Genealogisch blog 610

Molenaar (610)

Ik had de smaak goed te pakken, nadat ik mijn eigen kwartierstaat had bijgewerkt. Dat smaakte naar meer. Daarom nam ik ook de kwartierstaat van mijn echtgenote onderhanden. Ook in deze kwartierstaat kan ik een flink aantal witte vlekken invullen met als gevolg, dat de eerste 104 kwartieren van de in totaal 4170 kwartieren helemaal compleet zijn.. Dat de kwartierstaat van mijn vrouw veel meer kwartieren groot is dan die van mijzelf heeft te maken, dat bij haar in vroeger tijden nogal wat adellijke kwartieren voorkomen. De adel heeft van oudsher familie verbanden veel beter vastgelegd, dan boeren of handwerkslieden. Voor de adel gold, dat het bezit veilig gesteld moest worden en daarom beschreef men door de eeuwen heen nauwkeurig wie wat in bezit had.

In de kwartierstaat van mijn geliefde vielen de personen in de kwartieren 388 en 778 me vooral op. Dat waren Gerrit Willems (Gerrit) Varenkamp en zijn schoonzoon Douwe Simons, die beiden molenaar waren in het gebied tussen Baarn en Eemnes In de 17^e eeuw had men het over Ymenes, wat later veranderde in Eemnes..

Oostelijk deel van Het Gooi

Gerrit Willems Varenkamp werd geboren in Baarn op 1 januari 1678. Wie zijn ouders waren is niet bekend, maar uit zijn naam valt af te leiden, dat zijn vader Willem heette. Op 20-jarige leeftijd trad Gerrit in het huwelijk met Aeltje Jansdr. van de Haar in de gereformeerde kerk Bunschoten op 30 oktober 1698. Het stel was op 9 oktober 1698 in ondertrouw gegaan eveneens in de kerk van Bunschoten. Omdat Gerrit afkomstig was uit Baarn werd hun huwelijk ook daar afgekondigd. Daags voor hun ondertrouw maakten Gerrit en Aeltje hun huwelijkse voorwaarden op ten overstaan van notaris Richard Saab te Amersfoort. Saab was in de regio een van de eerste notarissen die zijn administratieve werkzaamheden uitbreidde met verschillende functies in het waterschap, zoals penningmeester van vier polders en de afhandeling van juridische kwesties.

Gerrit en Aeltje zaten er warmpjes bij, zoals zal blijken. Een jaar nadat zij elkaar hun ja-woord hadden gegeven, lieten zij hun testamenten opmaken voor de plaatsvervanger van de Drossaard van het Hooge Gerecht in Baarn, Pieter Michelet, die benoemd was door de Prins van Oranje, stadhouder Willem III.

De nieuwe Zantvoortsche Molen in Baarn

Gerrit en Aeltje woonden in Baarn op de Zandvoortsche Molen, die behoorde bij Ridderhofstad Drakenburch. Santvoorde was vroeger een gehucht bij Baarn met een eigen (schuil)kerkje. De Zandvoortsche Molen werd gebouwd voor 1603. De eigenaresse van Drakenburch verkocht de molen in 1603 aan Anthonie Albertz. De Zandvoortsche Molen was een zgn. dwang- of banmolen. Dat hield in dat de boeren uit de omgeving van de molen, op straffe van fl. 100, verplicht waren hun graan op de molen te laten malen. De molen maalde voor Baarn-west, Eemnes-Binnen en voor Eemnes-Buitendijks. De molen was voorzien van twee maalstenen.

Op 17 oktober 1698 kocht Gerrit Willems Varenkamp de molen op een publieke veiling. Enkele jaren later kwam de molen weer in handen van de eigenaar van Drakenburch, George Roeters, die op zijn beurt de Zandvoortsche Molen in 1725 weer verkocht aan Gerrit Willems Varenkamp. Na diens dood zette zijn zoon het bedrijf voort.

In 1756 verzocht hij de Staten van het Sticht de molen te mogen verplaatsen en tegelijkertijd te vervangen door een nieuwe zeskantige Zandvoortsche Molen. Het weelderige groen in de omgeving van de molen vormde een belemmering voor het malen.

Drie jaar later werd een nieuwe zeskantige molen nieuw gebouwd voor fl. 4700 aan de huidige Jacob van Lenneplaan in Baarn. Deze molen werd in 1873 gesloopt. Uit de onderdelen werd in Blaricum een nieuwe zeskantige molen opgetrokken.

Kasteel Drakenburch

In 1698 kocht Gerrit de windmolen “De Windhond” van de erfgenamen van Jacob Jansz Wacker en op 17 augustus 1699 werden Gerrit en zijn vrouw voor fl. 2625 eigenaar van de windkorenmolen “De Hoop”, die in Eemnes buitendijks was gelegen. De vorige eigenaar was Albert van Alphen.

De buitendijkse standerdkorenmolen van Eemnes was ook een dwang- of banmolen, die jaarlijks honderd zakken tarwe, duizend zakken rogge en driehonderd zakken boekweit vermaalde. De standerdwindmolen is het oertype van de Hollandse windmolens.

De feitelijke overdracht van deze buitendijkse molen aan Gerrit Willems Varenkamp vond pas plaats op 25 februari 1707. In de jaren 1709-1721 was Gerrit in staat nog verschillende percelen grond aan te schaffen in de omgeving van Baarn en Eemnes. Vermeldenswaard is nog, dat Gerrit lid was van het St. Annagilde, een religieuze organisatie voor het opdragen van H. Missen en het ondersteunen van behoeftige mensen.

Gerrit Willems Varenkamp en Aeltje Jansdr. van de Haar kregen op 26 november 1966 een dochter, die voluit Jacobje Gerritse Varenkamp heette. In de dagelijkse omgang noemde iedereen haar Jaapje. In 1726 trad Jaapje in het huwelijk met de een jaar jongere Douwe Simons. Douwe was in Eemnes molenaar op de verdwenen molen “De Hoop”, die na 1707 het eigendom werd van zijn schoonvader. In 1729 verkocht de familie de molen aan de erven van Willem Volkertsz Varenkamp. Gerrit Willems Varenkamp overleed op 3 maart 1729, hij was toen 51 jaar oud. Wanneer zijn echtgenote is overleden is niet bekend.

De kinderen van Gerrit Willems Varenkamp en Aeltje Jansdr. van de Haar vestigden zich in Bunschoten na 1729 na de verkoop van de molen. De kinderen namen toen ook de achternaam van hun moeder aan en gingen verder door het leven onder de naam Varenkamp. Vandaag de dag wonen er in Bunschoten en omgeving nog veel mensen met de achternaam Varenkamp.

Het is jammer genoeg niet bekend wanneer Douwe Simons en Jacobje Gerritse Varenkamp hun laatste ademtocht uitbliezen.

 

Tiel, 23 februari 23022