Genealogisch blog 8

Spotlights

Op 14, 15 en 16 mei a.s. zal de vierde Haeften Meeting plaats vinden op de noordelijke oevers van de Bodensee. Daar ligt in het plaatsje Grossschönach Agnes von Haeften-Brauchitsch begraven. Haar graf is in 2014 als monument officieel opgenomen in een “Herinneringsroute” door Zuid-Duitsland. De deelnemers zullen tijdens de vierde Haeften Meeting het graf van Agnes von Haeften-Brauchitsch bezoeken evenals een tentoonstelling over het verzet in militaire kringen tegen Hitler tijdens WO II.

Agnes von Haeften-Brauchitsch was de moeder van Hans-Bernd en Werner von Haeften, die beiden op 20 juli 1944 betrokken waren bij de aanslag op Hitler. Zowel Hans-Bernd als Werner moesten hun betrokkenheid met de dood bekopen. Werner werd op dezelfde dag nog gefusilleerd en Hans-Bernd werd op 15 augustus 1944 op bevel van Hitler opgehangen met een pianosnaar.

De broers waren op een geheel verschillende manier actief in het verzet tegen Hitler. Werner ging als adjudant met Von Stauffenberg mee naar de Wolfschanze om de bom te plaatsen die Hitler moest doden. Hans-Bernd zou in het Duitsland na Hitler Minister van Buitenlandse Zaken worden.

Na de eerste Haeften Meeting, die ik in 2010 in de Betuwe, de bakermat van de familie, organiseerde, moest ik dringend een keer langs komen bij Hannes von Haeften in Stuttgart. want hij had zeer interessant genealogisch materiaal voor mij. Hannes is een kleinzoon van Hans-Bernd. We spraken een bezoek af op de terugreis uit Zwitserland.

Mijn boek over Werner von Haeften

Hannes had twee dozen vol materiaal. In één van de dozen, de Ahnenkiste Widerstand, trof ik alleen maar materiaal over de aanslag van 20 juli 1944 aan, en dan vooral over Werner zelf. Historische beschouwingen, kopieën van de weinige bewaard gebleven brieven van Werner aan zijn moeder en andere belangrijke documenten, zoals beschrijvingen van de persoon van Werner door zijn vrienden en een door hemzelf geschreven levensloop.

Uit al die stukken kwam een heel ander beeld van Werner von Haeften naar voren dan alleen de man die in de schaduw van von Stauffenberg zijn werk deed. Duidelijk werd hoe Werner een groot tegenstander van Hitler en de andere Nazi’s werd, hoe hij ervan overtuigd raakte, dat alleen een aanslag op zijn leven Hitler kon stoppen zijn verachtelijke politiek verder uit te voeren. En waarom Werner niet meedeed met eerdere mislukte pogingen om Hitler uit de weg te ruimen.

Werner von Haeften tijdens een zeilvakantie in 1940 (foto bewerkt door Dorothea von Haeften)

Het was een kwestie van het materiaal ordenen en schrijven aan een boek over Werner von Haeften. Zijn persoonlijkheid boeide me ongelooflijk. Uit wat voor gezin kwam hij? Wie was hij eigenlijk? Hoe werd hij gevormd tot persoon, die hij uiteindelijk bleek te zijn? Hoe leefde hij? Hoe en waarom ontstonden zijn motieven zich aan te sluiten bij de geheime oppositie tegen Hitler? Waarom heeft hij tot het laatst zich afgevraagd: ‘Moet ik….mag ik?’  Waarom was hij uiteindelijk wel zo nauw betrokken bij de aanslag van 20 juli 1944, terwijl hij eerder niet meedeed, en waarom zette hij daarmee zijn leven op het spel?

In de met name Duitse historische literatuur, in een roman en in films, zoals ‘Operation Valkyrie’ en ‘Valkyrie’, die over de aanslag van 20 juli 1944 handelen, staat vooral de figuur van Claus Graf Schenk von Stauffenberg centraal. Werner von Haeften wordt afgeschilderd als de rechter hand van Von Stauffenberg, als zijn steun en toeverlaat, maar nooit als één van de drijvende krachten achter de aanslag op Hitler. Toch was Werner von Haeften dat wel degelijk! Daarom wilde ik Werner von Haeften in de spotlights zetten.

Tiel, 01-02-2016

Meer weten? Lees:

Paul Welling, Spotlight op Werner von Haeften. Soest : Boekscout 2012. 219 blz.  Index. ISBN 9789462061019. Prijs € 17,95. Te bestellen via boekscout.nl