Genealogisch blog 277

Gerard II

De laatste jaren kom ik geregeld in de Duitse stad Krefeld, een kleine 150 km. van huis. Op de Duitse autobaan A 57 zie ik elke keer weer de afslagen naar plaatsen als Goch, Kleve, Xanten, Rheinberg en Moers, die alle in de geschiedenis van de Duitse tak van de familie Van Haeften een rol gespeeld hebben. Deze steden lagen destijds net buiten het zgn. Overkwartier van de hertogdom Gelre met als belangrijke steden Roermond en Venlo en het Duitse Geldern, waaraan het hertogdom en onze latere provincie Gelderland de naam te danken heeft.

Krefeld, Rheinberg en Baerl maakten in de 16^e eeuw deel uit van het graafschap Moers. Tijdens de Keulse oorlog (1583-1588), ook wel de Truchsessische Oorlog genoemd, verwoestten de Spanjaarden  de stad Moers. Bijna twee decennia was de stad nagenoeg onbewoond. In 1600 schonk gravin Walburga, de weduwe van graaf Adolf van Neuenahr  (1545-1589), Moers en de heerlijkheid Krefeld aan Prins Maurits van Oranje Nassau, omdat zij geen nageslacht had. De Oranjes zouden het gebied in handen houden tot 1702, toen het na de dood van Willem III door koop overging in Pruisische handen.

Hertogdom Gelre

Zo rond 1670 streek kapitein Gerard van Haeften neer op Kasteel Rheinberg. Gerard was in 1666 nog in Doesburg gezien, toen hij samen met collega Arend van Arnhem met een compagnie soldaten op weg was naar de provincie Zeeland. Gerard was in dienst van de Prins van Oranje. Als officier maakte hij daarna deel uit van de Staatse (Nederlandse) bezettingsmacht van het gebied rond Moers en Krefeld.

Gerard was de zoon van Gerard van Haeften (1608-1658) en Everke van Haeften, die in 1640 overleed. Na haar dood hertrouwde vader Gerard met Judith Elisabeth van Baerl, bij wie hij nog vier kinderen kreeg, twee jongens en twee meisjes. Door zijn tweede huwelijk werd vader Gerard onder meer Heer van Baerl, dat tegenwoordig een wijk is van Duisburg. Hij werd in 1653 ermee beleend door de Keurvorst van Brandenburg. Ook vader Gerard was officier in de Staatse troepen, die in Rheinland gelegerd waren. Hij was een militaire carrière begonnen, omdat hij niet in aanmerking kwam om Kasteel Verwolde, waar hij was geboren als oudste zoon, over te nemen.

Baerl en omgeving 1805

Om vader en zoon van elkaar te onderscheiden noemen we zoon Gerard, die rond 1630 geboren werd op Kasteel Verwolde, meestal Gerard II. Na zijn militaire opleiding trad zoon Gerard II in het huwelijk met Josina Bolmans, met wie hij een dochter kreeg, die in 1651 werd geboren en die overleed in Kleve in 1743. Enkele jaren later overleed Josina en hertrouwde Gerard II met Catharina van Hoogendorp. Het paar kreeg nog zes kinderen.

Oudste dochter Dorothea trad in 1689 in het huwelijk met Wilhelm van Driesch van ’t Loe. Hun huwelijk staat als volgt genoteerd in het huwelijksboek van de reformatorische kerk van Baerl:

Den 19. Juny 1689 getrouwt de Welgebooren Heer Wilhelm Driesch vant Loe met de welgeboren Juffer Dorothea van Hafften van Baarll.

De edelman Wilhelm van Driesch van ’t Loe woonde tegenover de kerk. De predikant van Baerl behoorde tot de familie Neomagus. Verschillende predikanten uit die familie werkten in plaatsen als Baerl en Orsoy in de regio Moers. In het gebied sprak men destijds het niederrheinisches Plattdeutsch. Hoogduits werd in Midden en Zuid Duitsland gesproken. Van het Nederduitse dialect, het latere Nederlands, bediende men zich in Holland en Zeeland. In kerkelijke akten, echter, en religieuze geschriften in de regio Moers was de taal niet Plattdeutsch maar “reines Holländisch”.

1673 Net beleg van Maastricht

Het tweede kind was zoon Arend George, die in 1675 overleed. Van hem is niet meer bekend dan dat anderen als zijn plaatsvervanger beleend werden met Baerl, omdat hijzelf nog minderjarig was. De volgende zoon was Rudolf Wilhelm, die op 29 juli 1658 in de kerk van Baerl werd gedoopt. In navolging van zijn vader begon Rudolf een militaire carrière. Die was echter van korte duur, want in de strijd om Maastricht van 1676 sneuvelde hij op het slagveld.

In 1659 kwam dochter Everdina Wilhelmina ter wereld. Zij werd op 25 juni 1659 in Maastricht gedoopt. Meer is over haar niet bekend. Zoon Diederick (Dirck) trad in de voetsporen van zijn vader. Hij klom op tot kapitein en brigademajoor in Staatse dienst. Diederick had het kennelijk in Rheinberg niet naar de zin, want hij verhuisde naar het een paar kilometer noodwestelijk gelegen Dripstein, waarvan hij de heer werd. Hij stond vermeld als “ambt” van Rheinberg en Cracau. Cracau was een fortificatie bij Krefeld. De rol van een “ambt” varieerde van hoge gemeentelijke ambtenaar tot een vredesrechter. Diederick trouwde met de 20-jarige Margaretha Magdalene Mahfeld von Dockum in Rheinberg in 1700. Het stel kreeg zes kinderen. Hun zoon Gerhard Martin Wilhelm van 1706, aanvankelijk in dienst van het Staatse leger, maar later in dienst van het Pruisische leger, staat bij genealogen van het geslacht Van Haeften ook wel bekend als Gerard III. Diedrick overleed in 1723. De overlijdensdatum van zijn echtgenote is niet bekend.

Het jongste kind van Gerard II en Catharina van Hoogendorp was zoon Gillis, die op 14 november 1660 in Maastricht werd gedoopt. Ook Gillis ambieerde een militaire carrière. Door zijn bezittingen in Sint Odilienberg (L.) kon hij toetreden tot de ridderschap van het Gelderse Overkwartier. Hij bereikte de rang van kapitein in het Staatse leger. Hoewel hij twee keer in het huwelijk trad, liet Gillis geen nakomelingschap na.

Gerard II kwam in 1674 om “in de krijg”, hij was toen 44 jaar oud. In 1674 namen de Fransen Gennep in en ontmantelden de verdedigingswerken rond het stadje. Er wordt soms gesuggereerd, dat Gerard II omgekomen zou zijn bij Gent, omdat er bronnen zijn die aangeven dat hij sneuvelde bij Sennef, maar in 1674 werd er bij Gent niet gevochten. “Sennef” moet dan ook opgevat worden als een verschrijving van Gennep.

Met Gerard II, als stamvader, en zijn nakomelingen was de Duitse tak van de familie Van Haeften, later Von Haeften, een feit.

Tiel, 17 april 2018