Genealogisch blog 244

Vijf schilderijen

In dit Genealogisch blog neem ik de lezer mee terug naar 2 maart 2011, toen Kasteel Ophemert tijdens een korte ceremonie vijf portretten in bruikleen kreeg van leden van de Duitse tak van het geslacht Van Haeften, die nog nauwe banden hadden met de Nederlandse takken van de familie of daartoe nog behoorden. In de weken voorafgaand aan de overdracht had ik het nodige voorwerk verricht en Dietrich von Haeften (*1940) kwam een weekeind naar Tiel om met Arthur en Alexandra van Dedem, de beheerders van Kasteel Ophemert, de laatste puntjes op de i te zetten.

Tijdens de eerste Haeften-Meeting in 2010, die voor een belangrijk deel plaats vond op Kasteel Ophemert ontstond bij Dietrich von Haeften, die het Duitse familiearchief onder zijn hoede heeft, het idee de betreffende schilderijen niet langer in kisten te laten zitten, maar ze in bruikleen aan Kasteel Ophemert ter beschikking te stellen, zodat de schilderijen voor een groot publiek toegankelijk werden. De rest van de familieportretten van de Duitse tak hangt bij Dietrich in huis.

Ik heb mijn vriend Dietrich von Haeften vele jaren geleden leren kennen als een zeer integere en nauwgezette beheerder van het familiearchief. Het familiearchief van de Duitse tak van de familie Van Haeften bestaat uit vele documenten, zoals testamenten, eigendomspapieren, correspondentie en financiële stukken, portretten en foto’s. Ik heb een belangrijke bijdrage geleverd aan het scannen van tal van documenten. Dietrich beschikt over een fabelachtige kennis van de Duitse tak van de familie. Maar zijn kennis over de tak Verwolde, waaruit de Duitse tak is voor gekomen, is minstens net zo groot.

Het eerste contact tussen Dietrich en mij kwam via zijn zoon tot stand. Ik had destijds op internet het e-mailadres van Dietrich’s zoon gevonden en benaderde hem met de vraag om informatie over de Duitse tak van de familie. Zijn zoon verwees me naar Dietrich zelf, die aanvankelijk zeer gereserveerd reageerde. Ik werd door zo veel vreemde mensen via internet benaderd, dat ik zeer voorzichtig was geworden, liet hij me vele jaren later weten.  Ik moest eerst duidelijk maken, dat ik geen kwade bedoelingen had door hem te vertellen wie zijn ouders en grootouders waren. Toen ik die namen liet weten, was het ijs snel gesmolten: het begin van een warme vriendschap.

Dietrich von Haeften

Geheel in lijn met de familietraditie was Dietrich, na zijn schoolopleiding, in dienst getreden van Bundeswehr als straaljagerpiloot. Hij vertelde me, dat hij langs de grens met het toenmalige Oost Duitsland vloog in Starfighters met atoombommen op scherp om het Westen te beschermen tegen het gevaar vanuit de Sovjet Unie. Eigenlijk saai op en neer vliegen, waarbij Dietrich en zijn collega’s het niet konden nalaten af en toe capriolen in de lucht uit te halen, die bij foute afloop tot catastrofes hadden kunnen leiden. Hij schaamde zich ervoor later, net. Na zijn actieve dienst werd Dietrich adviseur van de top van de NAVO op het gebied van luchtverdediging.

Lange gesprekken heb ik met Dietrich gevoerd over zijn beleving van de Tweede Wereldoorlog, waarin zijn vader was omgekomen in Rusland. Hij schaamde zich ervoor wat zijn landgenoten tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden gedaan. Hij kon niet bevatten, dat een natie, die in het verleden toch belangrijke kunstenaar en wetenschappers had voortgebracht, zich zo had kunnen verlagen.

Met Dietrich heb ik ook talloze keren contact gehad over de verbinding van de Duitse met de Nederlandse takken van het geslacht Van Haeften. Uiteindelijk werden we het eens over de opvolging, onderbouwd met bewijzen. Daarbij speelde “Den Esch” in de westelijke Betuwe een belangrijke, maar verwarrende rol.

De schilderijen uit het archief van Dietrich waren afkomstig uit het Duitse Kasteel Erprath bij Xanten in Rheinland/Westfalen, dat van 1768 tot 1880 in handen was van de familie Von Haeften. Het is verwonderlijk, dat de schilderijen, die steeds, met het familiearchief mee, van vader op zoon werden doorgegeven, oorlogen, revoluties en bombardementen onbeschadigd hebben doorstaan.

De schilderijen geven de portretten weer van de volgende personen:

Carl Franz Werner von Haeften (1732-1802)

Carl Franz Werner von Haeften

Carl Franz Werner was kapitein in het Hollandse leger bij Namen. In 1763 stapte hij over naar het Pruissische leger en werd luitenant-kolonel in Moers in Rheinland-Westfalen. In 1768 erfde hij kasteel Eprath van de broer van zijn moeder, hij verliet toen het leger. Carl Franz Werner wordt beschouwd als de stamvader van de Duitse tak en veranderde zijn achter naam van “van Haeften” in “von Haeften”. Het schilderij, is niet gesigneerd.

Gerhard Martin Wilhelm von Haeften (1706-1767)

Gerhard Martin Wilhelm van Haeften

Gerhard Martin Wilhelm was de vader van Carl Franz Werner. Hij was ook als officier in dienst van de Staten Generaal van de Zeven Verenigde Nederlanden. Hij werd in 1740 majoor, in 1747 luitenant kolonel en in 1766 generaal majoor. Hij bracht de laatste jaren van zijn leven door op kasteel Erprath. Het schilderij is niet gesigneerd.

Jacob Leopold du Bouchet (1729-??)

Jacob Leopold du Bouchet

Jacob was een neef van Gerhard Martin Wilhelm. Hij heeft een groot deel van zijn jeugd doorgebracht bij de familie van Gerhard Martin Wilhelm. Hij deelde substantieel mee in diens erfenis. Hij was getrouwd met Vreda Lucia Hester von Haeften, zuster van Gerhard Martin Wilhelm von Haeften. Het schilderij is niet gesigneerd. 

Otto Paul van Haeften (1631- >1676)

Otto Paul van Haeften

Otto Paul was luitenant in het Hollandse leger. Hij woonde in Huis Den Esch in Hien bij Dodewaard en op Goed Teisterband te Avesaeth. Otto Paul had een familieband met de Duitse tak van het geslacht van Haeften. Het schilderij is voorzien van het wapen van het geslacht van Haeften. Het schilderij is niet gesigneerd.

Diederick van Haeften (van Verwolde) (1629-1669)

Diederick van Haeften

Diederick was kapitein in het Hollandse leger, hij was commandant van Moers en Fort Crakauwen bij Krefeld in Rheinland-Westfalen. Hij leefde op Kasteel Stein. Het ongesigneerde schilderij is voorzien het wapen van het geslacht van Haeften.

Bij de overdracht van de schilderijen aan Kasteel Ophemert waren zo’n twintig familieleden uit Nederland en Duitsland aanwezig. Ook waren er verschillende verslaggevers van locale en regionale media aanwezig. Op Kasteel Ophemert hangen de schilderijen in de rode kamer, die vanaf toen de Haeftenkamer heet.

Dietrich von Haeften vertelt over de schilderijen

Nadat Dietrich het een en ander over de schilderijen had verteld, volgde de ondertekening van het bruikleencontract door Dietrich en Arthur van Dedem. Daarmee was de overdracht een feit. Daar kon op gedronken worden. Na deze korte plechtigheid genoten de aanwezigen van de lunch. De overdracht werd afgesloten met een bezoek aan de St. Maartenskerk in Ophemert, waarmee de familie nog steeds nauwe banden heeft.

Tiel, 4 december 2017