Genealogisch blog 218

Naar Indië (1)

Mijn oom Bertus Bosman van 15 december 1927 werd op 19 november 1946 gekeurd voor militaire dienst, geschikt bevonden en op 10 april 1947 als gewoon dienstplichtige van de II^e ploeg van de lichting 1947 uit Amersfoort ingelijfd bij het Korps Mariniers. Zijn registratienummer was 27.12.15.197 en zijn stamboeknummer 37746. Op zijn Grote Personeelskaart stond als zijn burgerberoep “kweker” vermeld.

Vanaf zijn inlijving hield de administratie van de eenheden, waarbij Bertus gediend heeft, zijn conduiteboekje met foto bij. Daarin werden zijn persoonlijke gegevens bijgehouden, zoals onder meer detacheringen en beoordelingen, straffen, bevorderingen, de deelname aan gevechten en de staat van zijn algemene geoefendheid.

Op de plaats, rust; Bertus voorste rij derde van links

Bertus kwam in werkelijke dienst voor eerste oefening bij de Afdeling Mariniers in de Van Ghentkazerne te Rotterdam. Daar werd hij de volgende dag medisch gekeurd. Van al zijn vingers en beide handen werden afdrukken gemaakt. Tenslotte kwam in zijn conduiteboekje te staan, dat hij een litteken had op de rechterschouder.

Dezelfde dag nog werd Bertus geplaatst bij de Afdeling Mariniers in de Wilhelmina Kazerne te Bergen op Zoom. Hij was toen zeemilicien/marinier van de derde klasse. Hij was blij bij de mariniers terecht gekomen te zijn. Hij kreeg, als marinier, per maand fl. 70 meer soldij dan zijn broer Frans, die bij de infanterie zat.

Bertus voltooide zijn eerste training van drie maanden als zeemilicien op 8 juli 1947. Hij was nu de marinier die alles kan, de marinier die alles wil, de marinier die alles doet, de marinier die niet vraagt naar het waarom.

Ter gelegenheid van het beëindigen van zijn eerste militaire opleiding kreeg Bertus een herinneringsdiploma aangeboden van zijn commandant G. Broekhuijsen.

Eerste militaire opleiding afgesloten

Zijn commandant beoordeelde zijn militaire prestaties en zijn gedrag. De commandant omschreef zijn karakter als:

“Beleefd, netjes, doet de laatste tijd zijn best. Stille natuur, valt niet op”

Het conduiteboekje van Bertus vermeldde, dat hij op 25 juni 1947 scherpe en halfscherpe handgranaten had geworpen en dat hij op 16 juli  geoefend had in het omgaan met het halfautomatische Johnson geweer. Vervolgens kreeg hij van 19 juli tot 13 augustus vijfentwintig dagen inschepingsverlof dat hij thuis doorbracht.

Bertus (achterste rij 2e van links) tijdens het inschepingsverlof, rechts van hem vriend Fons van Berkel

Een week na zijn verlof, op 18 augustus 1947, werd Bertus overgeplaatst naar de Afdeling Mariniers in de Willem II kazerne in Tilburg. Op 28 augustus 1947 vertrok Bertus met het troepentransportschip “Kota Inten” vanuit Rotterdam naar Indië. Hij zou daar 14 maanden blijven en thuisvaren in november 1948. Hoe anders zou het verblijf in Indië voor Bertus uitpakken. Hij kwam pas ruim een half jaar later weer terug naar Nederland.

Vanuit Tilburg reisde Bertus per trein naar Rotterdam. Onder het spelen van het Wilhelmus werden de trossen van de Kota Inten om 17.00 uur losgegooid. In totaal waren ongeveer 1500 militairen aan boord. Behalve personeel van de Marine, Mariniers, het K.N.I.L. en de A.A.T. (aan- en afvoertroepen) ook drie compagnieën van het commando Luchtvaarttroepen.

Kota Inten

De Kota Inten was in 1927 gebouwd in opdracht van de Rotterdamsche Lloyd als vrachtschip voor de route Rotterdam-Indië. In 1942 ging het schip voor de Amerikaanse regering dienst doen als troepenschip. Het werd daartoe grondig verbouwd. Toen het schip na de Tweede Wereld Oorlog weer in handen van de eigenaar kwam, ging het voor de Nederlandse overheid troepen van en naar Indië vervoeren.

In het begin van de reis gonsde het van de geruchten, dat er via Kaap de Goede Hoop gevaren zou worden. Internationaal waren er problemen gerezen over een eventuele doorvaart door het Suezkanaal, maar toen het schip bij Gibraltar naar het Oosten koerste was voor iedereen aan boord duidelijk, dat er toch via het Suezkanaal gevaren zou worden. Gelukkig bleven de verwachte ongeregeldheden uit tijdens de tocht door het Suezkanaal op 8 september 1947.

Toen hij twee dagen aan boord was kreeg Bertus van transportcommandant W. Bierenbroodspot vier dagen strafdienst van 1½ uur per dag opgelegd, omdat hij 

“Lawaai makende ten 22.30 op straat aangetroffen”

was. Het zal zo zijn geweest, dat Bertus de avond vóór vertrek op straat rumoer gemaakt had (al dan niet onder invloed van alcohol) om zijn nervositeit voor de lange zeereis te verbergen. De tocht naar Ned.-Indië was zijn eerste reis naar het buitenland.

De Kota Inten bereikte na het Suezkanaal de Golf van Aden en de Indische Oceaan. Het schip passeerde op 9 september 1947 de Kreeftkeerkring in zuidelijke richting. In de ochtend van 21 september 1947 kwam de Kota Inten aan in de haven van Sebang op het eiland Pulau Weh.

Later die dag zette de Kota Inten koers richting Batavia. Het schip passeerde de evenaar. Tijdens die passage, op 24 september 1947, werd het Neptunusfeest gevierd, waarbij vele manschappen, onder wie Bertus, op een niet zachtzinnige manier gedoopt werden. Bertus kreeg het zgn. Neptunusdiploma uitgereikt, ondertekend door kapitein H.S.L. Blom en de gezagvoerder.

 Neptunusdiploma

Voordat zij doorreisden naar Soerabaja, hun uiteindelijke bestemming, verbleven de mariniers enkele dagen in Batavia. Daar ontmoette Bertus zijn neef Jan Janssen, een zoon van een broer van zijn moeder. Bertus heeft zijn diensttijd in Indië in z’n geheel doorgebracht op Oost Java, in Soerabaja en wijde omgeving. De eerste dagen moest hij wennen aan de tropische warmte en aan het slapen onder een klamboe.

Soerabaja, gelegen aan de rivier de Mas, is de op één na grootste stad van Indonesië en de hoofdstad van de regio Oost Java. De stad is aan twee kanten omgeven door de Javazee. In 1945, nog tijdens de Britse bezetting van Java, kwamen in de stad 120.000 revolutionaire jonge Indonesiërs in opstand. Bendes trokken moordend en plunderend rond. Soerabaja veranderde in een spookstad.

Voor de Britten, die bij de opstand 220 man verloren, het signaal om de beslissing in te trekken om geen Nederlandse militairen in Soerabaja toe te laten. Maar pas op 10 maart 1946 zette de Mariniers Brigade te Soerabaja voet aan wal en nam korte tijd later het zogeheten Soerabajafront geheel over van de 5th Indian Division van het Brits-Indische leger.

Kort na zijn aankomst in Soerabaja op 29 september 1947 werd Bertus geplaatst bij de Depot Troepen van de Mariniers Brigade. Het beviel Bertus nog goed in Indië. Hij vond Soerabaja een mooie stad, veel mooier als Batavia.

Er was voor de mariniers veel vertier in Soerabaja, zoals bioscopen en zwembaden. Tijdens zijn verblijf daar van een maand ging Bertus vier keer per week naar de bioscoop. Hij schreef over zijn verblijf:

"Nou voorlopig zou ik nog niet terug willen, want het bevalt me hier best. We hebben hier een goed leven en goed eten. We zijn nu weer met een opleiding bezig van drie weken. Volgende week is de laatste week en dan gaan we drie maanden naar het front. Nu moet je niet denken dat ik dat erg vind, want aan het front is het erg rustig en alles is daar veel goedkoper als hier in de stad."

Over het de stad ingaan schreef hij:

"Hier in Soerabaja b.v. gaan we zo de stad in net zoals in A’foort. Maar in het binnenland ga je altijd met z’n tweeën. Die tweede is je meisje zeggen wij, maar je kan het ook een geweer noemen met 80 patronen. Maar daar heb ik nu ook geen last meer van. Ik heb geen geweer meer. Ik heb nu een revolver, die is me groot genoeg."

In Soerabaja kreeg Bertus een tropentraining van drie weken waarin hij leerde met een M-1 geweer en met een mitrailleur met scherpe patronen te schieten. Hij schreef daarover:

"…. en verder moeten we nog handgranaten gooien en granaten schieten. Dat gaat hier wel iets anders als in Holland, want we doen hier alles met scherp."

In oktober 1947 vertrok Bertus naar het front.

Tiel, 19 augustus 2017

Meer weten? Lees: Paul Welling, Ze spraken er niet over. Twee Amersfoortse broers in Nederlands-Indië. Soest: Boekscout,  2015. 156 blz.  Index. ISBN 9789402219401. Prijs € 18,15. Te bestellen via boekscout.nl