Genealogisch blog 372

Belastinginspecteur

Toen Gerrit van Haeften in De Bilt woonde in de jaren 1840-1863 gedroeg hij zich min of meer net als zijn voorouders. Hij deed er alles aan zijn vermogen te vergroten door de koop en verkoop van onroerende goederen. Op 4 oktober 1845 kocht hij ’s middags om 13.00 uur ten overstaan van een Utrechtse notaris van jhr. mr. Matthias Margarethus Van Asch van Wijck, advocaat te Utrecht en zoon van de voormalige burgemeester van die stad, 84 bunders, 71 roeden en 38 ellen bouw- en bosgrond en heidegrond, met daarop de Pyramide van Austerlitz en een weg,  benevens een huis met stal en erf, dat dienst deed als herberg. Hij betaalde hiervoor fl. 11.300

De herberg met zo’n drie bunder land verhuurde Gerrit, die in de notariële akte omschreven stond als ontvanger der directe belastingen en accijnzen te Lopik en wonende te Utrecht, vervolgens aan Willem van Garderen voor fl. 100 per jaar. De schaapsweide, die behoorde tot de omschreven gronden, was en bleef verhuurd aan ene Stoop voor fl. 28 per jaar. Verder vermeldt de notariële akte, dat Gerrit en Gijsbert Dorrestein, Dirk van der Haar en Gerrit Lagemaat het recht hadden om voor eigen gebruik van de heide plaggen te steken en dat zij daarvoor gezamenlijk een bedrag van fl. 25 per jaar moesten betalen.

Pyramide van Austerlitz

Wie was deze Gerrit van Haeften, die met de bovengenoemde transactie zo in de geest van zijn familie handelde? Gerrit werd geboren in Schoonhoven op 23 februari 1811. Hij was het veertiende van de vijftien kinderen van Adriaan van Haeften (1766-1848) en Catharina Ida Constantia Goldbach (1770-1836). Na zijn schooltijd ging Gerrit aan de slag bij de belastingdienst en klom op tot ontvanger van de directe belastingen en accijnzen. Destijds moest de ontvanger van de directe belastingen borg staan voor de belastinginkomsten, die hij nog zou ontvangen. In die functie heeft Gerrit op tal van standplaatsen gewerkt. Achtereenvolgens in Vreeswijk, Lopik De Bilt en Maartensdijk (1834-1863), Assen (1863-1869), Zwijndrecht (1874) en Leeuwarden (1874-1876). De vele wisselingen van standplaats hadden ook de nodige verhuizingen tot gevolg. Hij woonde in Utrecht, De Bilt, Assen, Zwijndrecht en Leeuwarden, waar hij nog tevergeefs gesolliciteerd heeft naar een topfunctie bij de Algemene Rekenkamer. 

Gerrit van Haeften

Vanaf 1844, toen zijn vader en diens nog levende kinderen in de adelstand werden verheven, mocht Gerrit zich “jonkheer“ noemen. In 1856 werd hij toegelaten tot de Ridderschap van Utrecht.

Gerrit trouwde met Susanna Maria van Eelde in Utrecht op 9 mei 1834. Susanna was een dochter van Anthonie Johannes van Eelde en Clara Reinburch van Cleef, zij werd op 6 november 1799 geboren in Utrecht. Er bestond in die tijd een nauwe relatie tussen de familie Van Haeften en de familie Van Cleef. Anthonie Clarus Johannes van Eelde (1794-1838), een broer van Susanna, was in 1817 getrouwd met Johanna Cornelia van Haeften (1795-1836), een dochter van de patriot Jacob van Haeften (1751-1831) en Johan van Haeften (1809-1863), de twee jaar oudere broer van Gerrit, trad in het huwelijk met Cornelia Adriana van Eelde (1795-1857) in Utrecht op 16 januari 1834. De eveneens adellijke familie Van Eelde woonde destijds in Utrecht op het St. Janskerkhof nr. 11. Zevende graads neven en nichten werden zwager en schoonzus.

Gerrit en Susanna Maria kregen op 29 januari 1837 een dochter, die  ze de uitvoerige namen van Catharina Ida Constantia Clara Susanna gaven. Het laat zich raden naar wie de kleine meid allemaal vernoemd werd. Echter, de bevalling was voor moeder Susanna Maria fataal, zij overleed op 11 februari 1837, terwijl ze nog in het kraambed lag. Een paar dagen later vond in Utrecht de teraardebestelling plaats. De kleine Catharina Ida Constantia Clara Susanna groeide voorspoedig op en bereikte de leeftijd van 58 jaar, zij overleed ongehuwd in Zwolle op 27 april 1895.

Rond 1850 had Gerrit als pachter drie percelen grond in De Bilt samengevoegd en de daarop staande huizen laten afbreken om plaats te maken voor de bouw in 1850 en uitbreiding in 1859 van zijn villa, die hij “Vredenhof” noemde.

In 1853 hertrouwde Gerrit in Zwolle met de 33-jarige Geertruida Berhardina Rietberg. Tweeweken eerder waren ze in ondertrouw gegaan. Geertruida, geboren in Zwolle op18 september 1820, was een dochter van Lambertus Johannes Rietberg en Geertruida Hillegonda Zebinden.

Gerrit en Geertruida kregen twee dochters. Op 10 juli 1860 kwam in De Bilt Adriana Johanna ter wereld. Nadat ze eerst in Dordrecht, Zwijndrecht en Warnsveld had gewoond, trad Adriana op latere leeftijd – ze was al 39 jaar oud – in Arnhem op 12 december 1899 in het huwelijk met Adrianus van der Kemp, de 42-jarige zoon van de Nijmeegse stadsarchitect Pieter van der Kemp en Maria Wilhelmina Susanna Laurina Frederica d’Harvant. Echtgenoot Adrianus overleed kinderloos in 1920 en Adriana op 8 juni 1936 in Arnhem.

De tweede dochter van Gerrit en Geertruida werd op 14 december 1862 in De Bilt geboren. Zij kreeg de naam Christina Johanna. Christina was 21 jaar oud, toen ze op 9 juli 1884 trouwde met de Zwolse rechter Paulus Cornelis Adriaan Sichterman, een zoon van Mello Sichterman en Anna Gesina Jacoba barones van Fridagh. Het jonge paar kreeg zeven kinderen, één zoon en zes dochters. Het gezin woonde in het huis op Klein Weezenland nr. 6 in Zwolle. Paulus Sichterman maakte van 1887 tot 1905 deel uit van de Gemeenteraad van Zwolle. Aan zijn leven kwam op 29 juli 1929 een einde. Christina overleed zeven jaar later.

Overlijdensbericht Christina Johanna van Haeften

Dat Gerrit een vermogend man was, moge duidelijk zijn. Hij liet anderen een enkele keer meedelen in zijn rijkdom. Zo schonk hij in 1869 de vijf kinderen van wijlen Jan Meerwijk en Gerrigje Hoefakker in Maartensdijk een som gelds, die bestond uit het vruchtgebruik van een hypothecaire lening, die A. Wallet en G. Langelaar opgenomen hadden om een huis en erf in De Bilt te financieren.

Gerrit van Haeften overleed in Leeuwarden op 10 maart 1876 om 19.00 uur. De volgende dag werd van zijn overlijden aangifte gedaan. In een aantal stambomen op het Internet is te vinden, dat Gerrit in Zwolle zou zijn overleden. Dat is volstrekt onjuist.

Ten gevolge van zijn overlijden schrapte de Gemeente Gerrit van de kieslijst van Leeuwarden. Echtgenote Geertruida Rietberg ontving na zijn overlijden een pensioen van fl. 669,- per jaar. In oktober 1876 kwam in de Gemeenteraad van Leeuwarden een brief in behandeling, waarin Geertruida Rietberg verzocht om gedeeltelijke ontheffing van de aanslag inkomstenbelasting van haar overleden echtgenoot. De raad besloot de afhandeling van het verzoek over te laten aan het College van B&W. In de daarop volgende jaren rekende het Ministerie van Financiën af met Geertruida Rietberg over de financiën van haar overleden man. In februari 1877 werd in de Leeuwarder Courant bekend gemaakt, dat notaris A. Wiersma het herenhuis met tuin zou verkopen, dat tot 12 mei 1877 in huurgebruik was bij de Hoog weledelgeboren Vrouwe Douairière van Haeften. Geertruida Rietberg keerde terug naar haar geboorteplaats Zwolle.

In 1879 verkocht Geertruida een aantal percelen akkerland bij Zalk, die ze in haar bezit had. Ze droeg aan tuinman Reinder Hommels in Voorburg enkele obligaties en een som geld over die haar man voor hem in bewaring had. Ook met familieleden wilde Geertruida klaarblijkelijk zakelijk niet meer van doen hebben. Diverse archivalia van de familie Van Haeften gaf ze terug na enige correspondentie. Evenzo droeg ze de administratie van neef Anne Bregittus van Haeften (1859-1908), die in Probolingo in Ned.-Indië verbleef, over aan diens neef Johan Cornelis Adrianus van Haeften (1835-1901). Haar man, Gerrit van Haeften, had de administratie van Anne Bregittus bijgehouden.

 

Overlijdensadvertentie Geertruida Berhardina Rietberg

Enkele jaren voor haar dood vertrouwde de douairière haar laatste wil aan het papier toe. Daarin gaf ze haar dochters en schoonzoon aanwijzingen voor haar begrafenis en voor de afwikkeling van haar nalatenschap. Geertruida Berhardina Rietberg overleed in Zwolle op 16 september 1897. Ze was 76 jaar geworden. De volgende dag werd van haar heengaan aangifte gedaan. 

Tiel, 5 juni 2019