Joodse Huizen 8
Op zondag 24 april 2022 kreeg Alexander Pechtold
het eerste exemplaar van het boek Joodse Huizen 8 overhandigd. Een van de
verhalen in de bundel Joodse Huizen 8 gaat over familie van de oud-politicus.
De bijeenkomst met de presentatie van het boek vond plaats in de Liberaal
Joodse Gemeente in Amsterdam. In zijn toespraak vroeg Pechtold zich af of mensen die ijdens de oorlog hun woning beschikbaar stelden aan onderduikers, helden waren. Hij kwam tot de conclusie, dat die mensen inderdaad helden waren, want het was tijdens de oorlog beslist niet zonder gevaar je woning beschikbaar te stellen aan onderduikers
De belangstelling voor het Joodse leven van alledag, dat tijdens de Tweede Wereldoorlog nagenoeg volledig vernietigde deel van onze samenleving, is groeiende. De serie Joodse Huizen, Verhalen over vooroorlogse bewoners reconstrueert de historie aan de hand van adressen en vormt zo een gestaag groeiend papieren monument voor een verdwenen cultuur.
 |
|
Cover van Joodse Huizen 8 |
Ook in dit achtste deel van de serie Joodse Huizen komen de verhalen uit heel Nederland: Amsterdam natuurlijk, maar ook Groningen, Tilburg, Den Haag, Haarlem, Ophemert, Tiel, Elburg, Bussum, Scheveningen en Diemen zijn het toneel van deze episode in de vaderlandse geschiedenis. Het gaat over dirigent Ray Forest, ook wel bekend als Sasha of Alexander Goldberg; ‘vischverkooper’ Abraham Tas; diamantslijper Mendel Eidinow; handelaar in goud- en zilverwaren en voormalig vleesverkoper Mozes Abraham Wafelman; voddenjood Salomon Kroonenberg; bakker Israel Kolthoff; kunsthandelaarster Debora del Valle-Rodrigues de Miranda alias Bob en haar zoon Frank Lodeizen, slager Benjamin Manasse, die veel klanten verloor aan collega Izak Kalker, omdat hij “treife” vleeswaren ging verkopen Het gaat over doorsnee-Nederlanders uit alle lagen van de bevolking.
De verhalen in Joodse Huizen 8 zijn onder redactie van Esther Shaya, Gert Jan de Vries en Frits Rijksbaron geschreven door Alexandra Nagel, Bertien Minco, Channa Kistemaker, Cor Sinnema, Deborah Kalkoene, Frank Oorthuys, Frans Duivis, Peter Boer, Frits Slicht, Rob Snijders, Gerko Warner, Hans Scholtes, Jeska Verstegen, John Stienen, Margalith Kleijwegt, Margreet de Broekert, Marian Smook, Michel Krielaars, Monica Soeting, Paul Welling, Pauline Micheels, Reinier Goud, Salo Muller, Taco ten Dam en Willem van Norel.
 |
| Schrijver dezes met het boek Joodse Huizen 8 |
Ik ben dus een van de auteurs die meegewerkt hebben aan Joodse Huizen 8. Op een wonderlijke wijze ben ik als schrijver betrokken geraakt bij Joodse Huizen 8. Op 26 juli 2020 voegde ik het verhaal over trambestuurder Ruben Salomon Swaab toe aan mijn Genealogisch blog. Kort daarop reageerde een lezer op dat verhaal. Ruben Salomon Swaab was de overgrootvader van die lezer, die op dat moment bezig was een verhaal over hem te schrijven voor het boek Joodse Huizen 7. Mijn gegevens kwamen goed van pas voor het verhaal over Ruben Salomon Swaab. Via die lezer van mijn Genealogisch blog kwam ik in contact met de redactie van de boekenreeks Joodse Huizen. Als ik wilde kon ik meewerken aan het volgende boek in de serie.
Dat was niet tegen dovemans oren gezegd. Ik ging me verdiepen in de Joodse gemeenschap, die voor de oorlog in Tiel en omtrek had gewoond. Al snel wist ik, dat ik verhalen zou schrijven over de Tielse slager Benjamin Manassse en over slager Izak Kalker uit Ophemert. Waar lagen de roots van deze “vleeschhouwers”? Hoe waren hun gezinnen samengesteld? Waren ze vroom? Via de mij bekende genealogische kanalen ging ik op informatie uit Ik verdiepte me in de beschikbare literatuur en klom in de pen.
De beide slager waren geen familie van elkaar, maar kregen wel met elkaar te maken. Toen in de eerste twee decennia van de 20ste eeuw het aantal Joodse bewoners van Tiel begon terug te lopen, besloot Ben Manasse niet alleen koosjer vlees te verkopen, maar ook treib vlees. Een Jood ging varkensvlees verkopen! Ongehoord! Veel grote, vaste klanten van Manasse accepteerden dat niet en keerden hem de rug toe. Izak Kalker in Ophemert, slechts een paar kilometer van Tiel verwijderd, spon er garen bij. Hij verkocht alleen koosjer vlees en kapitaalkrachtige klanten die voorheen bij Manasse hun vlees kochten, kwamen nu naar Ophemert. Kalker zag zijn omzet flink toenemen.
 |
|
Izak Kaker en zijn gezin |
Benjamin Manasse overleed in 1938, zijn zoon Sal nam toen de zaak in de Tielse Kerkstraat over. Van het gezin Kalker, woonachtig aan de Waalbandijk in Ophemert, overleefden alleen de dochters Rachel en Judith de verschrikkingen van de oorlog, de anderen werden vermoord in de concentratiekampen. Vanuit het Zweedse Malmö stuurden de twee dochters in mei 1945 een telegram naar de burgemeester van Ophemert, dat ze nog in leven waren. Judith keerde als eerste op 31 augustus 1945 terug naar huis. Rachel reed op 29 september in een vrachtwagen Ophemert binnen.
 |
|
Sal Manasse en zijn echtgenote |
Tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog, en ook in de eerste jaren van de oorlog ging het Sal Manassen voor de wind. Maar eind maart 1943 werd de grond onder zijn voeten te heet en besloot hij met vrouw en kinderen onder te duiken.
Na de oorlog keerden Sal Manassen en zijn gezin terug in Tiel. Sal liet zijn winkel in de Kerkstraat en de woning erboven herstellen van de zware oorlogsschade, die Tiel te verduren kreeg als frontstad. Na de oorlog liepen de zaken opnieuw goed voor Sal. Slagerij Manassen was een begrip in Tiel. Toch verkocht Sal zijn slagerij in 1971, omdat geen van zijn kinderen het zag zitten om ook slager te worden.
Tiel, 21 april 2022
Meer weten?
Lees:
Joodse Huizen 8. Verhalen over vooroorlogse bewoners. ISBN boek 9789064461569, € 21,00, ISBN eboek 9789064461637, € 9,95
Geen opmerkingen:
Een reactie posten