Familie bijeenkomst leidde tot bijzondere genealogische vondst
Op
1 en 2 mei 2010 werd een internationale familiebijeenkomst georganiseerd voor de familie van
Haeften. De bijeenkomst vond grotendeels plaats in Kasteel
Ophemert, waar een
tak van de familie gedurende 3 eeuwen domicilie hield.
Het
programma omvatte inleidingen over de geschiedenis van de familie, een bezoek
aan de St. Maartenskerk in Ophemert, waar familieleden
begraven liggen, en een rondrit langs plaatsen in de Betuwe (Waardenburg,
Haaften, Herwijnen en Rhenoij), die in vroeger dagen een rol gespeeld hebben in
de geschiedenis van de familie.
Stambomen
Binnen
de familie van Haeften waren tot dan twee stambomen op doek bekend. Zo’n stamboom
is op linnen geschilderd en met pen beschreven, beginnende bij het huis
Châtillon en eindigend in de 19e eeuw. De ene stamboom is in handen
van de Duitse tak van de familie en wordt ook wel de Erprath stamboom genoemd,
naar Kasteel Erprath bij Xanten in Duitsland, waar de familie heeft gewoond tot
1879. De andere stamboom bevindt zich bij familieleden in
Argentinië. Deze stamboom is ook bekend als de Belgische stamboom, omdat de
familie, die thans in Argentinië woont, tot het begin van de 20e
eeuw in België heeft gewoond.
De
Belgische stamboom is niet meer in oorspronkelijke staat. Onderaan zijn latere
Belgische familieleden in een ander handschrift bijgeschreven. Op deze stamboom
staat een verklaring, waarin de vermoedelijke maker aangeeft, dat deze stamboom
overeenkomt met degene die in het bezit is van de familie de Cocq van Haeften,
die toen op kasteel Blitterswijk bij Venray woonde. De letterlijke
tekst luidt:
“Dass diese Genealogie mit derjenigen gleichlautend und übereinstimmend
ist, welche sich im Besitze der Freiherrlichen Familie de Cocq van Haeften zu
Blitterswijk befindet, wird hiermit attestiert. Arnberg am 15. August
1865. Köhler“.
 |
| Bovenzijde van de Belgische stamboom, foto Marcos von Haeften |
Uit deze tekst blijkt, dat genoemde Köhler de maker is geweest en dat die in augustus 1865 gereed gekomen is. De Belgische stamboom is op verschillende plekken beschadigd en daardoor deels onleesbaar geworden.
Aanwezig op familiebijeenkomst
De Duitse stamboom met een grootte van
230x150 cm, die aanwezig was tijdens de familiebijeenkomst in Kasteel Ophemert,
bevat twee verklaringen. Aan de linkerzijde onderaan bevindt zich een
Franstalige verklaring, waarmee Joiles de Docberghe aangeeft, dat hij de
kwartieren op de stamboom in 1594 heeft gemaakt in Brussel:
“Ces
Quartier ont été fait à Bruxxelles en l’an 1594 par moij Joiles de Docberghe
Herault d’arms et Luytenandt de la Toison d’or”.
Deze
tekst geeft aan, dat Joiles Docberghe al in 1594 (waarschijnlijk in opdracht)
een genealogie van de adellijke familie van Haeften heeft gemaakt. Onbekend is
echter wie deze Docberghe is geweest.
De
andere verklaring is van Notaris Philipp Houben uit Xanten, die op 24 september
1827 heeft vastgelegd, dat deze stamboom overeenkomt met de niet nader
omschreven originele stamboom:
“ No 1068 Job 9 des Repertoirs.
Daß diese Abzeichnung mit dem mir
vorgezeigten Original gleichlautend ist, wird durch den unterschriebenen
Königlichen Notar Philipp Houben zu Xanten wohnend auf Anstehen des Hauptmanns
und Ritterguts-Besitzers des Hauses Erprath bei Xanten Herr Wilhelm Ludwig
Werner von Haeften nachdem ein Mangel von fünfzehn Silbergroschen dabei
cassiert worden der Wahrheit gemäß beurkundet.
Xanten, den vierundzwanzigsten
September Achtzehnhundert siebenundzwanzig: Houben, Notar“.
De
verklaring van notaris Houben maakt duidelijk, dat de Erprath stamboom 38 jaar
ouder is dan de Belgische. Aangenomen mag worden, dat de Erprath stamboom
gemaakt is in het jaar waarin de notaris zijn verklaring schreef. De Erprath stamboom
is niet beschadigd en is goed te lezen. De kleuren zijn mooi. Op een enkele
plek is ook op deze stamboom in later tijd een verandering aangebracht.
 |
| Notariële verklaring onder Erprath-stamboom, foto Dietrich von Haeften |
Brief
In
de jaren rond 1865 was de Erprath stamboom vrijwel zeker in het bezit van Julius
August Anton Alexander Theodor von Haeften (1802-1866). Julius schreef toen
enkele brieven aan een neef in Antwerpen over genealogische aangelegenheden.
In
zijn brief van 29-07-1865 verwees naar de verklaring van Joiles Docberghe.
Julius bood zijn neef aan voor hem ook zo’n stamboom te laten maken:
“ Der Stammbaum enthält alle Wappen in
Farbe. Ich bin gern bereit, denselben für sie durch Meister Stein hier abmalen
zu lassen, dann ihnen das Original aber nicht (zu) schicken, weil es zu viel
leiden würde. 80
bis 100 franc (?) würde die Abschrift und Malerei vielleicht kosten.”
Gegeven de verklaring op de
Belgische stamboom moet dan ook aangenomen worden, dat de neef Julius opdracht
gegeven heeft eenzelfde stamboom te laten maken. Qua jaartallen klopt dat
precies.
Blitterswijk
Op
de Belgische stamboom wordt vermeld, dat de originele stamboom zich zou moeten
bevinden in het bezit van de familie de Cocq van Haeften, die op Kasteel
Blitterswijk bij Venray heeft gewoond. De Erprath stamboom verwijst ook naar
een origineel.
Via
vererving komt het kasteel Blitterswijk in 1788 in handen van Barthold baron de
Cock van Haeften, die het kasteel heeft laten verfraaien. Daarna verhuisde het
gezin van Barthold van Wadenoijen naar Blitterswijk. Barthold overleed in 1808 en
in 1885 wordt het kasteel door zijn erfgenamen verkocht. De inventaris van het
kasteel is toen grotendeels overgenomen door de familie Mackay, die sinds 1844
kasteel Ophemert in bezit had. De laatste eigenaar van Kasteel Ophemert uit
het geslacht van Haeften was Anne Margriet van Haeften (1782-1844), die het naliet aan haar
neef Barthold Mackay. Zij erfde het van haar vader Reinier van Haeften
bij
diens dood in 1800.
Waar gebleven?
Blijkens
de vermeldingen op zowel de Erprath stamboom als ook op de Belgische heeft
Barthold de Cock van Haeften opdracht gegeven tot het maken van de genoemde
originele stamboom. Maar waar was die gebleven? In geen document was te vinden
wat er van de originele stamboom is terecht gekomen. Die zal er wel niet meer
zijn, was de gedachte. En toen gebeurde er iets bijzonders!
 |
| De stamboom uit Blitterswijk, foto Paul Welling |
Tussen de oude troep
Aan
de vooravond van de familiebijeenkomst in 2010 hing Dietrich von Haeften, de
Duitse beheerder, de Erprath stamboom op in de bibliotheek van Kasteel
Ophemert, nadat hij deze uit de transportkist had gehaald. Daarbij was alleen Arthur
van Dedem de huidige beheerder van Kasteel Ophemert aanwezig. Deze hielp Von
Haeften met het afrollen en ophangen van de Erprath stamboom.
Toen
realiseerde van Dedem zich opeens, dat hij zulke stokken, met doek daaromheen opgerold,
weleens gezien had tussen de oude spullen op de zolder van het kasteel.
Van
Dedem sprak met Dietrich af, dat hij de daaropvolgende zondag, wanneer Dietrich
de
Eprath
stamboom weer zou komen ophalen, ervoor zou zorgen, dat die stokken beneden waren
om te bekijken. Tijdens de familiebijeenkomst vroeg van Dedem mij zondagmiddag
met Dietrich mee te komen.
Op de knieën
Na
afloop van de geslaagde familiebijeenkomst haastten Dietrich en ik ons naar
Ophemert. Van Dedem wachtte ons op en leidde ons naar de Heerenkamer. Met open mond en stil van verbazing keken
Dietrich en ik onze ogen uit. Op de grond lagen twee stambomen!! De een was
vaal, maar nog redelijk intact, de andere prachtig van kleur, maar zwaar
beschadigd. Op onze knieën bekeken we in stilte de beide stambomen. Al snel waren
we het erover eens, dat de zwaar beschadigde de originele moest zijn waarvan op
de Erprath en Belgische stambomen gewag werd gemaakt. Het kon niet missen!
Deze
stamboom bestaat uit twee lagen. De bovenste laag is een soort perkament. De onderste
laag is waarschijnlijk linnen. Doordat die zo lang opgerold is geweest is het
perkament losgekomen van het linnen, omgevouwen of afgescheurd.
De
andere, daar waren we het over eens, is ook een kopie. De beschadiging daarvan
is “slechts” een scheur in het doek.
Verschillen
Ons
viel direct het verschil tussen de originele en de andere stambomen op. Het
origineel kent een rechte lijn van Rudolf de Cock naar Barthold de Cock van
Haeften. De Erprath stamboom bevat een rechte lijn van Rudolf de Cock naar
Wilhelm Ludwig Werner von Haeften, terwijl de Blitterswijkse familie een
zijlijn vormt. Bij latere bestudering van foto’s van de Belgium stamboom bleek
ook hierop de Blitterswijkse familie een zijlijn te vormen. Hier loopt de
hoofdlijn van Rudolf de Cock naar de Belgisch/Argentijnse familie. Het was ons
duidelijk, dat de lijn tussen de opdrachtgever en Rudolf de Cock steeds de
centrale lijn is.
Verdwenen naar Schotland
In
de jaren na de vondst van de stamboom op de zolder van Kasteel Ophemert zijn er
verschillende plannen gemaakt voor restauratie. Bovendien was het zaak de stamboom
in eigendom te krijgen, want formeel was de Schotse familie Mackay eigenaar.
Toen de jongste generatie Mackay echter op de hoogte kwam van de plannen binnen
de familie van Haeften, verdween de stamboom naar Schotland en verbraken de
Mackays alle contact. Vermoedelijk ligt de stamboom op een rommelzolder nog
slechter te worden. Jammer van zo’n mooi stuk.
Tiel
24-02-2016
Meer weten? Lees:
Paul Welling, Kasteel Ophemert, Heerlijkheid in de Betuwe,
Uitgeverij De Vorl, 2012, € 15,00 excl. verzendkosten, te bestellen bij pawelling@upcmail.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten