Genealogisch blog 338

Elisabeth van Haeften

Dat jonge dames uit het geslacht Van Haeften voor adellijke heren in de 15^e en in het begin van de 16^e eeuw aantrekkelijke huwelijkspartners waren, maakte Elisabeth van Haeften meer dan duidelijk met haar drie of vier huwelijken. Ook haar zus Hendrica vond in Hendrik van Ranst een huwelijkskandidaat van formaat. Ook haar zus Beatrix vond in Johan van Rossem (1445-1512) een sterke huwelijkskandidaat.

Elisabeth kwam ter wereld in Haaften in 1435. Zij was een dochter van Walraven van Haeften (1410-1478) en Hendrica van Varick (1421-1482). Walraven was Heer van Haaften en drost van Buren, hij was machtig en rijk. Toen Elisabeth 21 jaar oud was trad ze in het huwelijk met Johan Gerritsz van Broeckhuijsen, een telg uit het adellijke geslacht Van Broeckhuijsen, dat afkomstig was uit Noord Limburg. Elisabeth was Vrouwe van Varick. Johan was ridder en hofmeester van de hertog van Gelre, hij was Heer van Broeckhuijsen, Brakel, Well en Ammerzoden, van Loe en Geisteren. Hij werd in 1465, het jaar van zijn huwelijk, door vererving Heer van Waardenburg.

Johan verwekte bij Elisabeth dochter Walrave, die rond 1460 werd geboren in Leersum, en zoon Gerrit, die ook  in Leersum in 1468 het eerste daglicht zag. Gerrit was pas een half jaar oud, toen zijn vader omkwam, naar verluidt, tijdens een veldtocht in de Sinaïwoestijn tijdens kruistocht die geen kruistocht mocht worden genoemd. Door het overlijden van zijn vader viel de heerlijkheid Waardenburg aan Gerrit toe.

Adolf van Egmond

Twee jaar na de dood van echtgenoot Johan, hertrouwde Elisabeth van Haeften met de drie jaar jongere Adolf van Egmond, die Hertog van Gelre werd. De eerste vrouw van Adolf, Catharina van Bourbon, was in 1769 overleden. De zoon van Adolf en Elisabeth, Reinier I van Gelre, werd in 1476 geboren. Na een roerig leven stierf die in 1522.  Adolf zelf sneuvelde op 27 juli 1477 bij Doornik.

Over het huwelijk van Elisabeth van Haeften en Adolf van Egmond bestaan verschillende opvattingen. Er zijn bronnen die helemaal niet reppen van dit huwelijk, omdat het niet zou hebben plaats gevonden, terwijl andere bronnen, onder meer “De Gedenkwaardigheden uit de geschiedenis van Gelderland” van I.A. Nijhoff, hun huwelijk expliciet vermeldden, zoals:

“GELRE (Reiner van), heer van Grunsfoort (op de Veluwe), Arcen en Velden, geb. in 1476, overl. 10 Nov. 1522, natuurlijke zoon van hertog Adolf van Gelder Egmond en van Elisabeth van Haeften. Hij ontving van zijn halfbroeder, hertog Karel, den 13. Oct. 1496 uit den tol te Wageningen 100 pond en uit de inkomsten van Venlo en Kriekenbeck een jaarrente van 150 rijnlandsche gulden; en in 1499 de beleening met Grunsfoort (op de Veluwe) en kreeg eveneens van hem op den 2. Maart 1502 twaalf morgen land in de Moft, een uitgestrekt bosch aldaar gelegen, waarvan hertog Karel op St. Victorsdag (28 Juli) 1503 op Reiners verzoek diens vrouw den lijftocht toestond.”

Toch moet het bovenstaande naar het rijk der fabelen verwezen worden. De publicatie van Mw J.G.M. Stoel en A. Verstraelen uit 1995 “Arcen : Historie - natuurschoon in woord en beeld // De geschiedenis van Arcen, het kasteel en de Heerlijkheid / Het landschap van een landgoed”, maakte veel duidelijk. Zij vermeldden een huwelijkscontract uit 1501 tussen Reynald van Aeswijn, zoon van Willem van Aeswijn en Elisabeth van Haeften, en Aleid Schenk van Nideggen, dochter van Wijnand Schenk van Nideggen en Anna van der Donk. Dit contract leidde echter niet tot een huwelijk en Aleid huwde in 1503 met Reinier, een bastaardzoon van Hertog Adolf van Gelre. Onzorgvuldige lezing van dit contract heeft, volgens Stoel en Verstraelen, geleid tot het misverstand, dat Elisabeth van Haeften de moeder zou zijn van Reinier van Gelre en vervolgens tot de misvatting dat Elisabeth een relatie zou hebben gehad met Hertog Adolf. Eerherstel voor Elisabeth, die hier en daar en in verschillende publicaties abusievelijk de maîtresse van hertog Adolf werd genoemd, is op zijn plaats.

Als werkelijke moeder van Reinier van Gelre stond ene Swolmis te boek. Er heeft dus geen relatie bestaan tussen Elisabeth van Haeften en Adolf van Egmond, laat staan dat beiden samen kinderen zouden hebben gehad.

Wapen van Gerrit van Flodrop

In werkelijkheid trad Elisabeth van Haeften in 1470 voor de tweede maal in het huwelijk, nu met Gerrit van Flodrop, die in 1435 of 1450 was geboren. Zijn ouders waren Willem van Flodrop  (1410-1493) en Caecilia van Hamal van Elderen (1430-1492). Gerrit is in 1480 overleden met als gevolg, dat Elisabeth op 22 juli 1483 in een akte uit Zaltbommel de weduwe van Gerrit van Flodrop werd genoemd, toen ze de waard in Haaften transporteerde voor 100 gulden  aan het Convent van de Augustijnen op het Sint Pieterswiel buiten Zaltbommel. In het jaar daarop werd Elisabeth in een akte als volgt omschreven:

"Elisabeth van Haeften, wedue saligen heren Gherits van Vlodorp, rittere, belijden en bekennen mit dessen openen brieff, dat ick puermentelick om Godswill ende omme salicheyt der zielen mynne liever alderen ende sonderlinge omme ewige memoirs mijns selfs ende mijns lieven saligen heren heren Gherits van Vlodorp voers gegeven heb den eerbaren devoten heren prior ende ghemeyne Convent des Regulierenclooster by Bommel..;.. ende heb des torkonden myunen naem mit myns hant beneden in desen brieff gescreven ende mynen zegel hier aangehangen int jaer ons Heren MCCC ende LXXXIIII dominica in passione".

In de daaraan vooraf gaande jaren heeft Gerrit van Flodrop verschillende gronden in Haaften getransporteerd gekregen van leden van de familie Van Haeften, die eigenlijk bedoeld waren als huwelijksgeschenk voor Elisabeth, toen zijn trouwde van Johan van Broeckhuijsen.

Gerrit van Flodrop verwekte bij Elisabeth drie kinderen: zoon Gerhard, die in het huwelijk trad met Walravina van Brederode, dochter Anna over wie bijna niets bekend is en zoon Willem, Heer van Ghoor.

Wapen van de familie van Aeswijn

Na de dood van Gerrit van Flodrop was Elisabeth nog veel te jong om bij de pakken neer te zitten en haar oude dag af te wachten. Dus trad ze weer in het huwelijk, deze keer in 1481 met ridder Willem van Aeswijn, die erfhofmeester was van Hertog Karel van Gelre, een functie die hij overgenomen had van de eerste echtgenoot van Elisabeth van Haeften. Naar verluidt is Willem rond 1440 geboren. Hij was vanaf 1506 ook maarschalk en drost van het Veluwse Hattum. Bovendien stond hij te boek als raadsman van de Koning van Castilië.

Huis Dorth in 1726

Willem van Aeswijn kreeg bij Elisabeth van Haeften twee kinderen. Dochter Hendrina, die het goed Varick van haar moeder erfde en die in 1490 trouwde met de toen 25-jarige Seyno van Dorth, die kolonel in Staatse Dienst was. Het stel kreeg vier kinderen. Een achterkleindochter van Seyno en Hendrina, t.w. Elisabeth van Dorth trouwde in oktober 1576 met Diederick van Haeften (1547-1610) de zoon van Allard van Haeften en Cunegonde van Keppel , die onder meer Heer van Verwolde was.

Het tweede kind van Willem van Aeswijn en Elisabeth van Haeften was zoon Reynolt, die van zijn ouders goederen in Waardenburg en Opijnen erfde en die in het huwelijk trad met Agnes van Ulft.

Elisabeth van Haeften overleed in de avond van 1 november 1504. Ze was toen 69 jaar oud. Wanneer Willem van Aeswijn stierf is niet bekend.

Tiel, 19 december 2018