Genealogisch blog 632

 

Handelsreiziger in fotoartikelen

De namen van Flip Blanes en Jet Polak komen voor op het gedenkteken in Vierhouten voor de in de oorlog vermoorde joodse AJC’ers. Ik schreef over dat gedenkteken in Genealogisch blog 603 van 31 januari 2022.  Flip en Jet kwamen beiden uit een rood nest. Ze waren beiden actieve leden van de SDAP, zeker toen ze in 1939 naar Zwolle verhuisd waren, zo herinnerde Tiny van der Laan-Vogt zich. Tiny van der Laan haalde wekelijks bij de leden van de SDAP in Zwolle de contributie op. Ze sloot haar wekelijkse ronde graag af bij het gezin van Flip en Jet. Flip was een vrolijke optimist. Jet daarentegen zag het allemaal wat zwaarder in. Toen de Duitsers in 1942 Flip oppakten en hem te werk stelden in een kamp in Friesland, draaide Jet in huis de gaskraan open, omdat ze het allemaal niet meer zag zitten. Een van haar kinderen rook de gaslucht en waarschuwde de buren, waardoor de poging van Jet om een einde te maken aan haar leven voorkomen kon worden. Gelukkig maar, want na enige tijd kwam Flip weer naar huis. Jet stelde toen voor onder te duiken, maar Flip had daar – optimistisch als hij was – voorlopig geen oren naar. Laten moest het gezin daarvoor de allerhoogste prijs betalen.

Flip Blanes, Jet Polak en hun kinderen, foto Joodsmonument

Philip Blanes kwam op 12 februari 1910 in Amsterdam ter wereld. Van zijn ouders Joseph Blanes (1876-1943), die als diamantslijper de kost verdiende, en Tellie de Jong (1879-1941) kreeg hij de roepnaam Flip. Flip was het tweede van de vier kinderen van Joseph en Tellie. Zijn drie zussen zijn allen tijdens de oorlog vermoord in de vernietigingskampen, evenals hun ouders.

In 2015 werd op een Amerikaanse veilingsite een koffer aangeboden, voorzien van een Jodenster en met de naam van Sara Blanes erop,. Deze koffer zou Flips oudste zus Sara meegenomen hebben naar Auschwitz. Dat een koffer voorzien was van de gele Jodenster is zeer onwaarschijnlijk. Die ster moesten de Joden in de oorlog zichtbaar op hun kleren dragen. Van slechts een paar koffers die na de oorlog in Auschwitz zijn aangetroffen is bekend, dat die voorzien waren van een Jodenster. Op de koffer stond met wit krijt de naam van Sara Blanes geschreven. Het eventueel aanbrengen van haar naam in Auschwitz was alleen bedoeld om de indruk te wekken, dat ze de koffer later zou terug krijgen. Nadat de koffer op de veilingsite was aangeboden is vastgesteld, dat het vrijwel zeker om een vervalsing ging. Bovendien zou de koffer € 250-350 moeten opbrengen. Nog een reden om ervan overtuigd te zijn, dat het een vervalsing was. De eigendommen van de holocaustslachtoffers mogen niet verhandeld worden en horen in een museum thuis.

Sara Blanes, foto Felix Archief

Sara Blanes, geboren op 8 februari 1908 in Amsterdam, bleef haar hele leven bij haar ouders wonen eerst tot 1910 in de Rapenburgerstraat en de Domselaerstraat en daarna in de Swammerdamstraat op nummer 20 driehoog, boven de rijwielhandel van H. Klasen op de begane grond en de joodse familie Roe op eenhoog. Sara was van beroep diamantsnijder. Ze heeft rond haar 20^ste jaar een tijd in Antwerpen gewerkt, voordat ze weer naar Amsterdam kwam, waar ze als dienstbode aan de slag ging.

Sara werd op 31 juli 1942 gedeporteerd en in Auschwitz vermoord op 30 september 1942.

Flip volgde op de lagere school zeven klassen. Vervolgens ging hij voor 3 jaar naar de ULO. Hij voltooide zijn opleiding met twee jaar op de Handelsavondschool, hij werkte toen al als magazijnbediende bij een zaak in fotoartikelen. Van huis uit zal Flip de socialistische idealen meegekregen hebben. Hij sloot zich aan bij de AJC. In 1929 werd hij gekeurd voor de militaire dienst. Daardoor weten we, dat hij een lengte had van 1.69 m. en dat hij voorgoed ongeschikt werd verklaard vanwege zijn ogen, die niet goed genoeg waren.

Ik ga ervan uit, dat Flip zijn latere vrouw Jet Polak bij de AJC heeft leren kennen. Henriëtte (Jet) Polak werd in Amsterdam geboren op 23 december 1907. Haar ouders waren Philip Polak en Bertha van Gelderen, die na de geboorte van Jet geen kinderen meer kregen. Jet groeide op in de Amsterdamse Transvaalbuurt.

Jet en Flip trouwden in Amsterdam op 31 oktober 1934. Ruim een jaar later werd hun eerste kind geboren. Zoon Herman aanschouwde het levenslicht op 12 december 1935. Op 2 februari 1938 kwam tweede zoon Jo ter wereld. Acht maanden later verhuisde het gezin naar Eindhoven. De volgende verhuizing vond plaats op 2 januari 1940, toen het gezin de woning betrok op het adres Van Lennepstraat 24 in Zwolle. Vader Flip had zich inmiddels opgewerkt tot handelsreiziger in fotoartikelen. In Zwolle werd de derde zoon van Flip en Jet geboren. Benno diende zich aan op 3 augustus 1940.

Kort voor 4 oktober 1942 arresteerden de Duitsers Jet en haar drie zonen. Ondanks zijn eerdere bezwaren moet Flip toen ondergedoken zijn geweest, want de Rijks- en gemeentepolitie verzochten om zijn opsporing, omdat hij zonder toestemming van woonplaats veranderd was, een omschrijving van Joden die waren ondergedoken. Naar het schijnt is er later in 1943 ook zo’n bericht de wereld ingestuurd over Jet Blanes-Polak. Mij lijkt dat onwaarschijnlijk, omdat Jet toen al vermoord was in Auschwitz. Doorgaans mankeerde er niets aan de administratie van de bezetter.

Jet en haar drie zonen kwamen op 4 oktober 1942 aan in Kamp Westerbork. Vijf dagen later gingen ze op transport naar Auschwitz, waar ze direct na aankomst op 12 oktober 1942 werden vermoord.

Struikelstenen voor het gezin Blanes-Polak in Zwolle

Flip kon de dans ook niet ontspringen. De Duitsers arresteerden hem en via Westerbork belandde hij op 31 januari 1943 ook in Auschwitz. Daar wachtte hem direct hetzelfde lot als zijn vrouw en kinderen.

In mei 2017 werden in de Van Lennepstraat voor het huis op nummer 24 vijf struikelstenen gelegd om Philip Blanes, Henriëtte Polak en hun zonen Herman, Jo en Benno te herdenken. Bij die gelegenheid haalde de toen 95-jarige Tiny van der Laan-Vogt herinneringen op aan het gezin van Flip en Jet.

 

Tiel, 4 juli 2022