Genealogisch blog 264

Frans en Elisabeth Bosman en hun kinderen

Hoe de familie Bosman vanuit Voorst in Amersfoort terecht kwam heb ik beschreven in Genealogisch blog 98 van 20 september 2016. Ook dat daarbij een sleutelrol was weggelegd voor Wouter Bosman (1791-1870) en zijn vrouw Hermina Stapelbroek (1797-1877). Wouter en Hermina kregen elf kinderen. Hun negende kind was zoon Frans Johan Paulus (Frans), die werd geboren in Arnhem rond de klok van 16.00 uur op13 november 1837. Wouter en Hermina woonden toen al een jaar of twaalf in Arnhem en aldaar vanaf 1835 op het Lage Erf, tegen Schaarsbergen aan.

Lage Erf, Arnhem

Hoewel mij geen afbeelding van Frans Johan Paulus Bosman bekend is, kunnen we ons toch een tamelijk goed beeld vormen van zijn uiterlijk, dankzij zijn signalement dat vastgelegd werd bij zijn indiensttreding bij de Nationale Militie. Frans is bij de Nationale Militie in geschreven onder nummer 113. Hij  had een rond gezicht met een breed voorhoofd, hij had bruine ogen en bruin haar, een brede neus en een grote mond met een ronde kin. Uitgaande van deze beschrijving kunnen we aannemen, dat Frans een stevige kerel geweest moet zijn. In 1857 verliet hij de Nationale Militie.

Frans was vierentwintig jaar oud, toen hij in het huwelijk trad met de toen 21-jarige Elisabeth Hendrikse. De huwelijksvoltrekking vond, met instemming van de aanwezige ouders, plaats in Amersfoort  op 23 april 1862, nadat zij vier dagen eerder in ondertrouw waren gegaan. Elisabeth is op 20 juni 1840 in Amersfoort geboren als dochter van landbouwer Jacobus Hendrikse en Elisabeth van den Hoven, die toen reeds was overleden. Ten tijde van hun huwelijk verdiende Frans de kost als arbeider, terwijl Elisabeth geen beroep uit oefende. De getuigen bij de huwelijksvoltrekking waren: dagloner Jacobus van den Brink, een bekende van het bruidspaar, Jacob en Aart Hendrikse, beiden broers van Elisabeth die ook als dagloners de kost verdienden, en winkelbediende Arnold Bosman, een broer van Frans. Zowel Frans als Elisabeth en de vader van Frans hebben de huwelijksakte niet ondertekend, omdat, zo verklaarden zij, zij niet konden schrijven, daar ze dat niet geleerd hadden.

Huwelijkakte Frans Johan Paulus Bosman en Elisabeth Hendrikse

Frans en Elisabeth waren net een jaar getrouwd, toen op 24 april 1863 hun eerste kind zich aandiende. Ze noemden hun dochter Johanna. In 1889 trouwde Johanna met Hendrikus Brits. Het stel kreeg vier kinderen, van wie er slechts één lang leefde. Jacoba Brits overleed in 1974 op 80-jarige leeftijd.

Amper tien maanden na de geboorte Johanna  kwam dochter Elisabeth op 23 februari 1865 ter wereld. Het meisje werd niet ouder dan negen jaar. Op 6 maart 1868 kregen Frans en Elisabeth een tweeling, een jongen en een meisje, Wilhelmus en Hermina. Van hen overleed Wilhelmus na een half jaar. Dochter Hermina was een langer leven beschoren, zij overleed in 1942 in Haarlem als weduwe van Joannes Franciscus van Doorn, met wie ze in 1890 in Amersfoort was getrouwd. Hermina zette negen kinderen op de wereld, van wie er in ieder geval vier het eerste levensjaar niet haalden.

De volgende twee dochters gingen eveneens vrij snel na hun geboorte hemelen. Geertruida werd een jaar en drie maanden oud en Anthonia overleed op 20 oktober 1873, twee dagen na haar geboorte.

Op 14 februari 1876 werd zoon Frans Johannes (Frans)  geboren. Als jongeman moet hij een heethoofd zijn geweest. Het kan niet anders dan dat hij de 18-jarige jongen is, over wie de Nieuwe Amersfoortsche Courant van 27 februari 1895 meldde, dat hij de 58-jarige H. van den Eshof met twee messteken had omgebracht. De mannen hadden al geruime tijd ruzie met elkaar. Na een bedreigende woordenwisseling moet Frans “Het Duveltje”, zoals de bijnaam van Van den Eshof luidde, achter een boom op de Arnhemseweg hebben opgewacht en hem bij passage de fatale messteken hebben toegebracht. Met name de messteek in de rug onder zijn linker schouderblad was voor Van den Eshof dodelijk, omdat zijn longen werden getroffen. Hij kon nog enkele passen lopen, maar zakte daarna dood in elkaar. De toegesnelde politie arresteerde Frans en borg hem op in de strafgevangenis in Utrecht. Daar kwam op 3 april 1896 (door zelfdoding??) een einde aan het leven van Frans.

Moord door Franciscus Johannes Bosman

Van de dood van Frans werd aangifte gedaan zowel in Utrecht als in Amersfoort. In Utrecht deed J.C.E. Müllemeister, de directeur van de strafgevangenis dat. Op de overlijdensakte staat vermeld, dat Frans overleed in de nacht van 2 op 3 april 1896 overleed. Dat maakt het vermoeden van zelfdoding alleen maar groter. Bovendien is deze akte het bewijs, dat de F.J. Bosman Frans Johannes Bosman was, die verantwoordelijk was voor de dood van H. van den Eshof. In de akte van overlijden is Frans een zoon van Frans Wilhelmus Bosman. Daarmee moet Frans Johan Paulus bedoeld zijn, want de naam van zijn moeder klopt wel.

Utrechtse overlijdensakte van Frans Johannes Bosman

Ook in de Amersfoortse akte van overlijden kreeg de vader van Frans dezelfde voornamen als in de Utrechtse akte.

Na de geboorte van zoon Frans kreeg het echtpaar Bosman nog drie kinderen, die allen op jonge leeftijd stierven. Als eerste kwam zoon Wilhelmus ter wereld op 25 juli 1879. Hij werd slechts negen maanden oud.

De laatste kinderen van Frans en Elisabeth waren weer een tweeling, Elisabeth en Geertruida, die geboren werden op 7 september 1881. Van hen overleed Geertruida op 6 augustus van genoemd jaar, ze was toen tien maanden oud. Haar zusje Elisabeth leefde drie jaar en overleed op 6 augustus 1882.

Aan het leven van Frans Johan Paulus Bosman kwam op 12 februari 1903 ca. 16.00 uur een einde, hij was toen 65 jaar oud. Elisabeth overleefde haar man vijfentwintig jaar; zij was 87 jaar oud toen ze stierf in Utrecht in 1928.

Tiel, 23 februari 2018