Genealogisch blog 374

Trek naar de grote stad

Op het einde van de 19^e eeuw en in het begin van de 20^ste eeuw trokken veel leden van de familie Welling weg uit Amersfoort. Ik vertelde daarover al eerder. Enkelen gingen naar Rotterdam, waar de toenemend activiteiten in haven garant stonden voor groeiende werkgelegenheid. De meestenleden van de familie Welling, echter, beproefden hun geluk in Amsterdam, waar ook meer werkgelegenheid was dan in Amersfoort, waar het vinden van werk moeilijk was geworden door de teloorgang van de textielindustrie.

Maar de trek naar de grote stad was al aan het einde van de 18^e eeuw op gang gekomen. De eerste Wellingen die Amersfoort verlieten waren de zussen Maria en Margareta Welling, beiden dochters van  meester pruikenmaker Dirck Welling (1731-1804) en Aleijda Botter (1727-1805). Maria was de oudste van de twee, zij werd in 1760 geboren en op 20 oktober van dat jaar gedoopt in de kerk ’t Zand. Haar doopgetuige was Yda van Deuverden. Margareta werd in dezelfde kerk gedoopt op 29 oktober 1762. Haar doopgetuige was haar tante Gijsberta Welling (1733-1774).

Uit het feit, dat de beide zussen niet als de jongsten trouwden, leid ik af, dat ze naar Amsterdam togen en daar de kost verdienden als dienstbode, of, zoals op de latere huwelijksakten van de beide zonen van Maria staat, als schoonmaakster.

Maria trouwde op 33-jarige leeftijd in Amsterdam met Casperus Henricus (Casper) Westendorp, nadat ze een week eerder in ondertrouw waren gegaan. Casper was weduwnaar van Johanna ten Berge, die in 1794 overleed en bij wie hij drie voorkinderen had verwekt. Voorkinderen werden destijds de kinderen uit een eerder huwelijk genoemd. In 1795, toen hun eerste kind op komst was, lieten Casper en Maria ten overstaan van notaris Egidius Cremer in Amsterdam hun langstlevende testament opmaken.

Handtekening notaris Egidius Cremer

Op 27 augustus 1795 lieten Maria en Casper hun eerste kind, dochter Alida Margareta, dopen in de Mozes en Aäronkerk in de hoofdstad. Hun vriend Arnoldus van Haarlem en oma Aleijda Botter waren de doopgetuigen van de kleine Alida. In 1797 waren Maria en Casper de doopgetuigen van hun nichtje Berendina Maria Klumper, de tweede dochter van zus Margareta Welling en haar man Ferdinand Klumper.

In het daarop volgende jaar kregen Maria en Casper weer een kind, een zoon, die zij  de namen Johannes Jacobus gaven. Bij zijn doop in de Mozes en Aäronkerk op 2 januari 1798 waren Willem Bijer en Maria Elisabeth Breurtges de doopgetuigen.

Doopinschrijving Johannes Jacobus Westendorp

Op 16 juni 1800 vond, ook weer in de Mozes en Aäronkerk, de doop plaats van het volgende kind, zoon Theodorus Johannes, die later als timmermansknecht zijn inkomen zou verdienen. Bij zijn doop waren Maria Borberts en oom Ferdinand Klumper de doopgetuigen.  In 1805 waren Maria en Casper op hun beurt weer doopgetuigen van hun nichtje Hendrica Jacoba Klumper. Korte tijd later overleed Casper Westendorp. Hij werd op 6 juni 1805 in Amsterdam op het St. Antonieskerkhof begraven. Het Sint Antonieskerkhof lag buiten de Sint Antoniespoort, tussen de Nieuwe Herengracht,de  Plantage Muidergracht, de Nieuwe Keizersgracht en de Weesperstraat, tegenwoordig het terrein van de Hortus van de Universiteit van Amsterdam. Het kerkhof werd geopend op 8 mei 1640 en het was bestemd voor hen die niet over eigen graven of eigen grafkelders beschikten. De eerste begrafenis vond plaats op 17 juli 1640. In 1866 vond de laatste begrafenis plaats. Het feit dat Casper werd begraven op het Sint Antonieskerkhof maakt duidelijk, dat Casper en Maria het niet breed hadden. Ze konden zich in ieder geval geen eigen graf permitteren. 

Sint Antonieskerkhof, foto: Beeldbank Amsterdam

Wanneer Maria is overleden is mij niet bekend. Van haar zus Margareta en haar echtgenoot Ferdinand Klumper is erg weinig bekend. Wel bekend is, dat Margareta en Ferdinand op 8 april 1791 in ondertrouw gingen in Amsterdam. Een week of drie later zullen ze dan wel getrouwd zijn, ook in Amsterdam. Ferdinand is doopgetuige geweest voor een van de kinderen van zijn zwager Casper Westendorp en diens vrouw Maria Welling, die op hun beurt doopgetuigen waren voor twee van de kinderen van Margareta en Ferdinand.

Uit het feit, dat alle zes kinderen van Margareta en Ferdinand gedoopt zijn in de RK Kerk ’t Haantje ( Onze Lieve Heer op Zolder) kan afgeleid worden, dat zij waarschijnlijk in de binnenstad van Amsterdam gewoond hebben, op de Oude Zijds.. Wanneer Margareta en Ferdinand overleden zijn, is mij niet bekend. Geen enkele bron op Internet geeft daarover uitsluitsel. Hetzelfde geldt voor hun kinderen, van wie we alleen weten wanneer ze gedoopt zijn en wie daarbij getuigen waren. Van enkelen weten we wanneer ze in het huwelijk traden en met wie.

Blijft overeind, dat Maria en Margareta de eerste Wellingen waren, die vanuit Amersfoort naar Amsterdam trokken om daar te gaan werken als dienstbode of schoonmaakster. Velen zouden nog volgen.

Tiel, 17 juni 2019.