Genealogisch blog 509

Kinderen van de Widerstand

Pas enkele dagen geleden vernam ik, misschien wel tot mijn schande, dat Nona von Haeften al op 19 september 2018 in Hamburg is overleden. Zij was 80 jaar, toen ze stierf. Ze vond haar laatste rustplaats in het Wagneriaanse Bayreuth. Hoewel ik haar naam wel genoemd heb in een eerder Genealogisch blog, verdient deze bijzondere vrouw een eigen plek in mijn Genealogische blogs. Vandaar.

Overlijdensbericht Nona von Haeften

Nona kwam ter wereld in Berlijn op 28 september 1937 als Marie Eleonore von Lehndorff.. Zij was de oudste van de vier dochters van Heinrich graaf von Lehndorff (1909-1944) en Gotliebe gravin von Kalnein (1913-1993). Tijdens de Duitse inval in de Sovjet Unie, die begon op 22 juni 1941 (Operatie Barbarossa) was vader Heinrich opperbevelhebber van de Legergroep Midden. Toen hij bij Borissov getuige was van een massamoord op Joden door de SS, besloot hij zich aan te sluiten, inmiddels was hij verbindingsofficier, bij de groep rond Claus graf Schenk von Stauffenberg (1907-1944), die een aanslag op Hitler voorbereidde. Daags na de mislukte aanslag op Hitler van 20 juli 1944, werd Heinrich graf von Lehndorff gearresteerd. Op 4 september 1944 veroordeelde het Volksgerichthof hem ter dood en dezelfde dag werd hij opgehangen in de gevangenis van Berlijn-Plötzensee.

Heinrich graf von Lehndorff

 

De ironie wilde, dat Hillers minister van Buitenlandse Zaken, Joachim von Ribbentrop (1893-1946), geruime tijd ingewoond heeft bij Heinrich von Lehndorff op diens Slot Steinort in Oost-Pruisen. Dochter Nona von Lehndorff heeft zich tot het einde van haar leven bekommerd om het herstel van Slot Steinort, dat in de DDR-tijd in verval was geraakt. Op haar overlijdensadvertentie stond zelfs het verzoek geld voor de restauratie van het slot te doneren in plaats van bloemen voor haar graf.

Schloss Steinort in verval

De kleine Nona heeft Von Ribbentrop gekend, maar na 20 juli 1944 noemde ze hem, kort door de bocht, de moordenaar van haar vader. Bij Heinrich von Lehndorff, die tot de oude Pruisische adel behoorde, stonden discipline en nuchterheid hoog in het vaandel. Deze karakter eigenschappen kwamen in de laatste liefdesbrief, die hij kort voor zijn terechtstelling schreef aan zijn zwangere vrouw en drie dochters, nog eens nadrukkelijk naar voren.

De propagandamachine van Hitler-Duitsland bestempelde allen, die ook maar enigszins betrokken waren bij de aanslag op de Führer van 20 juli 1944, de mannen en vrouwen van de Widerstand, als landverraders en moordenaars. Ook kort na de oorlog werden zij nog als landverraders en moordenaars gezien. De reden hiervoor was, dat de personen die deelnamen aan de Widerstand bijna allemaal afkomstig waren uit adellijke en hoge militaire kringen. De Widerstand tegen Hitler was geen zaak van het volk, dat de Führer trouw bleef tot het bittere einde.

Pas in de jaren ’60 kwam daarin een omslag en veranderden de directbetrokkenen van moordenaars in helden, die het land wilden verlossen van een vreselijke tiran. Tegen die achtergrond groeide Nona na de oorlog op, maar niet Nona alleen, ook haar latere echtgenoot Johan Adam Werner Klaus Günther von Haeften, die in het dagelijks leven Jan werd genoemd, groeide op tegen die achtergrond. Zijn vader, Hans Bernd von Haeften, was zeer nauw betrokken bij de aanslag op Hitler (hij zou na een geslaagde aanslag Minister van Buitenlandse Zaken worden) en moest dat met de dood bekopen op 15 augustus 1944, evenals diens broer Werner, de adjudant van Von Staffenberg, die beiden in de nacht van 20 op 21 juli 1944 werden geëxecuteerd. Zowel over Werner, Hans Bernd als over diens zoon Jan heb ik in voorgaande blogs het nodige verteld.

Marie Eleonore von Lehndorff

Marie Eleonore von Lehndorff en Jan von Haeften traden met elkaar in het huwelijk in Hamburg op 30 oktober 1957. Nona was toen 20 jaar oud en Jan 26 jaar. Al spoedig kwam hun eerste zoon ter wereld. Dirk Heinrich Johan (roepnaam Dirk) diende zich aan in Wenen op 12 juli 1958. Dirk trouwde met Herret Grün bij wie hij twee kinderen kreeg. In 2009 ging het stel officieel uit elkaar. Dirk runt sinds 2005 het bekende Hamburgse restaurant “Die Bank”.

De tweede zoon van Nona en Jan von Haeften heette Constantin Alexander. Hij kwam ter wereld in Hannover op 9 mei 1960. Constantin trouwde met Tomma Olsen. Constantin en Tomma schonken het leven aan twee dochters. Constantin is in New York een bekende kunstenaar en ontwerper van onder meer meubelen. Hij overleed op 20 juli 2020 in New York.

Nona vertelde graag ieder die het maar horen wilde hoe ze zelf in haar Porsche na het ziekenhuis reed, toen ze al de weeën had waarmee een van haar zonen zijn komst op de wereld aankondigde.

Het huwelijk van styliste Nona, met haar markante gezicht, en Jan von Haeften duurde tot 1973, toen ze officieel van elkaar scheidden. Zeer opvallend is, dat Nona na de scheiding van Jan diens achternaam steevast is blijven gebruiken, zelfs op haar overlijdensbericht. In alle media komt ze voor als Nona von Haeften en niet als Nona von Lehndorff. Later werd Wolf Siegfried Wagner (geb. 1943) de volgende partner van Nona. De roepnaam van Wolf Siegfried was Wummi. Nona had hem in het begin van de jaren ’70 van de vorige eeuw leren kennen. Wummi was werkzaam als regisseur (van vele opera’s en toneelstukken) en decorbouwer, terwijl hij ook architectuur had gestudeerd.

Wummi en Nona

Wummi was een achterkleinzoon van de componist Richard Wagner (1813-1883), voor wie Hitler grote bewondering had. Wummi en Nona hielden het in 1988 voorgezien in Duitsland en verhuisden naar Mallorca, waar Wummi zich helemaal toelegde op de architectuur en Nona een finca opende met door haar ontworpen interieurs. De finca van Nona was een begrip op Mallorca. Als binnenhuisarchitecte en eigenaresse van een boetiek heeft ze, evenals haar man, in hoge mate bijgedragen aan de ontwikkeling van Mallorca.

De finca van Nona en Wummi was altijd een gastvrij onderkomen voor de drie zussen van Nona, Catharina, Gabriele en Vera, en voor de drie andere achterkleinkinderen van Richard Wagner. Zus Vera von Lehndorff verwierf wereldwijd grote bekendheid als fotomodel en mannequin onder haar artiestennaam Veruschka von Lehndorff.

Nona (l) en haar zus Vera

Nona stond bekend als een gulle gastvrouw, ook toen ze al ziek was.  Ze hield ervan zich te bewegen in de wereld van de luxe glamour. Ze leek op het eerste gezicht een oppervlakkige vrouw, maar achter deze façade ging veel verdriet schuil over de kansen, die haar vader en haar eerste schoonvader nooit hebben gehad door de barbarij van het Derde Rijk.

Net als haar partner had deze uitdagende vrouw een zwartgallige humor, die haar overeind hield. Hoewel ze langzamerhand steeds zwakker werd, had ze altijd een stralende lach op haar markante gezicht. Was er binnen de familie wat te doen, ze was er altijd en in dat opzicht leek ze erg op haar vader. Had binnen de familie iemand hulp nodig, dan kwam ze, ongeacht haar eigen zwakke gezondheid.. Ze wist zich daarin gesteund door haar levensgezel Wummi Wagner, die haar tot het einde toe verzorgde.

 

Tiel, 4 februari 2021

============================================