Genealogisch blog 496

 

Droogscheerder

Otto Jansz. (Otto) van Haeften kwam op de vijfde dag van een onbekende maand van 1474 in Utrecht ter wereld. De kleine jongen kreeg een naam die binnen de familie altijd erg populair is geweest: Otto. De ouders van Otto waren Jan/Johan Ottosz. Van Haeften (1448-1526) en Henrica van Brakel (geb. ca. 1450). Daar zijn ouders nooit officieel getrouwd waren, was Otto in feite een bastaard. Over de ouders van Otto heb ik geschreven in Genealogisch blog 259 van 3 februari 2018. De nakomelingen van Otto vormden in Utrecht de tak van de familie Van Haeften, die ik de bastaardtak noemde in Genealogisch blog 265 van 28 februari 2018. In dit Genealogisch blog ga ik dieper in op het leven van Otto Jansz van Haeften.

Droogscheerder aan het werk

Na zijn opleiding ging Otto aan de slag als droogscheerder of lakenbereider. Een droogscheerder werkte in de textielbranche. Hij verwijderde van de lakense (=wollen) stoffen de pluisjes, zodat er een gladde stof ontstond. De pluisjes ontstonden omdat de stof na het weven werd geruwd met de stekels van een kaardebol. Wanneer het laken aan twee zijde droog werd geschoren, spreken we van scharlaken. Naar mate de welvaart in de lage landen in de 16^e en 17^e eeuw toenam, omdat de Hollandse kooplieden graag goed voor de dag kwamen, groeide ook het aantal droogscheerders. Zij verenigden zich in machtige gilden.

Grote Helm, gebouwd in 1583

Otto van Haeften oefende zijn beroep van droogscheerder uit in het pand de “Grote Helm” aan de Oudegracht in Utrecht. De foto hierboven laat het pand zien, zoals het in 1583 werd opgetrokken na de dood van de jongste zoon van Otto. Na verloop van tijd breidde Otto zijn bedrijvigheid uit met de handel in lakense stoffen.

In 1504, hij was toen 30 jaar oud, stapte Otto in het huwelijksbootje met Elisabeth van Zuylen. De roepnaam van Elisabeth was Lijsbeth, zij was toen ze trouwde 23 jaar. Lijsbeth werd op 14 december 1481 geboren als bastaard dochter van Dirck van Zuylen, die getrouwd was met Aleid Arendsdr van Broeckhuijsen. Vader Dirck van Zuylen was in 1502 al overleden. Bijzonder aan Lijsbeth was, dat ze maar een goed oog had.

Otto en Lijsbeth kregen zes kinderen. Hun eerste kind, Dirck genaamd, was vier jaar oud, toen hij in 1508 overleed. Oudste dochter Elisabeth, die ook Lijsbeth heette, kwam in 1508 ter wereld. Lijsbeth trouwde met Frederik van Ranst, een zoon van Hendrik Costijnsz van Ranst en Elisabeth van Meerheim. Het huwelijk tussen Lijsbeth van Haeften en Frederik van Ranst bleef kinderloos. Lijsbeth overleed in Utrecht op 25 mei 1538.

Het derde kind van Otto en Lijsbeth was dochter Alijt van 1511. Alijt is nooit in het huwelijk getreden. In 1569, haar vader was toen overleden, stond zij, samen met haar jongere zus Hendrikje, te boek als eigenaar voor 2/3 deel van het huis de ‘Grote Helm”. In datzelfde jaar naam Alijt een hypotheek van fl. 400 op het huis om daarmee een schuld af te lossen, die haar moeder eerder gemaakt had met de aankoop van wijn. In 1584 hebben de dames de “Grote Helm” verkocht nadat ze met de H. Sacramentsbroederschap overeenstemming hadden bereikt over een zakelijk recht dat op het pand rustte. Alijt overleed aan de pest op 4 maart 1590, ’s middags om 12.30 uur. In 1590 heerste in Utrecht een agressieve vorm van de pest, waaraan in dat jaar ruim 200 mensen in de stad stierven. Alijt werd op 5 maart 1590 begraven, terwijl de klokken in Utrecht luidden. De kanunnik, die de klokken liet luiden schreef in zijn analen, dat Alijt een tante was van zijn confrater Steven van Haeften.

De jongere zus van Alijt, Hendrikje van 9 januari 1518, overleed al op 12 april 1571. De pest was ook voor haar de doodsoorzaak. Hendrikje trouwde twee jaar voor haar overlijden met Cornelis van Cleef, een zoon van Jan van Cleef. Vrij kort na zijn huwelijk met Hendrikje overleed Cornelis van Cleef.

Na Hendrikje kwam bij Otto en Lijsbeth een levenloos kind ter wereld. Het jongste kind van Otto en Lijsbeth was zoon Johan Ottensz van Haeften. Meestal werd hij aangesproken met zijn roepnaam Jan. Jan werd op 3 mei 1524 geboren. Hij zette later de zaak van zijn vader voort als zijdelakenverkoper. Hij werkte vanuit de “Grote Helm”, waarvan ook hij voor 1/3 deel eigenaar was. Het naastgelegen huis de “Cleyne Helm” was volledig zijn eigendom.

In 1547 trouwde Jan met Anna Dirksdr van den Berch, die op 20 juni 1520 was geboren als dochter van Dirk van den Berch en Maria van Heel. Jan, haar man, zette niet alleen de zaak van zijn vader voort, hij was in de jaren 1560-1564 kameraar (tegenwoordig zouden we zeggen wethouder van financiën) van Utrecht. Jan was al vanaf 1551, toen hij lid van de vroedschap werd, diverse malen schepen van de stad.

Bartholomeusgasthuis Utrecht

Jan hield zich niet alleen met zijn eigen zaken en de zaken van de stad Utrecht bezig, hij was ook betrokken bij het St. Bartholomeusgasthuis. Jan staat vermeld in het wapenboek van het Bartholomeus Gasthuis over de periode 1407-1814.

Jan overleed op 28 januari 1583 om klokke 19.00 uur, zijn doodsoorzaak was apoplexie ofwel een beroerte, die hij kreeg de avond voordat hij overleed. Daardoor kon hij niet meer praten op de laatste dag van zijn leven. Na zijn overlijden werd hij overluid in de Utrechtse Nicolaaskerk. Ter gelegenheid daarvan tekende kanunnik Bloys van Treslong op, dat Jan de vader was van zijn confrater Steven van Haeften. In zijn graf in de Nicolaaskerk werd later ook zijn echtgenote bijgezet. Het graf was bedekt met een blauwe zerk, die voorzien was van beider familiewapens. Toen een deel van de Nicolaaskerk in 1674 instortte, door een tornado, is de grafzerk van Jan van Haeften gebroken. In 1718 kwam er een nieuwe steen op het graf te liggen met daarop alleen het nummer van het graf, t.w. 306.

Anna Dirksdr van den Berch, de echtgenote van Jan van Haeften, stierf in de morgen van 17 oktober 1597 ook aan de gevolgen van een beroerte, die haar al getroffen had op 4 oktober van dat jaar. Anna was echter daarna nog bij haar volle verstand. Zoals al opgemerkt werd zij bijzet in het graf van haar man.

Graf van Otto Jansz van Haeften, getekend door A. Buchel

Keren we terug naar de ouders, Otto Jansz van Haeften en Elisabeth van Zuylen. Otto overleed op 84-jarige leeftijd op 3 januari 1558. Hij vond zijn laatste rustplaats in de Utrechtse Jacobikerk. Echtgenote Lijsbeth stierf in de leeftijd van 86 jaar op 3 oktober 1567 in Utrecht. Ik neem aan dat ook zij is begraven in de Jacobikerk.

 

Tiel, 24 december 2020

  ==============================================