Genealogisch blog 240

Stephanus, koning van Engeland

Ik heb de smaak van het maken van kwartierstaten goed te pakken. Na de kwartierstaat van mezelf voor zover mogelijk gecompleteerd te hebben, is nu die van mijn echtgenote aan de beurt. Het zal nog wel enige weken duren voordat ik die af heb. Het geslacht Van Haeften is een hele grote familie, die vele generaties teruggaat, zeker tot aan Karel de Grote.

De afgelopen dagen ben ik bezig geweest om een van de vele lijnen uit de kwartierstaat van mijn vrouw uit te werken. Dat was de lijn via de familie Storm van ’s Gravensande. De zussen Johanna Cornelia (1714-1763) en Adriana Alette (1715-1796) trouwden resp. in 1733 en 1736 met de broers Jacobus (1709-1772) en Johan (1714-1748) van Haeften. De beide zussen waren de jongste kinderen van Pieter Storm van ’s Gravensande (1683-1721) en Ernestine Henriëtte Bronckhorst (1695-1780). Jacobus en Johan van Haeften waren zonen van Nicolaas van Haeften (1682-1724) en Sara Pedel (1689-1751).

De beide jongens zijn in Batavia, voormalig Ned.-Indië, geboren. Jacobus keerde in 1718 naar Nederland terug en Johan in 1722. Beiden studeerden rechten in Utrecht. Na zijn studie ging Jacobus in 1732 weer terug naar Ned.-Indië om zijn ouders toestemming te vragen voor zijn voorgenomen huwelijk. Jacob stopte op 30 maart 1750 met het voeren van het secretariaat van de Momboirkamer van Utrecht en vertrok  op 5 april met vrouw en kind naar Amsterdam. Weer 5 dagen later reisde hij met zijn gezin door naar Texel vanwaar hij op 21 april 1750, in de kwaliteit van koopman en advocaat, met het schip “Langewijk” van schipper Wouter Adriaan Brake naar Ned.-Indie voer om zich daar definitief, als opperkoopman en jurist van de VOC, te vestigen.

Via de familie Storm van ’s Gravensande kwam ik in de echtelijke kwartierstaat terecht bij het Franse geslacht Blois. Boeken als “Nieuwe cronyk van Zeeland, eerste deel” van Johannes Meertens uit 1696 en “Adelyk en aanzienelyk wapenboek van zeven provincien, waar by gevoegt voorname adelyke en aanzienelyke familien” van Abraham Ferwerda en Gerrit Tresling uit 1772 wekten de indruk, dat er een rechtstreekse band zou zijn tussen het geslacht Blois en het geslacht Van Haeften. De verbinding zou ondermeer moeten blijken uit de verwantschap van Walraven van Blois van Haeften en Marguerite van Varick. Deze verwantschap is niet gestoeld op historische feiten en daarom onzin. Walraven van Haeften (1410-1478) huwde Hendrica van Varick (1421-1482). Spijtig is, dat de verwantschap tussen de families Van Blois en Van Haeften klakkeloos is overgenomen in een aantal genealogieën op internet.

Dat de familie Van Blois niet alleen in Frankrijk opereerde, maar ook in onze regionen, maakt het in 2016 verschenen boek “De graven van Blois, heren van Schoonhoven en Gouda” van H.A. Verhoef meer dan duidelijk.

Ik kwam terecht bij Estienne (Stephanus) Henry (Hendrik) de Blois (1045-1122), graaf van Blois en Chartres, en diens vrouw Adela van Engeland (1062-1138), de dochter van Willem de Veroveraar. Zij kregen in 1095 een zoon, die ze ook Stephanus noemden en die later Koning van Engeland werd. De eerste koning in mijn stambomen!

 De jonge Stephanus was een vriendelijke jongen, die graag door iedereen aardig gevonden wilde worden. Later had hij de reputatie niet hard of streng te zijn. Maar hij hield zich vaak ook niet aan afspraken. Hij gaf dikwijls edelen een vrijgeleide om ze vervolgens gevangen te nemen. Misschien wel vanwege zijn zachte karakter stond hij in bijzondere gunst bij zijn oom, Koning Hendrik I van Engeland, van wie hij de graafschappen Lancashire en Mortain verkreeg en die hem benoemde tot Heer van Eye.

Stephanus van Engeland 1095-1154

Voor 1125 trad Stephanus in het huwelijk met Mathilde van Boulogne (1102-1151), de erfdochter van graaf Eustace van Boulogne (ca. 1058-1125) en Maria van Schotland (1084-1116), dochter van de Koning van Schotland. Na de dood van zijn schoonvader erfde Stepanus niet alleen het graafschap Boulogne maar ook diens enorme bezittingen in Normandië en het zuidoosten van Engeland. Toen de Engelse Koning Hendrik I in 1135 overleed konden veel edelen en kerkvorsten niet accepteren, dat zijn dochter, die ook Mathilde heette en de bijnaam “Keizerin” had, op de troon kwam. Stephanus maakte van de situatie gebruik en liet zich in Londen tot Koning van Engeland uitroepen. Met steun van zijn broer bisschop Hendrik van Winchester kreeg hij de kanselier en schatbewaarder aan zijn kant. Hij kocht de steun van de adel en steden, beloofde zich niet met kerkelijke zaken te bemoeien en met een klein leger bezette hij, uit voorzorg, Dover en Canterbury. Keizerin Mathilde gaf echter haar aanspraken op de Engelse troon niet op, alhoewel ze niet de middelen had om Stephanus werkelijk te bedreigen. De grootste bedreiging voor Stephanus kwam daarna uit Schotland, maar ook die wist hij het hoofd te bieden.

Abdij van Furness

Ter gelegenheid van de benoeming van zijn broer, bisschop Hendrik, tot pauselijk legaat voor Engeland stichtte Stephanus in het noorden van het land de Abdij van Furness. Nadat hij nog kans had gezien om in 1140 de Abdij van Coggeshall te stichten, werd Stephanus op 2 februari 1141 bij de Slag bij Lincoln gevangen genomen door Robert van Gloucester, een vazal van keizerin Mathilde. Toen bisschop Hendrik Stephanus probeerde vrij te krijgen met de belofte aan keizerin Mathilde, dat Stephanus zijn aanspraken op de Engelse troon zou laten varen, weigerde keizerin Mathilde daarop in te gaan, wat weer leidde tot de weigering van Hendrik om haar tot koningin te kronen. Met hulp van zijn vrouw Mathilde werd Stephanus vrijgelaten, waarop hij zich opnieuw liet kronen, nu in Canterbury.

Er volgden jaren van betrekkelijke rust. In 1153 werd Stephanus bedreigd door Hendrik, de zoon van keizerin Mathilde. Tot een treffen tussen beide kemphanen kwam het echter niet, omdat de edelen Stephanus en Hendrik tot onderhandelen dwongen. Zij bereikten een compromis: Stephanus bleef Koning van Engeland en benoemde Hendrik tot zijn opvolger, wat mogelijk was omdat zijn eigen oudste zoon kort daarvoor was gestorven.

In 1154 overleed Stepanus in Dover aan de gevolgen van darmproblemen en inwendige bloedingen. Hij werd begraven in de Abdij van Faversham, waar zijn vrouw Mathilde twee jaar eerder ook was bijgezet.

Tiel, 19 november 2017