De appel en de boom
Een bekend Nederlands spreekwoord luidt: de appel valt niet ver van de boom. Met andere woorden: kinderen hebben veel weg van hun ouders, ze hebben vaak dezelfde talenten. Levie Walvis had twee kinderen, die in de wereld van de lichte muziek grote namen waren. Joop Walvis was een bekende organist, zoals ik vertelde in Genealogisch blog 494 van 14 december 2020.
De zus van Joop, Duifje Walvis, genoot grote bekendheid onder haar artiestennaam Rita del Vano. Over Rita del Vano schreef ik Genealogisch blog 493 van 8 december 2020. De verwarring, die er geweest is over de juiste geboortedata van Joop Walvis en Rita del Vano, heb ik, naar ik aanneem, rechtgezet in het laatst genoemde Genealogisch blog.
In dit Genealogisch blog is de vader van Joop en Rita, Levie Walvis, de centrale figuur. Er zijn enkele stambomen, zoals op de site van Myheritage e.a., in omloop die ons willen doen geloven, dat Levie Walvis een zoon zou zijn van Abraham Walvis en Cornelia Johanna van Rosse, die ook al aangemerkt werden als de ouders van de muzikanten Joop Walvis en Rita del Vano.
Zulke verwarringen ontstaan wanneer pseudogenealogen de fouten van elkaar overschrijven, en niet kritisch nagaan of hetgeen ze neerkalken überhaupt wel kan kloppen. Enig logisch nadenken zou op z’n plaats geweest zijn.
 |
|
Zandstraat in Rotterdam in 1909 |
Levie Walvis kwam ter wereld in Rotterdam op 4 november 1881. Zijn ouders waren Hartog Walvis (1853-1926) en Duifje Teeboom (1842-1920). Een groot deel van zijn jeugd heeft Levie doorgebracht in de voormalige Rotterdamse Zandstraat, waar zijn vader een handel had in garen en band midden in de Joodse wijk van Rotterdam, waar destijds veel zeelieden hun vertier kwamen halen. De Zandstraat en omgeving moesten wijken voor het stadhuis van Rotterdam.
Bij de keuring voor militaire dienst op 21 december 1900 bleek Levie 1.70 m. lang te zijn, hij had een ovaal gezicht en een hoog voorhoofd. Hij had bruine ogen en zijn haren en wenkbrauwen waren donkerblond. Zijn kin was rond. Als speciaal kenmerk noteerde de keuringsarts, dat hij sproeten had.
Hoewel Levie aanvankelijk als koopman voorzag in zijn levensonderhoud, was toch de muziek zijn grote passie. Hij had daarvoor veel talent en kon de piano bespelen als geen ander. Na zijn dienstkeuring deed hij er alles aan om met de muziek de kost te kunnen verdienen. Daar slaagde hij goed in want in 1927 was hij leider van een orkest. Om een zo groot mogelijk publiek met zijn muziek te bereiken veranderde Levie zijn voornaam in “Louis”. Hij ging verder door het leven als Louis Walvis, een niet zo Joods klinkende naam als Levie Walvis.
 |
|
Louis Walvis en zijn orkest in 1927 |
Levie trouwde op 7 december 1904 in Rotterdam met de 20-jarige Sientje de Leeuwe. Opmerkelijk aan het huwelijk van Levie en Sientje was, dat ze zelf geen getuigen hadden kunnen vinden bij de voltrekking van hun huwelijk. Daarom vroegen ze vier ambtenaren van het gemeentehuis van Rotterdam die rol voor hen te willen vervullen. Natuurlijk deden die ambtenaren dat maar wat graag. De ouders van Sientje waren Jonas de Leeuwe en Paulina Kinsbergen.
Na de voltrekking van hun huwelijk verhuisden Levie en Sientje naar de Christiaan Bruningstraat 9 in ’s Gravenhage. Op dat adres zijn ze, voor zover ik heb kunnen nagaan, hun hele leven blijven wonen.
Levie en Sientje werden de ouders van drie kinderen. Over hun oudste twee, zoon Jonas, alias Joop, en dochter Duifje, alias Rita del Vano heb ik in het verleden al veel verteld. Op 26 mei 1924 diende het derde kind van Levie en Sientje zich aan. Ze gaven hun jongste dochter, die duidelijk een nakomertje was, de naam Paulina. Het meisje werd vernoemd naar haar grootmoeder van moederszijde.
Om het leven van Paulina te reconstrueren valt niet mee. Over haar is (nog) weinig bekend. Vlak voor of in het begin van de Tweede Wereldoorlog is Paulina in het huwelijk getreden met ene Van den Berg. Zijn voornamen zijn mij niet bekend. Uit de gegevens, die ik bij het Arolsen Archiv heb kunnen opduiken, blijkt, dat Paulina op 13 juli 1944 in Westerbork aan kwam en daar ondergebracht werd in barak 67, een van de strafbarakken. Daaruit kan opgemaakt worden, dat ze een politieke gevangene van de nazi’s was. Uit de gegevens op de kaart kan men de indruk krijgen, dat Paulina een van de gevangenen was, die op 4 september 1944 op transport gingen naar Theresienstadt, het concentratiekamp ten noorden van Praag in Tsjechië. Het transport van gevangenen vanuit Westerbork op 4 september 1944 was het laatste transport naar Theresienstadt.
 |
|
Cellenblok Theresienstadt, foto: Paul Welling |
Zeker is, dat Paulina, die ook Paukje werd genoemd, de oorlog heeft overleefd, en op 15 juni 1945 terugkwam in Amsterdam. Met ingang van 15 augustus 1945 woonde ze aan de Amstel op nr. 79 driehoog bij de familie Koornstra, die voor haar ouders contactpersonen waren. De familie Koornstra was het gezin van haar zus Duifje en haar eerste echtgenoot kunstschilder Metten Teunis Koornstra. Gegevens van het Amsterdamse bevolkingsregister geven aan, dat Paulina vanaf 17 april 1946 op de OZ. Voorburgwal nr. 191 woonde. Hoe het haar verder begaan is mij niet bekend. Ik weet alleen nog, dat ze overleden is in Nagele in de NOP.
 |
|
Kaart bij Arolsen Archiv van Levie Walvis |
Levie Walvis en Sientje de Leeuwe arresteerden de nazi’s eind 1942. Beiden kwamen op 26 november 1942 in Westerbork aan. Ze moesten op 22 december 1942 onderdak vinden in barak 68, een woonbarak.
Natuurlijk ontkwamen ook Levie en Sientje niet aan het wrede lot, dat de nazi’s voor de Joden bedacht hadden. Op 18 januari 1943 moesten ze instappen in de trein, die hen van Westerbork naar Auschwitz zou brengen. Daar werden ze drie dagen later op de bekende wijze vermoord.
Tiel, 29 november 2021