Genealogisch blog 329

De familienaam Welling

Over de betekenis van de naam Welling doen verschillende verklaringen de ronde. Volgens de ene verklaring is de naam "Welling" van Angelsaksische oorsprong. Het achtervoegsel "ing/ink" betekent zoveel als "zoon van", "nazaat van" of "behorende tot", vooraf gegaan door de voornaam. Welle is een oude Germaanse voornaam voor een man. "Welling" betekent dan "de zoon van Welle". Vaak werd met de naam ook het bezit van een familie aangeduid.

In de Nederlandse Familienamenbank van het Meertens Instituut is “Welling” een zogeheten adresnaam. Namen met -ing/-ink waren vooral in het oosten van het land overgegaan op de woonplaatsen, op de erven of boerderijen van de betreffende families. Latere bewoners ontleenden hun achternaam aan deze woonplaatsen en boerderijen. Daarmee zou Welling dan betekenen: afkomstig uit Well. Dat zou het plaatsje Well kunnen zijn onder Wuppertal in de Duitse deelstaat Rheinland Westfalen.

Mijn vader bij Welling in Duitsland

Een combinatie van beide verklaringen van de naam “Welling” lijkt het meest waarschijnlijk. In het Angelsaksische Duitsland bleven de nazaten van Welle bij elkaar wonen, zo ontstond het plaatsje Welling ten westen van Koblenz. Vanuit het plaatsje Welling trokken leden van de familie naar het Westen. Sommigen van hen bleven in Nederland hangen, anderen trokken verder naar Engeland en stichtten daar ten oosten van Londen ook een plaats met de naam Welling. Het Engelse Welling heeft een station en een eigen voetbalclub met de naam “Welling United” Een derde plaats met de naam Welling ligt in de Amerikaanse staat Oklohoma.

Welling United

In Nederland komt de naam Welling tegenwoordig geconcentreerd in een aantal gebieden voor. Allereerst in de Achterhoek. Al sinds 1620 komt de naam met name in de streek Liemers tussen de Nederrijn, de Ijssel en de Duitse grens zeer veel voor.

Een volgende concentratie van Wellingen vinden we in het Friese Westdongeradeel. Ook in de steek rond Emmen wonen betrekkelijk veel Wellingen en tenslotte komt de naam vaak voor rond de Zuidhollandse plaats Pijnacker.

Verspreiding van de naam Welling over Nederland in 2007

In geen enkele genealogische studie is een relatie aangetoond tussen de families Welling die oorspronkelijk elders in Nederland wonen en de Amersfoortse Wellingen. Dat wil niet zeggen, dat er tegenwoordig geen Wellingen in de genoemde gebieden zouden wonen, die afstammen van de familie uit Amersfoort. In Groessen bijv., in de Achterhoek, wonen enkele Wellingen, die oorspronkelijk uit Amersfoort kwamen.

Bij bestudering van de geschiedenis van de Amersfoortse familie Welling vallen, naast een paar kleine, twee grote takken in de familie te ontdekken, die elk hun eigen kenmerken hebben. Alle takken beginnen in de vierde generatie met de kinderen van Jacobus Welling (<1709-1764) en Aaltje Dirix (ca.1710-ca.1744).

De eerste hoofdtak begint met Theodorus (Dirck) Welling, die op 5 januari 1731 gedoopt werd, en zijn vrouw Aleijda Botter. Kenmerken van deze tak zijn:

• ·  Aanvankelijk weinig nakomelingen
• ·  Handwerkslieden, zoals pruikenmaker, kleermaker en meubelmaker
• ·  Kerk: ’t Zand in Amersfoort

De tweede hoofdtak begint met Antoni Welling, die op 4 november 1734 werd gedoopt en zijn vrouw Elisabeth van Kalken. Kenmerken van deze tak zijn:

        

•     Grote gezinnen
• ·   Veelal wevers
• ·   Kerk: de Kromme Elleboog in Amersfoort

De kleinere takken beginnen achtereenvolgens met Justus in 1730, met Arnoldus in 1739, met Joannes in 1746 en tenslotte met Wilhelmus in 1751.

Deze takken van de familie Welling uit Amersfoort bestaan uit één tot enkele generaties.

Het aantal nazaten van stamvader Jacob Caspersz Welling(h), die in 1667 vanuit Warendorf in Duitse Rheinland-Westfalen naar Amersfoort kwam, bereikte in de jaren 1870-1890 het hoogtepunt. Vele tientallen Wellingen bevolkten Amersfoort. Maar vervolgens begon de uittocht. Op zoek naar betere leefomstandigheden trokken velen naar steden als Amsterdam en Rotterdam, een enkeling naar elders. Rond 1950 woonden nog maar enkele gezinnen in de keistad, maar ook die vertrokken of lieten het leven. Anno 2018 woont nog een enkel lid van de familie Welling, die Jacob Caspersz Welling(h) stichtte, in Amersfoort.

Tiel, 6 november 2018