Genealogisch blog 615

 

Dirk II “De Goede” van Brederode

In de kwartierstaat van mijn echtgenote vormt Dirk II De Goede van Brederode kwartier 2.129.378. Een grote kwartierstaat, die teruggaat tot de 10^e eeuw. Dat er zoveel kwartieren voorkomen in de staat van mijn echtgenote heeft te maken met het feit, dat de familie Van Haeften oorspronkelijk behoorde tot de Nederlandse adel. Het is mij gelukt om zo’n 4000 kwartieren te vullen met personen. De kwartierstaat vertoont, echter, op sommige punten ook grote hiaten.

Genoeg over de kwartierstaat Van Haeften. Het gaat nu verder over Dirk II De Goede van Brederode.

Kasteel Brederode

Dirk werd geboren in 1256 in Santpoort op het in aanbouw zijnde kasteel Brederode. Zijn ouder waren Willem II van Brederode (1226-1285) en Hillegonde van Voorne (1231-1302). Zijn grootvader Dirk van Teylingen (1180-1236) was de eerste Heer van Brederode en daarmee de stamvader van het geslacht Van Brederode.

De familie van de moeder van Dirk behoorde tot de Zeeuwse adel (c.q. leenheren). De familie van de vader van Dirk stamde af van Willem van Teylingen (1150-1203), die zijn kasteel had in Voorhout op de grens met Sassenheim. Tegenwoordig is daarvan nog een ruïne over. Willem van Teylingen was de overgrootvader van Dirk II van Brederode.

Dirk was getrouwd met Maria van der Lecke, die in 1272 was geboren in het Zuid-Hollandse Monster. Maria was een dochter van Hendrik II van der Lecke (1240-1305) en Jutta van Borsele (1244-1296). Via zijn schoonmoeder had Dirk een andere verbinding met de Zeeuwse adel. Met Maria kreeg Dirk II vijf kinderen. Buiten het huwelijksbed verwekte hij nog enkele bastaarden.

Dirk II “De Goede”, sinds 1285 de derde heer van Brederode, was een tijdgenoot van de beroemde graaf van Holland Floris V. Ridder Dirk en graaf Floris hebben tijdens hun leven veel met elkaar te maken gehad, soms in goede zin, soms in kwade zin. In 1272 streed Dirk aan de zijde van graaf Floris tegen de West-Friezen. Floris was van plan de dood van zijn vader wreken. De vader van Floris, graaf Willem II van Holland, wilde in 1256 West-Friesland inlijven. Dat werd een jammerlijke mislukking, omdat Willem II bij Hoogwoud met zijn paard door het ijs van het toenmalige Berkmeer zakte. Ook de tocht van Floris kende een slechte afloop, in de slag bij Heiloo moest hij het onderspit delven.

Graaf Floris V

Bij de volgende veldtocht tegen de West-Friezen in 1282 waaraan Dirk meedeed werd het stoffelijk overschot van de vader van Floris V gevonden in Hoogwoud. Een succesvol einde van deze veldtocht. De daarop volgende veldtocht tegen de West-Friezen verliep wederom succesvol voor Floris en Dirk. Floris viel over land aan, terwijl Dirk de West-Friezen bestookte met een invasievloot vanaf de Zuiderzee. Grote delen van West-Friesland kwamen in december 1287 onder water te staan door een hevige storm en een vloed. Met een list wisten Dirk en zijn manschappen de West-Friezen te verslaan. Dat leverde Dirk de titel “Admiraal van Holland” op. Nog in hetzelfde jaar versloeg Dirk voor Floris de heren van Amstel en van Woerden. Beide heren werden in de boeien geslagen.

In 1288 stond Dirk II genoteerd als baljuw van het Kennemerland. Een baljuw was de vertegenwoordiger van de feodale landheer (i.c. Floris V) met bestuurlijke en gerechtelijke bevoegdheden.

In de daarop volgende jaren raakten Dirk II en Floris voor korte gebrouilleerd met elkaar. Ook tal van andere edelen in het graafschap Holland keerden zich tegen Floris. Floris V nam Dirk II zelfs gevangen. In 1290 kregen de beide heren van de Rooms-koning Rudolf (1218-1291) (het Heilige Roomse Rijk omvatte heel het midden van Europa) het dringende advies zich met elkaar te verzoenen.

Rooms koning Rudolf I

De verzoening tussen Dirk II en Floris V vond plaats in 1292. Op 6 februari van dat jaar beloofde Dirk trouw aan Floris V op straffe van verbeurdverklaring van zijn goederen en excommunicatie uit het Bisdom Utrecht. Om van zijn goede wil te laten blijken stelde Dirk heer Floris van Brederode en diens zoon Dirk van der Doortoge en Floris van Woerden en diens zoon Floris aan als borgen, die erop zouden toezien dat hij zijn woord gestand deed. In de betreffende akte staat:  

“so ebbic hem teborghe gheset haren Florense van Brederode, riddre, ende Diedericke vander Dortoghe, sinen sone, Florense vander Wort, ende Florense vander Wort, s[inen son]e, met ghesamender (h)and’(...) en als ‘tenen ouerborghe haren Ianne van Renisse, ridder, minen broeder”.

Nog enkele andere ridders stelden zich borg voor Dirk II, die toezegde bij twijfel over de gemaakte afspraken de uitleg van de graaf te zullen volgen.

In 1304 zochten de Vlamingen naar gebiedsuitbreiding. De Hollandse edelen, onder wie Dirk II, verzetten zich succesvol daartegen. In 1315 waren de Vlamingen weer uit op expansie, omdat het land getroffen werd door een grote hongersnood. De Hollandse edelen, onder wie Dirk II van Brederode, wilden die expansie voorkomen en begonnen een veldtocht tegen Vlaanderen.

Dirks echtgenote Maria van der Lecke stierf op 1 april 1307. Naar verluidt is Dirk na haar overlijden hertrouwd met een onbekende dochter van Herman van Woerden.

Na een bedevaart gemaakt te hebben naar Rome of Palestina (hierover zijn de bronnen het niet eens) werd Dirk II in Noord-Frankrijk getroffen door een ziekte, die hem fataal werd. Op 16 december 1318 overleed hij in Reims, waar hij enige tijd later in de Dominicanenkerk werd begraven.

In tal van genealogieën staat Dirk omschreven als “De Goede”. Waaraan hij die bijnaam had te danken, wordt nergens uitgelegd. Het kan niet zo zijn geweest, dat Dirk “De Goede” werd genoemd alleen omdat hij bekend stond als een vroom man. Het kan ook niet zo zijn geweest, dat hij zich tegelijker tijd bezig hield met de omvangrijke bouw van Kasteel Brederode en in het buitenland verbleef op pelgrimage en daarom die bijnaam kreeg.

Ik heb in dit Genealogisch blog aangegeven, dat in een ver verleden een van de voorouders van mijn echtgenote Dirk II “De Goede” van Brederode was. In later eeuwen zouden er nog enkele verbindingen ontstaan tussen de families Van Brederode en Van Haeften. Meestal trouwde een jonge dame uit een tak van de familie Van Haeften zonder mannelijke erfopvolger, met een jonge man uit de familie Van Brederode. Een gevolg daarvan was, dat veel bezit van de familie Van Haeften via vererving in de vrouwelijke lijn terecht kwam bij de familie Van Brederode. Kennelijk voerde de familie Van Brederode een iets slimmere huwelijkspolitiek dan de familie Van Haeften.

 

Tiel, 10 maart 2022