Genealogisch blog 613

 

Daniël Six, koopman

Toen de Chinese opstandeling Koxinga in februari 1662 de Nederlandse vestiging Fort Zeelandia op Formosa veroverde, liet kapitein Thomas Pedel het leven. Ik schreef daarover in Genealogisch blog 611 van 25 februari 2022. Tot degenen die de aanval van Koxinga op Fort Zeelandia overleefden, behoorde Daniël Six die toen opgeklommen was tot koopman in dienst van de VOC.

Wie was deze Daniël Six? Daniël kwam ter wereld in Middelburg op 1 december 1620. Hij was een zoon van Anthonie Six (geb. ca. 1586) en Tanneke Goedhals (geb. ca. 1590). Over de jeugd van Daniël en hoe en wanneer hij in dienst trad van de VOC is niets bekend. Evenmin is bekend wanneer hij vanuit Nederland vertrok naar Ned.-Indië.

Zijn aankomst op Formosa in 1639 als onderkuiper is het eerste bekende feit uit het leven van Daniël. Op een VOC-schip hielden de kuipers, meestal drie per schip, toezicht op het openen van de vaten met drinken, zoals water, en levensmiddelen voor de bemanning aan boord van het schip. Zo nodig liet de kuiper de onderkuiper reparaties aan de vaten uitvoeren om bederf in het vochtige, warme klimaat van Formosa te voorkomen. Het lijkt voor de hand te liggen, dat Daniël de daartoe geëigende opleiding binnen de VOC heeft gekregen.

Daniël was een uitstekende werkkracht in dienst van de VOC. In de jaren tussen 1639 en 1649 klom hij op tot onderkoopman, de assistent van de koopman, die verantwoordelijk was voor de lading op een schip.

In 1649 was Daniël terug in Batavia waar hij in het huwelijk trad met Sara Gerritsdr. van de Wilder. Hun dochter Johanna Six, die in 1655 geboren werd,, trad in 1688 in het huwelijk met Jacobus Pedel, de vader van Sara Pedel over wie ik in het verleden het nodige heb verteld.

Formosa in de 17e eeuw

In 1654 reisde Daniël, nu als koopman, opnieuw naar Formosa in gezelschap van zijn vrouw. Op Formosa werd dochter Johanna geboren. In 1624 opende de VOC op Formosa de eerste handelspost, nadat de Chinezen de Hollanders verdreven hadden van de eilandengroep Pescadores, gelegen tussen het vasteland van China en de westkust vanFormosa.

Daniël had niet alleen handelskwaliteiten, hij bleek ook op bestuurlijk niveau z’n mannetje te staan. In 1656 nam hij de functie van raad van Formosa op zich. Daarnaast beheerde hij het pakhuis van de VOC op Formosa voor grove waren. Als inspecteur van de VOC maakte hij in 1657 een reis naar de handelsposten Quelang en Tamsuy in het Noorden van Formosa.

Hoewel Daniël als raad van Formosa de overgave van Fort Zeelandia aan Koxinga mede had ondertekend, werd hij bij terugkeer in Batavia niet gevangen genomen en berecht zoals Gouverneur Coyett. Integendeel, op 1 juni 1663 werd hij in Batavia aangesteld als “weesmeester” over de Europese weeskinderen in de stad. Niet voor lang, want eind augustus van dat jaar kreeg hij de benoeming van opperhoofd van de VOC-nederzetting in  Arakan, een koninkrijk in het huidige Myanmar.

Arakan

In Arakan had de VOC in het begin van de 17^e eeuw een handelspost geopend. De VOC kocht er kwalitatief hoogwaardige rijst en Bengaalse slaven om te werken op de plantages van de Compagnie. Om allerlei redenen kwam de slavenhandel aan het einde van de 17^e eeuw tot stilstand. Reden voor de VOC om de handelspost in Arakan op te heffen. Voor Daniël aanleiding om weer naar Batavia terug te keren.

In mei 1666 kreeg Daniël Six de aanstelling van leider over de handelsnederzetting Dejima in Japan. Dejima was een kunstmatig eiland in de haven van Nagasaki. Van 1641 tot 1859 was er een Nederlandse handelspost gevestigd, die het enige contactpunt vormde tussen het grotendeels gesloten Japan en de rest van de wereld. Het eilandje was ongeveer 1,5 ha. Groot, en is tegenwoordig als openluchtmuseum een toeristische attractie in Nagasaki. In de loop der eeuwen werd de naam van het eiland geschreven als 't eylant Schisma, Decima, Deshima of Desjma.

Dejima

Zijn eerste ervaring op Dejima, was een bijzondere binnenkomer voor Daniël Six. In september 1666 werden de Hollanders op Dejima opgeschrikt door de mededeling, dat op de Gotö-eilanden zeven raar uitziende Europeanen waren geland. De Gotö-eilanden liggen op ongeveer 100 km. van Nagasaki. De gelande Europeanen bleken de uit Gorinchem afkomstige VOC-boekhouder Hendrik Hamel (1630-1692) en een zestal bemanningsleden van het schip de “Sperwer” te zijn. De Sperwer had 13 jaar eerder schipbreuk geleden in de buurt van Korea, de overlevende bemanningsleden werden gevangen genomen. Het lukte Hamel en zijn vrienden te ontsnappen uit de gevangenschap. Uitgedost in vreemde kleren bereikten ze met een boot de Gotö-eilanden. Daar werden ze uitvoerig ondervraagd door de Japanse gouverneur. Het Nederlandse opperhoofd van Dejima, toen nog Willem Volger (1602-1679), en diens opvolger Daniël Six riepen de hulp van de Japanners in bij de bevrijding van de overige nog levende schipbreukelingen. Japan had een goede relatie met Korea. In september 1668 kwamen de overige schipbreukelingen in Dejima aan. Terug in Holland schreef Hamel een boek over zijn belevenissen in Korea, dat lange tijd de enige informatie is geweest over de Joseondynastie in Korea.

Op 6 november 1667 nam Daniël afscheid van de Shogun van Nagasaki om terug te keren naar Batavia. Bij die gelegenheid vroeg de Shogun om de levering van geneeskrachtige kruiden en een destillatieketel om de productie van geneeskrachtige olie te kunnen starten naar Westers voorbeeld. Ook vroeg de Shogun iemand te sturen, die leiding kon geven aan de productie.

Klaarblijkelijk beschikte Daniël over goede contacten bij het gouvernement in Batavia. Het lukte hem opnieuw naar Dejima uitgezonden te worden, dit keer van 25 oktober 1668 tot 14 oktober 1669. Eigenlijk moest Daniël in 1670 voor een derde keer naar Dejima. Daar kwam echter verandering in. Het Gouvernement stuurde hem in mei 1671 op missie naar Malakka.

Twee jaar later, op 13 mei 1671, keerde hij terug in Batavia, maar niet voor lang. Daniël overleed in de hoofdstad van Ned.-Indië op 5 november 1674. Hij werd 53 jaar oud. Wanneer zijn vrouw Sara Gerritsdr van de Wilder is gestorven is niet bekend.

 

Tiel, 3 maart 2022