Gemengd huwelijk
Dat ik op dinsdagmiddag als
vrijwilliger werk voor het Regionaal Archief Rivierenland (RAR), veronderstel
ik als bekend bij de trouwe lezers van dit Genealogisch blog. Al wekenlang ben
ik bezig met het indexeren van dopen en huwelijken in de 18e eeuw
vanuit het betreffende boek van de Nederduits Gereformeerde Kerk (tegenwoordig
NH) van het dorp Rumpt aan de Linge, vlakbij Beesd. Door de gegevens uit het
kerkboek te indexeren in het programma Maisflexis komen deze data binnenkort
beschikbaar voor elke genealoog op de site wiewaswie.nl.
Daardoor omvat wiewaswie.nl niet langer alleen genealogische data sinds de invoering
van de Burgerlijke Stand. Ook elders doen vrijwilligers hetzelfde werk als ik
om zo snel mogelijk alle beschikbare genealogische gegevens in de databank te
krijgen van wiewaswie.nl.
 |
|
NH-kerk van Rumpt
|
Op zich is het invoeren van de
gegevens uit de kerkboeken in Maisflexis een geestdodend werk, maar de vroegere
predikanten en ouderlingen weten de moderne vrijwilliger toch op een eenvoudige
wijze bij de les te houden. Ze doen dat op de eerste plaats met hun handschrift.
Na een plechtigheid moest nog even gauw in het kerkboek worden bijgeschreven
wie er gedoopt of getrouwd waren. Menig maal is het puzzelen hoe de dopeling of
zijn ouders heetten. Ook de namen van geliefden die wilden trouwen, zijn niet
altijd even duidelijk geschreven. Soms kost het enig zweet om aanvullende
informatie te ontcijferen. De hulp van een collega-vrijwilliger of van een in
oude handschriften getrainde medewerker van het RAR is af en toe onontbeerlijk.
Toch blijf ik het indexeren
aantrekkelijk werk vinden, vooral door de pareltjes die ik met enige regelmaat
tegenkomt. Afgelopen dinsdag had ik het geluk twee van die pareltjes tegen te komen.
In beide gevallen ging het om een huwelijk van een lidmaat van de kerk in Rumpt
met een partner van een ander (=Rooms) geloof. In zulke gevallen kon de
predikant het blijkbaar niet alleen af, want er waren steeds een of meerdere ouderlingen
aanwezig bij de ondertrouw, die destijds belangrijker was dan de
huwelijksplechtigheid. De angst voor de Roomschen speelde een grote rol. Een
angst, die ook in mijn jeugd nog in volle omvang bestond, maar dan wel in
omgekeerde richting. Wanneer je als katholiek met een andersdenkende partner je
leven verder wilde delen, dan moest en zou die partner ook katholiek worden. Probeerde
je je aan die regel te onttrekken, dan oefenden familie en meneer pastoor
maximale druk uit om toch binnen de schoot van de kerk te trouwen. Op die
manier is mijn oom Bert
Wunderink katholiek geworden. Ik heb zelf die druk kunnen weerstaan, al
heeft mijn grootvader verwoede pogingen gedaan om me op andere gedachten te
brengen.
 |
|
Ondertrouw van
Abraham Jasperse Goort met Maria Petersen van Getten
|
Op 6 april 1737
gingen in Rumpt Abraham Jasperse Goort en de katholieke Maria Petersen van Getten
in ondertrouw in bijzijn van ouderling Eijmert van Doeland met de volgende belofte:
“… en hebben gezamentelijk op de
allernadrukkelijkste wijze voor Gods Heilig, rechtvaardig en alwetend Aangezigt
belooft dat alle kinderen zonder onderscheid van jongen en meijsjes, die ze
gewinnen mogten in de geref. doop te doen en lang (…) in die religie zonder
enige uitvlugten op te voeden waartoe den Heer God haar wil getrouw maken.”
Dominee en ouderling hadden het
niet zo op met de integriteit van Maria Petersen; in manlief Abraham Jasperse
hadden ze het volste vertrouwen.
 |
|
Ondertrouw van
Koster van de Kroon en Anthonia de Hoog
Wanneer Koster van de Kroon en
Anthonia de Hoog op 15 juli 1752 in ondertrouw worden opgenomen, zijn er zelfs
twee ouderlingen, Anthonie Drost en G. Doesburg, bij de plechtigheid aanwezig.
De predikant schreef verder in het kerkboek:
“..en voor mij de bruidegom belooft heeft
op de allerplegtigste wijze in de Geref. Religie te zullen volharden, en
inggelijx de Bruid heilig en plegtig belooft met bijgevoegd de handgeving hare
beloften aan hare Bruidegom en toekomende naar voorn. gedaan van met hem in de
Gereformeerde Kerk met verzaking van de Roomschen te zullen overgaan daarin tot
het einde harer leven te volharden en hare kinderen die ze krijgen mogten in de
ware Geref. religie op te voeden zonder aanzien van leed of dreigementen en
zonder te horen na enige verleidingen om daardoor van hare gelofte afgetrokken,
en dus meineedig te werden.”
De bruidegom hoefde slechts te
beloven, dat hij zijn gereformeerde geloof trouw zou blijven. De bruid
daarentegen moest onder ede verklaren haar roomse geloof vaarwel te zeggen en
daarop nooit terug te komen. Bovendien moest ze plechtig beloven eventuele
kinderen ook in de gereformeerde religie op te voeden. De classis had blijkbaar
geen vertrouwen in roomsen en zeker niet in roomse vrouwen. Een mijneed lag op de
loer.
Tiel, 6 december 2017
|
Geen opmerkingen:
Een reactie posten