20 juli 1944
Vandaag is het 75 jaar geleden,
dat Von Stauffenberg c.s. de aanslag op Hitler pleegde. Een historisch moment
in de Tweede Wereldoorlog, dat helaas niet het gewenste resultaat had. Hitler
overleefde de aanslag met slechts lichte schade aan zijn gehoor, een verbrand
rechterbeen en een verlamde linker arm. Vier andere aanwezigen bij het overleg
in de kaartenkamer op de Wolfsschanze in het huidige Polen, vonden de dood,
terwijl negen personen zwaar gewond raakten.
Door miscommunicatie tussen de
aanslagplegers en hun kompanen in Polen en in Berlijn werd de voorziene
staatsgreep uitgesteld totdat Von Stauffenberg en zijn adjudant Werner von
Haeften terug waren in Berlijn. De coup, met de codenaam “Operatie Walküre”,
mislukte volledig. Nog dezelfde avond werden Von Stauffenberg, Werner von
Haeften en twee andere samenzweerders doodgeschoten, terwijl een van hen
zichzelf om het leven had gebracht.
In de dagen en weken na de
aanslag werden alle samenzweerders opgepakt. De belangrijksten onder hen
werden, in opdracht van Hitler zelf, opgehangen aan pianosnaren. Hitler bleef
aan de macht en richtte vanaf dat moment zijn terreur ook tegen het Duitse Volk,
dat nog een vreselijk jaar voor de boeg had.
Vandaag zal de aanslag uitvoerig in
Berlijn worden herdacht, maar ook in Zuid Duitsland bij het graf van de moeder
van Werner von Haeften, Agnes von Brauchitsch, die door de aanslag niet alleen
haar jongste zoon Werner verloor, maar ook haar oudste zoon Hans-Bernd. De
familieleden en andere belangstellenden die daar samenkomen, zullen de beide
mannen in stilte herdenken en zich vermoedelijk afvragen “wat…als?”
Van Werner von Haeften is bekend,
dat hij tot het laatst toe eraan twijfelde of hij wel mee kon werken aan de
aanslag op de Führer, aan wie hij als militair trouw had gezworen. Het was een
groot moreel dilemma, voor de oplossing waarvan hij zelfs de hulp van theoloog
Dieter Bonhoeffer inriep. De andere samenzweerders zullen voor hetzelfde
dilemma gestaan hebben:
“Soll
ich?.....darf ich?”
Uiteindelijk hebben ze allen voor
zichzelf de knoop doorgehakt en waren ze vastbesloten Hitler te stoppen. Hun
morele waarden wonnen het van de eed van trouw aan de Führer, van wie ze
vroeger zo’n groot aanhanger waren. Het absolute kwaad moest worden gestopt. Ze
wisten maar al te goed hoe het er in de kampen aan toeging.
Het is jammer, dat acteurs als
Tom Cruise en vooral Carice van Houten bereid waren mee te spelen in de
Amerikaanse film Valkyrie, waarin totaal geen aandacht werd besteed aan de
motieven van de samenzweerders. Van Tom Cruise was zoiets eigenlijk wel te
verwachten, die is alleen uit op eigen roem. Von Stauffenberg zou de leiding
bij de aanslag op zich genomen hebben, omdat hij in Afrika zwaar gewond was
geraakt en daardoor was gaan inzien, dat Hitler gestopt moest worden. Zo zitten
er in de film meer zaken, die niet in overeenstemming zijn met de historische
feiten. Maar ja, een Amerikaanse film, hè.
Ik ben er zeker van, dat de
woorden die vandaag gesproken zullen worden bij de verschillende herdenkingen
de mannen van 20 juli 1944 meer recht zullen doen dan de hele film Valkyrie.
Tiel, 20 juli 2019
Meer weten? Lees:
Paul Welling, Spotlight op Werner von
Haeften. Soest : Boekscout 2012. 219 blz. Index. ISBN 9789462061019.
Prijs € 17,95. Te bestellen via boekscout.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten