Kunstenmaker
Dat Hermanus Kinsbergen een rondtrekkende kunstenmaker is geweest, blijkt uit een aantal feiten. Hij heeft met vrouw en kinderen in tenminste negen steden in Nederland gewoond. De tien kinderen die hij heeft verwekt, zijn in diverse steden geboren. Ik noem ’s Hertogenbosch, ’s Heerenberg, Deventer, Den Helder, Arnhem, Middelburg, Bergen op Zoom en Breda. Na 1874 kon Hermanus blijkbaar niet meer met het drukke leven van circusartiesten meekomen. Hij sleet zijn laatste dagen als koopman in Rotterdam.
Geboorteakte van Hermanus Kinsbergen 1813
Hermanus kwam ter wereld in Leiden op 4 juni 1813. Hij was het oudste kind van Jacob Kinsbergen (1787-1817) en Jansje Gobits (1792-1862). Na Hermanus schonk moeder Jansje het leven aan nog drie kinderen, die echter geen van allen ouder werden dan een jaar. In feite was Hermanus na 1819 enig kind.
De ouders van Hermanus woonden officieel in Amsterdam, maar verbleven ten tijde van zijn geboorte in Leiden op het adres Galgstrat 269 in verband met hun werkzaamheden op de kermis. Opvallend is dat de geboorteakte van Hermanus nog is opgesteld in het Frans. De Franse tijd was weliswaar al achter de rug, maar dat was nog niet helemaal doorgedrongen tot alle ambtelijke kringen in Leiden. Toen hij de geboorte van zijn eerste kind ging aangeven, nam vader Jacob Evert Grootveld en Cornelis de Jong mee als getuigen.
Hermanus was rond 22 jaar oud, toen hij in 1835 zijn ja-woord gaf aan Betje Eliazer, over wie verder eigenlijk niets bekend is. Uit het huwelijk van Hermanus en Betje zijn drie kinderen voortgekomen. Een van die kinderen kwam levenloos ter wereld, de andere twee werden resp. een maand en een week oud.
Uit het feit, dat Hermanus in 1856 weer in het huwelijk trad kunnen we afleiden, dat Betje Eliazer voordien moet zijn overleden. Op 4 december 1856 beloofde Hermanus in Deventer eeuwige trouw aan de 19-jarige Marianne (Mariana) Salomon Lipschits. Marianne zag het eerste levenslicht in Voorst op 30 maart 1837. Haar ouders waren Salomon Meijer Lipschits en Heintje Gabriël Hartog.
Hermanus Kinsbergen en Marianne Lipschits werden de ouders van acht kinderen. Hun eerste kind was dochter Heintje, die in Deventer geboren werd op 19 januari 1857. Twee weken na haar geboorte overleed de kleine meid. De volgende dochter van 4 maart 1858 noemden Hermanus en Marianne Duifje. Duifje trouwde later met Levie Salomons. Zij overleed op 34-jarige leeftijd in Winschoten op 28 april 1892.
Het derde kind van Hermanus Kinsbergen en Marianne Lipschits was zoon Meijer, die in Den Helder werd geboren op 5 juli 1861. De kleine Meijer was bij zijn overlijden in ’s Hertogenbosch op 12 oktober 1861 slechts drie maanden oud.
Paulina Kinsbergen kwam in Arnhem ter wereld op 1 januari 1863. Zij was 19 jaar oud, toen zij in Breda haar ja-woord gaf aan Jonas de Leeuwe, die in Rotterdam was geboren op 19 oktober 1857. Uit dit huwelijk zijn drie kinderen geboren. Jonas overleed al op 24 augustus 1890. Paulina Kinsbergen hertrouwde in Rotterdam op 6 april 1892 met Mozes Kosman van 17 juni 1853. Marianne en Mozes werden de ouders van vier kinderen, van wie er twee nog geen drie weken oud werden.
Na Paulina schonk moeder Marianne Lipschits in Middelburg het leven aan dochter Betje op 25 januari 1872. Betje was nog maar 17 jaar toen zij in Zutphen op 26 juli 1889 huwde met de 23-jarige Levi Meijer Lipschits. Het paar werd de ouders van tien kinderen van wie enkelen de volwassen leeftijd niet bereikten. Levi Meijer Lipschits overleed in Rotterdam op 5 april 1941. Betje was het enige kind uit het gezin van Hermanus Kinsbergen en Marianne Lipschits dat door de nazi’s in Auschwitz werd vermoord, en wel op 15 oktober 1942.
Graf Hendrica Kinsbergen
Op 31 januari 1874 baarde moeder Marianne Lipschits in Bergen op Zoom dochter Hendrica. Op 24-jarige leeftijd verbond Hendrica zich in de echt aan de 22-jarige Jacob Hartog Walvis. Jacob kwam ter wereld in Rotterdam op 13 januari 1876 als zoon van Hartog Walvis en Duifje Teeboom. Het paar kreeg vijf kinderen. Aan het leven van Jacob kwam een einde in Breda op 4 maart 1936. Hij was toen 60 jaar. Hendrica overleefde de oorlog en sloot haar ogen definitief in Rotterdam op 26 november 1951. Twee dagen later werden haar stoffelijke resten in Rotterdam begraven op de Begraafplaats Toepad.
Het volgende kind van Hermanus Kinsbergen en Marianne Lipschits was weer een dochter, die zij de naam Lena gaven. Lena aanschouwde het eerste levenslicht in Zierikzee op 16 september 1875. Op 24-jarige leeftijd beloofde Lena eeuwige trouw aan de winkelier Isaac Andries van Loon, die ter wereld kwam in Bergen op Zoom op 24 oktober 1878. Hij was een zoon van Andries van Loon en Francijna Velleman. Bij het huwelijk van Lena en Isaac waren de getuigen Anthonie Eikenhout, Johannes Cornelis Root, Cornelis Veenlant en Gijsbert Vermeulen. Het huwelijk van Lena en Isaac werd gezegend met vier kinderen van wie er een slechts 10 maanden oud werd en twee anderen in de oorlog werden vermoord, de vierde overleefde de oorlog.
Graf Lena Kinsbergen
Lena Kinsbergen bereikte slechts de leeftijd van 47 jaar. Zij overleed in Bergen op Zoom op 8 juli 1923. Twee dagen later werd haar lichaam begraven op de Joodse Begraafplaats aan de Bergsebaan in Bergen op Zoom. Isaac van Loon, die een goedlopende winkel in manufacturen runde hertrouwde op 15 januari 1924 met Rosalie Poppelsdorf (1890-1963), die op 22 oktober 1924 het leven schenkt aan dochter Frieda.
Isaac van Loon behoorde tot de groep Joden die na de Duitse inval in ons land zelf een einde aan hun leven maakten, omdat ze beslist niet wilden meemaken wat de Duitsers met de Joden van plan waren. Frieda en haar moeder voelden zich daarna niet meer veilig in Bergen op Zoom en verhuisden naar Amsterdam. Toen Frieda op 10 augustus 1942 het Amsterdamse Centraal Station binnenliep, arresteerden de Duitsers, die het station hadden afgezet, haar. Die avond werd ze op de trein naar Westerbork gezet, die na een korte stop aldaar direct doorreed naar Auschwitz, waar Frieda op 30 september 1942 werd vermoord.
Frieda van Loon, foto: Joodsmonument
Rosalie Poppelsdorf overleefde de oorlog en keerde na de bevrijding terug naar Bergen op Zoom, waar ze met slager Van Egeraat trouwde, die in dezelfde straat woonde als Rosalie vroeger. Frieda van Loon wordt herdacht op monumenten in Amsterdam, zowel als in Bergen op Zoom. Haar vader Isaac van Loon wordt ook herdacht met het monument in Bergen op Zoom.
Het jongste kind van Hermanus Kinsbergen en Marianne Lipschits heette Bernardus. De jongen was slechts 11 maanden oud toen hij in Breda overleed op 2 april 1878.
Hermanus Kinsbergen sloot zijn ogen voor de laatste keer in Rotterdam op 2 mei 1889. Hij bereikte de leeftijd van 75 jaar. Echtgenote Marianne Lipschits overleed in Breda en wel op 1 september 1896. Zij was 59 jaar toen zijn stierf.
Tiel, 27 februari 2024