Familiefoto's

Familiefoto's
Familiefoto's

zondag 21 februari 2016

Genealogisch blog 19



Châtillon

Rudolph de Cocq (ca. 1215-1283) staat in de annalen bekend als “le Coquin”, hetgeen de Franse uitdrukking is voor de schelm of boef, maar ook: diegene, die stad en land verlaat. En dit laatste klopt aardig, want deze Coquin was niemand anders dan ene Raoul de Châtillon. Een niet-erfgerechtigde zoon uit het Noordfranse grafelijke geslacht Châtillon. Zijn ouders waren heersers in de omgeving van Reims en dit gebied behoorde, net als Vlaanderen en de Nederlandse Betuwe tot de invloedssfeer van het Bourgondische rijk.

Raoul de Châtillon had, als vermoedelijk jongere broer, slechts de keuze tussen een kerkelijke carrière, zoals diverse leden van de familie, of elders zijn heil te zoeken en hier te huwen met een adellijke jonge dame met een erfgoed. Dit laatste deed deze Raoul, hij trok vanuit zijn ouderlijke graafschap naar de Betuwe en huwde hier een dochter uit gegoede huize, nl. Aleid van Ochten en later Agnes van Cuyck van Meteren.

Châtillon sur Marne
Châtillon sur Marne

Naar goed Frans gebruik, hing Raoul (in het Nederlands verbasterd tot Rudolph) de naam van de plaats van vestiging achter die van zijn eigenlijke naam, welke van le Coquin tot de Cocq was verbasterd. Hiermee ontstond de eerste Nederlandse lijn uit een van origine Frans geslacht, namelijk de Cocq van Weerdenburg. Direct of indirect zijn uit dit geslacht dus ongeveer 100 Nederlandse en Belgische families voortgekomen, waarbij lang niet alle een adellijke titel dragen. Naar verluidt trok Rudolph de Cocq naar de Betuwe, omdat hij hier bezittingen langs de Linge bij Rhenoy had geërfd van zijn grootmoeder Jolanda van Henegouwen.

In de loop der jaren werd vaak de voorste (eigenlijk hoofd-) naam weggelaten en bleef er een enkelvoudige naam over, welke met de originele naam ogenschijnlijk geen enkele verbinding meer heeft.

Binnen deze lijn vindt men hier bijvoorbeeld de families de Cocq van Bruchem, de Cocq van Delwijnen, de Cocq van Kerkwyck, de Cocq van Haeften, de Cocq van Neerijnen, de Cocq van Opijnen en de Cocq van Hemert. Uit deze families kwamen weer nieuwe stammen voort, die nog wel een vorm van het Châtillonwapen droegen, maar geen enkele naamsverwantschap lieten herkennen.

Of het bovenstaande historisch helemaal juist is kan betwijfeld worden. Historisch zeker is in ieder geval, dat In 1265 graaf Otto van Gelre, met toestemming van zijn echtgenote Philippa van Saint Pol (verwant aan de Châtillons), een meesterzet deed door een ruil aan te gaan met Rudolf de Cock, een vrij man die in en rond Beesd en Rhenoy een onafhankelijke en machtige positie had. Rudolf verkreeg bij deze ruil van de graaf drie hoven in leen, namelijk Hier, Neerijnen en Opijnen, met tiendrechten en de lage rechtsmacht. De hoge rechtsmacht hield de graaf zelf. In ruil voor deze drie hoven verkreeg de graaf alle goederen van Rudolf de Cock ‘inter Beesd et Lerdamme et inter Leccam et Legenam iacentia’, inclusief hoge en lage rechtsmacht, tienden en Rudolph’s burcht bij Rhenoy.

De originele akte van deze transactie wordt bewaard in het Gelders Archief in Arnhem.

In mijn stamboom van het geslacht van Haeften is genoemde Rudolph de Cocq de stamvader, net als in vele andere genealogieën. In het verleden had ik de afkomst van Raoul de Châtillon, alias Rudolph de Cocq, uitgeplozen en aan mijn stamboom toegevoegd. Niet lang daarna heb ik alle Châtillons uit mijn stamboom verwijderd en in een apart bestand opgeslagen. Ik vond de overgang van het Franse geslacht naar de Nederlandse families in historisch opzicht te onbetrouwbaar.

De afgelopen periode ben ik daar weer van teruggekomen en heb ik de Châtillons weer toegevoegd. Maar niet, na een grondige analyse van mijn stamboom van de Châtillons. Ik ontdekte personen die meer dan één maal voorkwamen. De Châtillons kenden voor mannen eigenlijk maar enkele voornamen: Guy, Gaucher en Hugues (Hugo). Natuurlijk ook wel enkele andere, maar die kwamen niet zo frequent voor. Het was daardoor soms ook moeilijk generaties van elkaar te onderscheiden. Tevens was het erg wennen aan de Franse manier van het gebruik van achternamen, zoals Rudolph de Cocq dat deed. Met hulp van vriend Onno van Haeften is het me gelukt de Châtillons keurig in kaart te brengen. Opeens gaat mijn stamboom daardoor terug van 1265 tot ca. 800.

Duitse stamboom
Rudolph de Cocq, stamvader van het geslacht Van Haeften
Waarom zijn de Châtillons weer aan mijn stamboom toegevoegd?, is een voor de hand liggende vraag. Het antwoord is simpel. Hoewel ik nog steeds mijn twijfels heb over de historische juistheid van de verbinding tussen het geslacht Van Haeften en de Châtillons, heb ik die toch aan mijn stamboom toegevoegd om gelijke tred te houden met grote stambomen uit vroeger tijden. Die vermeldden de Châtillons niet voor niets. En overeind blijft, dat de stamboom van het geslacht Van Haeften voor mij begint bij Rudolph de Cocq. Of moet ik zeggen bij diens achterkleinzoon.

De Châtillons waren afkomstig uit het dorp Châtillon sur Marne in de Champagne, ten Zuidwesten van Reims. Tal van ridders uit dit geslacht namen deel aan de kuistochten en vochten (en sneuvelden soms) in Palestina tegen de Islamitische barbaren. In 926 liet Hervé de Châtillon (900-990) het eerste kasteel van steen in het dorp bouwen. In 1088 werd zijn kleinzoon Eudes (1035-1099) in Rome gekozen tot Paus Urbanus II. Hugues de Châtillon (805-844) is de eerste Châtillon in mijn stamboom.

Châtillon sur Marne
Châtillonwapen bij het standbeeld van Paus Urbanus II in Châtillon sur Marne
Voor velen is laatstgenoemde Hugues één van de talrijke nazaten van Karel de Grote (742-814). Ik ga daarin niet mee. Het is voor menigeen wellicht interessant te kunnen zeggen een nazaat van Karel de Grote te zijn, die talloze buitenechtelijke kinderen zou hebben. Het komt mij voor, dat hier de wens de vader van de gedachte is. Als al die mensen, die dat beweren, van Karel de Grote zouden afstammen, dan zou hij vele malen meer bezig geweest zijn met het bedrijven van de liefde dan het besturen van zijn immense Frankische Rijk.
Rudolph de Cocq nam het wapen van zijn familie mee uit Frankrijk en gebruikte dat ook hier. De vele kinderen en kleinkinderen van Rudolph verspreiden het wapen over vele families. Met die families werd het wapen tevens verspreid over veel gebieden. Van een familiewapen werd het Châtillonwapen een streekwapen. Tot op de dag van vandaag voeren nog diverse (voormalige) gemeenten een wapen, dat afgeleid is van het Châtillonwapen.

Tiel, 21-02-2016


12 opmerkingen:

  1. Geachte Paul Welling ,
    Bij toeval kwam ik terecht op uw blog en las vooral met veel belangstelling uw teksten over Rudolph de Cock de Châtillon .
    Mijn eigen genealogische onderzoek loopt vast rond 1524 en mijn familietak woont dan in Belgisch Oost Vlaanderen . ( de familienaam wordt dan als "le Coc "geschreven .
    Een breed onderzoek naar het geslacht De Cock doet mij vermoeden dat de Belgische tak te herleiden valt naar het geslacht De Cock van Opijnen , maar helaas heb ik een hard bewijs daarvan nog niet kunnen omdat het zoeken in België niet simpel .
    Beschikt U over bronnen , die mijn vermoeden onderschrijven of bevestigen ???
    Graag hoor ik van U en besluit met vriendelijke groet .
    Leo de Kock - pensionada

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Ik heb je inmiddels via email de gevreaagde informatie toegestuurd.
      Paul Welling

      Verwijderen
  2. Ik ontving de volgende reactie:

    Beste heer Welling,
    Met interesse heb ik uw blog waargenomen, met name de volgende:
    http://genealogischblogpaulwelling.blogspot.com/2016/02/genealogisch-blog-19.html?m=1
    Hier hebt u het over de familie De Cock. Een Belgische man eronder benoemt dat hij vermoedens heeft dat zijn familie ervan afstamt, en hij doet een beroep op u of u bronnen hebt. Ik zou graag hetzelfde doen. In de 15e/16e eeuw heb ik twee voorvaderen die schout zijn, en een zegel met het De Cock wapen handhaven. Dit doet vermoeden dat zij ervan afstammen, en niet toevallig De Cock heten (wat natuurlijk ook een goede mogelijkheid is). Zij wonen in Zoetermeer. Ik kom echter niet verder dan dit... Ik ben benieud of u misschien u informatie over De Cock (en vanuit interesse, ook van Chatillon, en of die verwant zijn), zou willen delen.
    met vriendelijke groeten,
    De Cocq

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Ter info; het wapen in de boog bij het beeld van paus urbanus is inmiddels weg...

    BeantwoordenVerwijderen
  4. Hallo,
    Sedert vorig jaar ben ik mij beginnen verdiepen in onze familiegeschiedenis. Via opzoekingen ben ik op jouw blog terecht gekomen waarvoor proficiat. Het is een prachtig werk. Bij het doorbladeren van jouw blog ben ik op de naam De Cock gestoten dewelke mogelijks van het huis Chatillon Sur Marne zou afstammen. Zelf zou ik via een tak in mijn familie ook bij deze De Cock uitkomen.
    Opzoekingen op het internet leveren gemengde resultaten op waardoor ik mij nu tot jou richt.
    Hoe ben jij tot de conclusie gekomen dat het om een afstammeling van het huis Chatillon Sur Marne gaat? Elders spreken ze dat het mogelijks om een telg het huis Chatillon St Pol zou gaan. Ook zie ik verder vaak verschillende voorouders terugkomen.
    Ik vroeg mij af hoe jij in dot geval tot jouw conclusie bent gekomen.
    Mocht je dit willen delen, zou ik enorm dankbaar zijn!
    Alvast bedankt.
    Mvg,
    Glen Matthys

    BeantwoordenVerwijderen
  5. Beste Glen Matthys,
    Allereerst: dank voor je reactie op mijn blog. Ik hoor graag op korte termijn van je of je er wel of geen bezwaar tegen hebt, dat ik jouw reactie bij het betreffende blog plaats.

    Dan de inhoud. Rudolph de Cocq is de stamvader van de geslachten (De Cocq) van Weerdenburg, (De Cocq) van Haeften, (De Cocq) van Delwijnen en vele andere families. Rudolph is een historische figuur, die in 1265 een belangrijke grondruil aanging met de graaf van Gelre. Er is echter geen hard historisch bewijs, dat deze Rudolph een afstammeling is van het Franse geslacht Châtillon. Veel genealogen gaan daarvan wel uit, terwijl weer andere genealogen de verbinding met het Franse geslacht Châtillon leggen via de tal Châtillon St. Pol.
    Het is voor de families waarvan Rudolph de Cocq de stamvader was altijd belangrijk gebleken aan te tonen, dat ze een verbinding hebben met het geslacht Châtillon. Staat goed, is een belangrijke familie met veel invloed in Frankrijk en door de verbinding heb je opeens een paus in je stamboom.
    Je zult dus diverse verbindingen aan treffen, die allemaal het manco hebben, dat er geen hard historisch bewijs bestaat, dat Rudolph de Cocq een Châtillon was.
    Ik zelfvind het redelijk waarschijnlijk, dat Rudolph de Cocq een Châtillon geweest moet zijn, maar ook ik beschik niet over hard bewijs. Omdat ik het redelijk waarschijnlijk vind, maar ik in mijn blog daarvan gebruik om verhalen over de Châtillons te vertellen.
    Laat je overigens niet misleiden door het wapen van de Châtillons, dat in de Betuwe ook vaak voorkwam en komt. De grootmoeder van Rudolph bezat in de Betuwe aanzienlijk veel land. Zij voerde door haar huwelijk met een Châtillon ook dat wapen, dat daardoor veelal gezien wordt als een streekwapen.
    Mocht je nog vragen hebben dan hoor ik dat graag.
    Hartelijke groet.
    Paul Welling, Tiel

    BeantwoordenVerwijderen
  6. Beste Paul,


    De tweede afbeelding in deze blog is (volgens mij) de genealogie zoals gemaakte door Van Haaften over zijn verwantschap met Châtillon.

    Heeft u meer afbeeldingen van deze stamboom/dit overzicht, of er een link voor? Waar kan men het vinden? Ik zou het graag beter bekijken.

    MVG,

    Charles

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Beste Charles,
      DE afbeelding die u bedoelt, is een foto van een stamboom van de familie van Haeften, die in de 19e eeuw gemaakt is. Er zijn drie van die stambomen, een in Duitsland, een in Argentinië en een in Schotland bij de clan Mackay. Vertel mij wat u precies wilt onderzoeken en ik zal u de betreffende foto's sturen. Bedenk echter wel, dat de Van Haeftens destijds met deze stambomen wilden aantonen, dat ze voortkwamen uit het geslacht CHâtillon. De historische bewijzen daarvoor ontbreken echter.
      Met vriendelijke groet.
      Paul Welling

      P.S. Gebruik voor meer vragen svp het vragen formulier links bovenaan deze pagina.

      Verwijderen
  7. Beste Paul,

    Het is al een tijdje geleden dat ik bezig ben geweest met de familie van Haeften. Toen hebben we enig contact gehad had over Antoni van Haeften. Na het lezen van deze blog heb ik nu echter wat vragen mbt je theorie over de aansluiting met de familie Chatillon. Zou je je bevindingen met mij willen delen? Is het misschien ook mogelijk dat ik foto's ontvang van de afbeeldingen mbt de stamboom zoals hierboven genoemd?
    Alvast bedankt!

    Met vriendelijke groet,
    Rosemarie van Uden

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Beste Rosemarie,
      Laat me je vragen per mail weten en ik zal proberen ze te beantwoorden. Ik zal je dan ook wat afbeeldingen doen toekomen.
      Grtoeten.
      Paul

      Verwijderen