Zijn lichaam werd begraven op de Joodse Begraafplaats van Bussum aan de Amersfoortsestraatweg.
Graf Klaartje Polk, foto Het Stenen Archief
Aan het leven van Klaartje Polk kwam op 9 april 1930 een einde. Zij stierf die dag om 2.30 uur. Haar stoffelijke resten vonden twee dagen later hun laatste rustplaats ook op de Joodse Begraafplaats van Bussum.
Tiel, 1 december 1923
Geen opmerkingen:
Een reactie posten