Genealogisch blog 348

Machinebankwerker

In de Nieuwsbrief van februari 2019 maakte de Nederlandse Genealogische Vereniging (NGV) bekend, dat het Utrechts Archief recentelijk de personeelsgegevens van meer dan 100.000 mensen, die bij het spoor hebben gewerkt, online heeft gezet. Het gaat om gegevens van personeelsleden van spoorwegmaatschappijen uit de periode 1836-1920, dus voor de vorming van NS. Een belangrijke bron voor onderzoekers die geïnteresseerd zijn in spoorwegen of hun voorouders, aldus de Nieuwsbrief. In de genoemde periode hebben een behoorlijk aantal Wellingen bij het spoor gewerkt en een enkele Bosman. Over die laatste wil ik het in dit blog hebben, over Wouterus Bosman, die ik verder gewoon Wout zal noemen.

Wout, een populaire naam in de familie Bosman, was in feite het oudste kind van Arnoldus Wilhelmus Bosman (1839-1899) en Sophia van Hamersveld (1843-1928) Twee zoontjes van Arnoldus en Sophia waren al overleden, toen Wout ter wereld kwam. Na Wout kregen Arnoldus en Sophia nog zes kinderen, een meisje en vijf jongens, van wie Jacobus van 1879 niet ouder werd dan drie jaar. De anderen bereikten normale leeftijden en zorgden voor voldoende nageslacht met gemiddeld vijf kinderen.

Onze Wout werd geboren op 10 september 1872 om 11.00 uur in Amersfoort. Vader Arnoldus was met zijn ouders vanuit Arnhem en omgeving naar Amersfoort getrokken. De geboorte van de kleine Wout werd twee dagen later door zijn vader aangegeven op het stadhuis van Amersfoort. Daarbij traden Jacobus Kleber en Willem Stolk op als getuigen. Wout is een vijfde graads achterneef van de vader van mijn moeder. Over de jeugd van Wouter is nagenoeg niets bekend, alleen dat hij lid is geweest van de Nationale Militie.

Wout ging aan de slag als smid. Tegen het einde van de 19^e eeuw kreeg hij verkering met de Hilversumse dienstbode Alida Bouwer, een dochter van Jan Brouwer en Heintje Zieltjens. Het stel trouwde op 7 juni 1899 in Hilversum en vestigde zich in Utrecht, waar ze hun hele leven bleven wonen. Eerst in de Eikstraat en later in de Sluisstraat.

Spoorwegkaart 1868

Na de geboorte van hun eerste twee kinderen, zoon Arnoldus Wilhelmus van 20 februari 1901 en dochter Hendrika van 3 november 1902, wilde Wout kennelijk meer financiële zekerheid voor zijn gezin. Hij begon daarom, zonder vast dienstverband, op 20 juli 1903 als hulpbankwerker bij de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen met standplaats Utrecht. Zijn bezoldiging bedroeg toen maximaal fl. 1,50 per dag bij een zesdaagse werkweek van tien werkuren per dag, zestig uur per week dus! Dergelijke werkweken bleef hij maken tot 1919, toen hij een stapje kon klimmen op de personeelsladder bij de Staatsspoorwegen.

In zijn personeelsdossier stond nog vermeld, dat hij in de burgermaatschappij ook bankwerker was, dat hij kon lezen en dat alleen Nederlands sprak. Hij was deelnemer 26425 in het Pensioenfonds van de spoorwegen.

In 1906 kreeg Wout zijn vaste aanstelling als bankwerker voor een salaris van fl. 1,17 per dag. Een bankwerker maakte aan de hand van technische tekeningen onderdelen van spoormachines. In de functie van bankwerker kon Wout doorgroeien tot een salaris van maximaal fl. 1,60 per dag. In 1916 verdiende hij fl. 1,25 per dag. In de jaren tot 1916 was het gezin van Wout en Alida uitgebreid. Eerst kwam dochter Sophia op 17 januari 1905 ter wereld. De kleine Sophia leefde slechts elf maanden. Op 12 september 1908 werd zoon Johannes geboren. Zoon Wilhelmus Everardus en dochter Hendrika Sophia vormden een tweeling. Zij aanschouwden het levenslicht op 22 december 1910. Helaas overleed Wilhelmus Everardus al na twee maanden. Tenslotte werd in 1915 weer een zoon geboren, die ook de namen van Wilhelmus Everardus kreeg. Toen hij 26 jaar oud was trouwde Wilhelmus Everardus met Johanna Maria Christophorus Oostveen, die in 1912 in Schagen was geboren.

Oudste zoon Arnoldus Wilhelmus was in 1930 al in Zuilen in het huwelijk getreden met Johanna Helena den Houdijker, dochter van Laurentius Houdijker en Maria van Jaarsveld.

Personeelsstamboek Wouterus Bosman

Wout deed het blijkbaar goed in de Utrechtse werkplaats van de Staatsspoorwegen, want op 27 april 1919 werd hij bevorderd tot machinebankwerker. Een machinebankwerker maakte gebruik van met name freesmachines bij de vervaardiging (van onderdelen) van spoormachines. Per 1 januari 1924 kreeg Wout een bezoldiging van fl. 1,81 per dag toegekend.

Lang heeft Wout niet van zijn topsalaris kunnen genieten. Hij overleed op 23 december 1924 ’s morgens rond 7.30 uur, hij was toen 52 jaar oud. Aanspreker Hendrik Agterberg verzorgde later die dag de aangifte van zijn overlijden. Zijn kinderen, die nog in leven waren, woonden nog allemaal thuis in de Sluisstraat.

Akte van overlijden van Wouterus Bosman

Het personeelsdossier van Wout bevatte verder geen bijzonderheden. Uit zijn aantal dienstjaren kan de conclusie getrokken worden, dat Wout vrouw en kinderen niet echt warmpjes achterliet.

Oudste zoon Arnoldus Wilhelmus trad in het huwelijk in Zuilen op 25 juli 1930 met Johanna Helena den Houdijker, die op 30 maart 1900 was geboren als dochter van Laurentius den Houdijker en Maria van Jaarsveld.

De echtgenote van Wout, Alida, is eveneens niet echt oud geworden. Zij stierf op 62-jarige leeftijd op 18 oktober 1937. De aangifte van haar overlijden vond twee dagen later plaats.

Tiel, 12 februari 2019