Genealogisch blog 369

Tuchtschool

Een tuchtschool is in Nederland een strafinrichting voor minderjarigen. De verblijfsduur varieert van een tot zes maanden voor kinderen tot veertien jaar en bedraagt maximaal een jaar voor oudere kinderen. Ontspoorde jongeren worden opnieuw opgevoed onder overheidstoezicht. Er zijn tegenwoordig beleidsmakers en politici die vinden, dat dit instrument voor bepaalde groepen probleemjongeren in met name de grote steden veel vaker ingezet zou moeten worden. Daardoor zouden leerlingen met ernstige gedragsproblemen het reguliere onderwijs niet zo zwaar belasten. Feit is, dat je niet veel meer hoort over veroordelingen tot een verblijf in een tuchtschool.

Wist Johannes Bosman, toen hij met Vogeltje van Egten trouwde, dat zij vroeger 4 maanden op een tuchtschool had gezeten voor verduistering?

Johannes Bosman was de jongste van de negen kinderen van Arnoldus Wilhelmus Bosman (1839-1899) en Sophia van Hamersveld (1843-1928). Johannes werd om 11.30 uur geboren in Amersfoort op 18 juni 1887. Toen zijn vader aangifte van de geboorte deed waren daarbij Evert Arlar en Jan van ’t Hoenderdaal getuigen. Na zijn schooltijd ging Johannes aan de slag als meubelmaker. Hij heeft deel uitgemaakt van de Nationale Militie.

Johannes trouwde op 6 april 1910 in Amersfoort met Wilhelmina (Mina) Rijn. Zwager Wilhelmus van Empelen en broer Franciscus Bosman (1885-1961) waren hun getuigen.

Getrouwd,  Eemlander, d.d. 06-04-1910

Toen Johannes en Mina elkaar het ja-woord gaven, was Mina al zichtbaar zwanger, want op 25 juni 1910 werd hun eerste kind, zoon Arnoldus, geboren. De kleine Arnoldus werd slechts tien maanden oud.

Mina was op 1 oktober 1890 geboren als dochter van Wouterus Rijn en Gerarda van ’t Wel. Op 28 augustus 1911 beviel Mina van weer een zoon. Deze kreeg de naam Wouterus, een veel voorkomende naam in de familie Bosman. In september 1911 was Johannes getuige bij het huwelijk van zijn broer Franciscus en Machtildis Elisabeth van Spengen (1885-1961).

Enige tijd later zijn Johannes, Mina en Wouterus verhuisd naar Krommenie. In de Zaanstreek waren destijds een behoorlijk aantal meubelfabrieken gevestigd. Het lijkt waarschijnlijk, dat Johannes in dienst trad van de firma Reijne & Zn. Het bedrijf legde zich toe op de productie van kinderboxen en -stoelen, lig- en vouwstoelen en houten kinderspeelgoed.

In Krommenie werden drie kinderen geboren, de dochters Gerarda Sophia (1914) en Sophia Johanna (1915) en Sophia (1917). Sophia Johanna leefde slechts drie maanden. Gerarda Sophia trad in 1938 in het huwelijk met Joseph Lambertus Rijpert, zoon van Adrianus Johannes Rijpert en Petronella van Keulen. Dienstbode Sophia was nog maar 19 jaar oud, toen ze trouwde met de chauffeur Hendrik Wernsen uit Hoogland. Hendrik, van 1912, was een zoon van Evert Wernsen en Melisje Barfuss.

Al snel kwam er een eerste kind bij Sophia en Hendrik, een zoon. De bevalling van haar tweede zoon moet voor Sophia en haar zoontje bijzonder zwaar geweest zijn. Sophia stierf een maand na de bevalling in het Amersfoortse St. Elisabeths Ziekenhuis en de kleine jongen overleed weer een maand later. Hendrik overleed op 23 mei 1981, hij was toen 68 jaar oud.

 

Overlijdensadvertentie Sophia Bosman

In de periode 1917-1918 keerden Johannes Bosman en Mina Rijn vanuit Krommenie terug naar Amersfoort. Daar kwam op 9 december 1919 hun zesde kind ter wereld, dochter Femia, die in 2004 overleed. Femia was toen al weduwe van Cornelis Leendert van den Wijngaert.  Het zevende kind van Johannes en Mina was zoon Johannes, die in april 1923 ter wereld kwam. Een nakomertje zou je kunnen zeggen. Over hem is mij verder niets bekend.

In de crisisjaren van de 20^ste eeuw was het in de meubelmakerij alom kommer en kwel. Johannes is toen omgeschakeld en stond in 1936, bij het huwelijk van zijn zoon Wouterus met Elisabeth van Drie, geregistreerd als agent van verzekeringen. Overigens hield het huwelijk van Wouterus en Elisabeth maar tien jaar stand, in 1946 gingen de beide echtelieden uit elkaar.

Op 24 mei 1946 kwam er een einde aan het huwelijk van Johannes en Mina door het overlijden van Mina. Zij was toen 55 jaar oud. Niet bekend is hoelang Johannes ongetrouwd is geweest, maar na enige tijd hertrouwde hij met Friese Vogeltje van Egten. Vogeltje is in Leeuwarden geboren op 3 februari 1903, ’s nachts om 1.30 uur. In de loop van de dag deed vroedvrouw Lutske Eppinga aangifte van haar geboorte.

Vogeltje was een dochter van Doeke van Egten en Ida Meijer. Afgaande op haar voornaam dringt de veronderstelling zich op, dat Vogeltje Joods zou kunnen zijn. In Joodse kringen was Vogeltje een gebruikelijke voornaam. Maar voor die veronderstelling heb ik geen bewijs gevonden. De voornaam van haar vader is heel duidelijk een Friese naam, daar kan geen twijfel over bestaan.

Veroordeling Vogeltje van Egten: 4 maanden tuchtschool

Toen ze 15 jaar oud was, vergreep Vogeltje zich aan de eigendommen van een ander. Ze werd in de kraag gevat en moest zich verantwoorden voor de rechter in Leeuwarden. Die veroordeelde haar tot vier maanden tuchtschool. Weer vrij trouwde Vogeltje in Leeuwarden met Hermann Heinrich Hutmacher op 12 september 1925. Hermann werd geboren in Rotterdam op 22 mei 1889. Hij was een zoon van Gerhard Wilhelm Hutmacher en Johanna de Rie. Vogeltje en Hermann kregen zes kinderen.

Het huwelijk van Vogeltje en Hermann werd beëindigd in 1943 door scheiding per vonnis van de rechtbank in Rotterdam. Tenminste drie jaar later kreeg Vogeltje een relatie met Johannes Bosman, met wie ze uiteindelijk in het huwelijk trad in Amersfoort.

De vraag blijft natuurlijk of Vogeltje haar beide echtgenoten op de hoogte heeft gesteld van het feit, dat ze vier maanden tuchtschool erop had zitten. Ik weet het niet. Het zal ook wel nooit bekend worden.

Johannes was 67 jaar oud, toen hij op 23 december 1954 om 12.30 uur overleed. Nog dezelfde dag werd aangifte gedaan. Op derde Kerstdag werd Johannes begraven op Begraafplaats Rusthof in Leusden bij Amersfoort. Vogeltje is inmiddels natuurlijk ook overleden. Wanneer is mij (nog) niet bekend.

Tiel, 22 mei 2019