Genealogisch blog 360

Eigenlijk een heel gewoon gezin

Het gezin van diamantslijper Maurits Walvisch kende tot aan de Tweede Wereldoorlog veelal dezelfde ups en downs als alle andere gezinnen. Niets bijzonders dus.

Maurits werd op 3 juni 1896 in Amsterdam geboren. Hij was de jongste van de vijf kinderen van Joseph Walvisch en Saartje Silas, die in 1887 met elkaar waren getrouwd. Vader Joseph was ook werkzaam in de Amsterdamse diamantindustrie. Voor haar huwelijk was moeder Saartje werkzaam als dienstbode. Van de vijf kinderen van Joseph en Saartje hebben er slechts twee de Tweede Wereldoorlog overleefd, hun oudste zoon Abraham (Ab), die in 1979 in Bussum overleed, en derde zoon Jonas, die naar Amerika emigreerde en daar in 1960 overleed, toen hij 67 jaar oud was. Vader Joseph en moeder Saartje gingen met het zesde transport vanuit Westerbork mee naar Sobibor, waar ze direct na aankomst de dood vonden.

Het gezin van Joseph Walvisch, geheel links Maurits

Maurits Walvisch raakte al heel jong verliefd op Rosette de Valença, een dochter van Abraham de Valença en Barbara Polk die op 17 januari 1893 geboren was. De ouders van Rosette overleden beiden voor de Tweede Wereldoorlog.

Toen Maurits en Rosette op 2 juni 1915 trouwden, was Maurits nog maar 18 jaar oud, terwijl Rosette 22 jaar was. Bij de plechtigheid op het Amsterdamse stadhuis waren Isaac de Valença, een broer van Rosette, en Ab Walvisch, de oudste broer van Maurits, de getuigen. Op dezelfde dag gaven Maurits en Rosette elkaar het ja-woord ten overstaan van de Joodse gemeente in de sjoel in de Rapenburgerstraat.

Voormalige sjoel in de Rapenburgerstraat

Maurits en de zwangere Rosette gingen wonen in de Blasiusstraat in Amsterdam. Al snel werd hun eerste kind geboren, zoon Joseph. Maar de kleine Joseph had geen geluk in het leven, hij stierf binnen korte tijd nog in 1915.

Op 19 oktober 1916 werd de tweede zoon van Maurits en Rosette geboren. Zij gaven hem de naam Abraham Joseph naar zijn beide grootvaders. Ook Abraham Joseph vond werk in de diamantindustrie. Hij trad op 4 maart 1942 in het huwelijk met de 21-jarige Haarlemse Cornelia van Wolferen. Het paar overleefde de oorlog en verhuisde in 1979 naar Antwerpen. Daar overleed Cornelia in 2000 en Abraham Joseph in 2007.

Maurits en Rosette kregen in 1918, op 10 november, een dochter, die ze de naam Sara gaven. De kleine Sara werd vernoemd naar haar grootmoeder. Sara overleefde de oorlog, maar verder is mij van haar niets bekend.

Twee jaar later werd zoon Jozeph geboren, op 4 november 1920. Jozeph vond, net als zijn vader, werk in de diamantindustrie. In het begin van de oorlog verloofde Jozeph zich met de dienstbode Gezina Lutraan, een dochter van Izak Lutraan en Lena Pagrach, die in Auschwitz omkwamen. Gezina was afkomstig uit Raalte, waar haar vader veehandelaar was.

Verlovingsfeest van Jozeph Walvisch en Gezina Lutraan

Van de bovenstaande foto, die vrijwel zeker gemaakt is bij het verlovingsfeest van Maurits en Rosette, is te zien, dat die genomen moet zijn in het begin van de oorlog. Alle volwassenen dragen al de gehate Jodenster. Zelfs in de huiselijke kring werd die gedragen! Maurits en Rosette zitten aan de kop van de tafel. Elk hebben ze hun ouders naast zich. Daarnaast zitten waarschijnlijk de beide grootouders.

Eind 1942 of begin 1943 moeten Jozeph en Rosette getrouwd zijn. Ze woonden toen in de Sarphatistraat in Amsterdam op nummer 213 huis. Maar ook zij ontkwamen niet aan de deportaties naar de kampen. Eerst werden ze in de loop van 1943 afgevoerd naar Westerbork. Daar werd op 25 juni 1943 hun dochter Rosette, vernoemd naar haar grootmoeder, geboren. In Kamp Westerbork was een hulpsecretarie gevestigd van de Burgerlijke Stand van de gemeente Westerbork. D.W. Molhuijsen was er ambtenaar van de Burgerlijke Stand.

Gezina Lutraan

Uit de sterfdatum van Gezina en de klein Rosette valt af te leiden, dat Jozeph, Gezina en Rosette op 31 augustus 1943 op transport werden gesteld naar Auschwitz. Zij kwamen daar 2 september aan. Gezina en Rosette werden onmiddellijk vergast op 3 september. Jozeph kon nog een tijd voor de Nazi’s werken. Hij werd op 31 maart 1944 vermoord.

Maurits en Rosette kregen op 5 februari 1932 nog een dochter. Zij noemden haar Barbara. Vroeg in 1943 werden Maurits, Rosette en de toen 11-jarige Barbara afgevoerd naar Westerbork. Vandaar gingen ze, als Häftling, met het vijfde transport van 30 maart 1943 mee naar Sobibor. Daar werden ze direct na aankomst op 2 april 1943 vergast.

Het gezin van Maurits Walvisch en Rosette de Valença was eigenlijk een heel gewoon gezin net zoals zovele andere Joodse gezinnen in Nederland, ware het niet, dat de gek Hitler op basis van krankzinnige rassenwetten alle Joden uit Europa wilde vernietigen, omdat zij, naar zijn mening, de oorzaak waren van alle kwaad en Europa naar de ondergang wilden voeren.

Tiel, 13 april 2019