Genealogisch blog 531

 

Gesneuveld in de Vierde Coalitieoorlog

Ever(har)dina Wilhelmine Maria von Haeften was in feite de oudste dochter van Karl Franz Werner von Haeften (1732-1802) en Sara Christiana Frederike von Wedzik de Widowsky (1741-1803). Weliswaar kregen Karl en Sara voor Everdina eerst drie andere kinderen, maar die overleden allen op zeer jonge leeftijd. Na Everdina kregen Karl en Sara nog eens acht kinderen, vier meisjes en vier jongens. Toen Everdina geboren werd, was vader Karl nog officier in het Pruisische leger. In 1768, hij was toen 36 jaar, verliet Karl het leger, omdat hij van zijn oom Johan Werner Müntz, een broer van zijn moeder, de heerlijkheid Erprath bij Xanten in Duitsland erfde. Hij was nu grootgrondbezitter en het beheer van zijn gronden rond Erprath was een dagtaak. Het moet voor Karl een enorme stap geweest zijn om zijn militaire carrière in te ruilen voor het runnen van een zeer omvangrijke boerderij.

Karl Franz Werner von Haeften

Totdat hij Erprath erfde was Karl een Nederlandse soldaat in Pruisische dienst. Het was in zijn tijd heel normaal, dat soldaten dienst namen in het leger van een vreemde vorst. Karls achternaam was tot dat moment dan ook “Van Haeften”. Door de erfenis van zijn oom werd hij eigenaar van Duitse grond en daarom onderworpen aan de Pruisische wetgeving. Voor Karl was dat de reden om zijn achternaam te verduitsen in “Von Haeften”. Naast zijn 45 pagina’s tellende testament heeft Karl ook een beschrijving van de geschiedenis van het goed Erprath nagelaten.

Everdina Wilhelmine Maria von Haeften kwam ter wereld op 12 september 1764 in Moers in Rijnland-Westfalen. Over haar jeugd is mij niets bekend, maar ik neem aan, dat ze een tamelijk onbezorgde jeugd heeft gehad op Erprath. Het is vrij logisch, dat Everdina verkering kreeg met een officier uit het Pruisische leger, gezien de aanvankelijke carrière van haar vader. Zij was 24 jaar, toen zij in Goch op 22 maart 1789 in het huwelijk trad met de 36-jarige Christian Ludwig Herwarth von Bittenfeld, wiens roepnaam Ludwig was.

Ludwig werd geboren in Wesel op 13 oktober 1752. Zijn ouders waren kolonel Johan Friedrich Herwarth von Bittenfeld (1696-1757) en Johanna Elisabeth Harpprecht von Harpprechtstein (1723-1781). Vader Johan Friedrich Herwarth von Bittenfeld was in het Pruisische leger de commandant van het Infanterieregiment “Neuwied”. Het was binnen de familie Herwarth von Bittenfeld destijds normaal, dat jongens kozen voor een militaire carrière. Ook de vier broers van Ludwig waren militair.

Wapen van de familie Herwarth von Bittenfeld

De familie Herwarth von Bittenfeld behoorde tot een oudadellijk geslacht uit de vrije stad Augsburg in Schwaben in zuidoost Duitsland. Ludwig klom op tot commandant van het Bataljon Grenadiers “Herwarth”.

Ludwig en Everdina werden de ouders van vijf kinderen, een zoon en vier dochters. De oudste was Theodor Karl Christian (Theodor), die twee keer trouwde. Eerst met Charlotte Adolphine Wlhelmine Schimmelpennick van Oye en na 1852 met Adolph Adolphine Reinhardine Frederike von Kinsky und Tettau. De families van zijn beide echtgenotes hadden al eerder huwelijkse banden gesmeed met de familie Van/von Haeften. Theodor werd in 1790, net als zijn zus Elisabeth Louise Frederike Wilhelmine op 17 maart 1792, geboren in Goch.

Daarna trokken Ludwig en Everdina naar Bayreuth in Beieren. Daar werden de dochters Charlotte Christine Henriëtte Frederike (Charlotte) op 1 september 1797, Christiane Charlotte Dorothea Mauritia (Christiane) op 1 augustus 1798 en Frederike Marianne Louise Christiane (Frederike) op 8 augustus 1801 geboren.

Zoon Theodor overleed op 14 februari 1865 in Berlijn, Elisabeth stierf op 1 december 1838 in Herzberg, Charlotte blies haar laatste adem uit al zes maanden na haar geboorte op 1 maart 1798. Christiane bereikte de leeftijd van 80 jaar en overleed in Strawalde op 21 oktober 1878. Tenslotte Frederike, die overleed in Sekowitz op 22 maart 1881, zij was toen 79 jaar oud.

Nadat hij zichzelf in 1804 tot keizer van Frankrijk had gekroond, voerde Napoleon in de daaropvolgende jaren continu strijd om zijn macht in Europa verder uit te breiden totdat hij in 1812 in Rusland strandde en de verhoudingen in Europa veranderden. Om Napoleons expansiedrift te beteugelen voerden Groot-Brittannië, Oostenrijk, Rusland, Napels en Zweden in 1805 de zgn. Derde Coalitieoorlog tegen Napoleon.  De Fransen behaalden echter een verpletterende overwinning bij Austerlitz. De eerste twee coalitieoorlogen werden in Frankrijk zelf uitgevochten.

Na de Derde Coalitieoorlog bleven Rusland, Groot-Brittannië en Zweden het jaar daarop nog in staat van oorlog met Frankrijk. Pruisen, dat tijdens de Derde Coalitieoorlog neutraal was gebleven, sloot zich nu aan bij de coalitie tegen Napoleon. en verklaarde Frankrijk de oorlog. Het Franse leger van 160.000 man bewoog zich zo snel, dat het veel grotere Pruisische leger (250.000 manschappen) geen schijn van kans had. Op 4 oktober 1806 behaalde Napoleon zelf op de Pruisen een klaterende overwinning bij Jena, terwijl op dezelfde dag de Pruisische hoofdmacht bij Auerstädt in de pan gehakt werd door de Franse generaal Louis Nicolas Davout (1770-1823), die het bevel voerde over het veel kleinere Franse Derde Legercorps.

De slag bij Jena en Auerstedt

In het Pruisische leger streed bij Jena ook Ludwig Herwarth von Bittenfeld mee met zijn grenadiers. Tijdens de gevechten raakte hij zo zwaargewond dat hij op 17 februari 1807 in Kahla in Thüringen op 54-jarige leeftijd aan zijn verwondingen bezweek.

Everdina overleefde haar man ruim tien jaar. Ze is nooit hertrouwd, maar trok wel naar Düsseldorf, waar ze op 10 oktober 1828 overleed. Ze bereikte de leeftijd van 64 jaar.

 

Tiel, 12 april 2021