Schandgedrag
Ik heb in Genealogisch
blog169 al het nodige geschreven over mijn werk als vrijwilliger bij het
Regionaal Archief Rivierenland. De laatste paar maanden ben ik daar bezig
geweest met het indexeren van de doopinschrijvingen van de voormalige Hervormde
Catharina Kerk van Acquoy. De huidige hervormde kerk van Acquoy dateert van
1844. Van de voormalige kerk is alleen nog de
scheve toren bewaard gebleven, maar die is dan ook heel bepalend voor het
dorpsgezicht. De toren is scheef gaan staan doordat overstromingen van de Linge
de grond onder de toren wegspoelde. In de volksmond heet de toren ook wel de
“Betuwse toren van Pisa”, omdat op het kerkhof rond de toren tussen achttien
andere zerken het graf te vinden is van Cornelia Pisa, de echtgenote van
voormalig predikant Nicolaas Hendrik Kuipéri (1875-1946).
 |
Catharina kerk met
scheve toren in Acquy
|
Vlak voordat ik enkele dagen
geleden de laatste doopinschrijving voltooide, trof ik een inschrijving aan,
die ik de lezer beslist niet wil onthouden.
Op 26 oktober 1755 hield moeder
Anne Jansje de Bruijn haar dochter Mayke zelf ten doop. Uit deze vermelding
vallen twee dingen op te maken. De geboortedatum van Mayke moet enkele weken
voor haar doop liggen, anders kon haar moeder haar niet zelf ten doop houden.
De tweede conclusie is, dat Mayke een buitenechtelijk kind was, zoals ook in de
doopinschrijving staat vermeld. Echtelijkje kinderen werden meestal een tot
twee dagen na de geboorte gedoopt. Vaak hield een zus van de moeder of de vader
het kind ten doop. De doophefster was dan meteen meter van het kind en getuige
van de doop.
Het bijzondere van deze
doopinschrijving zit ‘m in hetgeen aan de werkelijke doop vooraf ging. De
inschrijving laat daar geen misverstanden over bestaan. Voordat hij het kind
doopte heeft de predikant vanaf de preekstoel, volgens kerkelijk gebruik,
moeder Anne Jansje de Bruijn behoorlijk de les gelezen. Zoals het in de
inschrijving vermeld staat:
“…die, eer het gedoopt werd alvorens door
den Predikant openlijk van de preekstoel volgens kerkelijk gebruik, hartelijk
bestraft is geworden, wegens haar schandgedrag in desen.”
De moeder moest het ontgelden,
alsof het alleen haar schuld was, dat er een onecht kind geboren was. Over de
vader werd met geen woord gerept. Die was vermoedelijk een van de notabelen van
het dorp, die ongestraft een eenvoudige vrouw uit het dorp kon bezwangeren en
zondags op de eerste rij in de kerk zat.
 |
Doopinschrijving
Mayke de Bruijn
|
Dat de moeder wel eens verkracht
kon zijn of tot de sex gedwongen, interesseerde de predikant blijkbaar niet. De
geboorte van een onecht kind was per definitie de schuld van de moeder, die
werd dan ook publiekelijk aan de schandpaal genageld. Ze moest maar zien hoe ze
het kind opvoedde.
Tiel, 6 juli 2018
Geen opmerkingen:
Een reactie posten