Genealogisch blog 355

Nieuwe inzichten

Door de reactie van een lezer op mijn verhaal over het huis Den Esch in Hien bij Dodewaard in Genealogisch blog 235 ben ik tot nieuwe inzichten gekomen over de oorsprong van de Duitse tak van de familie Van Haeften. Probleem was steeds, dat er onvoldoende duidelijkheid bestond over de afkomst van Everke van Haeften, die in 1630 in het huwelijk trad met Gerard van Haeften, de zoon van Allard van Haeften (1581-1625) en Dorothea van Eck († 1612). Over de afkomst van Gerard bestond bij mij en andere genealogen, die zich met de familie van Haeften bezighouden, geen twijfel. Gerard was afkomstige van Kasteel Verwolde. Mijn Duitse genealogische vriend noemde hem altijd “Gerard I” om hem te onderscheiden van zijn zoon en achterkleinzoon met dezelfde naam. In Genealogisch blog 28 heb ik, ingefluisterd door mijn vriend Dietrich von Haeften, het raadsel opgeworpen waarom vader Allard van Haeften Kasteel Verwolde niet naliet aan zijn oudste zoon Gerard, maar aan diens jongere broer Dirk. Een verklaring daarvoor heb ik nog steeds niet!

Gerard van Haeften 1608-1658

Over de afkomst van Everke van Haeften heb ik eigenlijk nooit zekerheid gehad. In Genealogisch blog 320 dacht ik het raadsel rond de afkomst van Everke opgelost te hebben. Zij zou een dochter zijn van Arnt van Haeften en Anna Maria van den Steenhuys die in 1628 met elkaar trouwden en die in Huis Gerestein in Drumpt, tegenwoordig onderdeel van de gemeente Tiel, woonden. Eerdere aannames over de afkomst van Everke zouden daarmee van de baan zijn. Maar toch, mijn gevoel zei, dat het zeer twijfelachtig was, dat Everke een kind zou zijn van Arnt van Haeften en Anna Maria van den Steenhuis. Wanneer Arnt en Anna Maria in 1628 trouwden, dan kon Everke als hun dochter nooit twee jaar later zelf in het huwelijk getreden zijn. Bovendien, waren er nog tal van verwijzingen over Everke en Gerard, die mijn stellingname ondergroeven. Gerard en Everke van Haeften tochtten elkaar op 13 mei 1634 voor de ambtman van de Neder Betuwe. De langstlevende zou, met instemming van het Erfelijk Gerecht van de stad Zutphen, het vruchtgebruik krijgen van al hun huidige en toekomstige goederen in de kerspel Hien en Dodewaard. Een duidelijke verwijzing naar Hien. Een andere aanwijzing van mijn misvatting was c.q. is, dat Everke in documenten heel vaak genoemd wordt als “Everke van Haeften tot den Esch”. Lang heb ik aangenomen, dat “tot den Esch” een verwijzing was naar het huis Den Esch bij Tuil.

Het leuke van een blog schrijven over genealogische aangelegenheden is, dat lezers vaak reageren op hetgeen je vertelde of je iets toesturen waardoor je tot nieuwe inzichten komt. Dit laatste gebeurde op 24 maart jl. Iemand reageerde op mijn verhaal over Huis Den Esch in Hien in Genealogisch blog 235. De daarop volgende discussie per e-mail spitste zich toe op Marten van Haeften en Margaretha van Loe en hun bezittingen in de Veluwezoom. In een van de e-mails stuurde deze lezer mij een kopie van een pagina uit de stamboom van de familie Van Haeften, die verschillende leden van de familie Van Rhemen hebben gemaakt in de periode 1565-1719. Deze genealogieën worden tegenwoordig bewaard bij het Gelders Archief in Arnhem.

 

Nakomelingen van Otto van Haeften

Deze toegestuurde kopie van een pagina uit een van de genealogieën van Van Rhemen bevat de sleutel tot de afkomst van Everke. Zij is een dochter van Marten van Haeften en Margaretha van Loe, de oudste bekende bewoners uit de familie Van Haeften van het Huis Den Esch in Hien, dat zij vernoemd hebben naar het gelijknamige huis in Tuil, waar zij oorspronkelijk vandaan kwamen. 

In de genealogie van Van Rhemen werd Everke Everharda genoemd. Dat deze verschillende namen op dezelfde persoon betrekking hebben, staat buiten kijf. Weer elders heette Everke Eva. Men schreef in vroeger jaren op wat men dacht te horen. Nu is ook duidelijk waarom Gerard tussen 1630 en 1640 “Heer tot den Esch” werd genoemd. Ze zullen dan ook wel gedurende die tijd in het huis in Hien gewoond hebben.

Kort na de inzegening van het huwelijk tussen Everke en Gerard I kwam hun enige kind ter wereld, zoon Gerard, die we gemakshalve Gerard II noemen. Zoals gezegd, legden Gerard en Everke in 1634 hun langstlevende testament vast. Het echtpaar had ook belangen bij goederen in de Veluwezoom.

Toen Everke in 1640 kwam te overlijden, koos Gerard I voor een militaire loopbaan in dienst van de Staten Generaal in ’s Gravenhage. Hij klom op tot kapitein van het garnizoen in Moers bij Krefeld. Dat kwam goed uit, want inmiddels had Gerard een nieuwe liefde gevonden in Judith Elisabeth van Baerl, met wie hij nog in 1640 trouwde. Daardoor werd Gerard I Heer van Baerl, toen de keurvorst van Brandenburg hem daarmee beleende in 1653.

Wapen van de familie Von Baerl

Gerard I en Judith Elisabeth van Baerl kregen vier kinderen, van wie oudste zoon Marten in 1660 bij Maastricht overleed. Daardoor ging Baerl op 27 november 1658, na de dood van Gerard I van Haeften, over op zijn zoon Arnold Georg, die toen nog maar 13 jaar oud was. Robert Couper nam de zaken van Arnold Georg waar. Toen Robert Couper op 16 september 1666 overleden was, nam zijn oom Dietrich van Haeften (1609->1666) de zaken waar voor de minderjarig Arnold Georg van Haeften. Op 30-jarige leeftijd zat Arnold Georg gevangen in Frankrijk. Om in zijn levensonderhoud te voorzien moest zijn moeder op 31 januari 1675 500 Rijksguldens opnemen. Na de dood van Arnold Georg in 1694 ging Baerl over naar zijn zus Dorothea, wier man Willem van Driesch haar zaken behartigde. Over de andere dochter van Gerard I en Judith Elisabeth van Baerl, Johanna, is mij verder niets bekend.

Pakken we de draad weer op bij Gerard II, de zoon van Gerard I van Haeften en Everke van Haeften. Gerard II trouwde, net als zijn vader, twee keer, eerst met Josina Bolmans, met wie hij een dochter kreeg, en daarna met Catharina van Hoogendorp, een dochter van Gillis van Hoogendorp en Anna Verbolt. Uit het tweede huwelijk kwamen zes kinderen voort, vier zonen en twee dochters. Van hen is voor dit verhaal alleen zoon Dietrich van belang. Dietrich van Haeften, of op z’n Nederlands Diederick, werd in 1660 geboren op Kasteel Rheinberg bij Krefeld. Net als zijn vader en grootvader, was ook hij kapitein in het leger van de Haagse Staten Generaal, al werd hij in het kerkelijk register van Rheinberg “brigademajoor” genoemd. In 1700 trouwde Dietrich met Margaretha Magdelena Mahfeld van Dockum, wier roepnaam Madelon was. Dietrich en Madelon verlieten Rheinberg en vestigden zich in de Pruisische stad Dripstein, een paar kilometer ten Noorden van Rheinberg. Ook zij kregen zes kinderen, onder wie Gerhard Martin Wilhelm, die op 24 januari 1706 in Rheinberg werd geboren. Gerhard Martin Wilhelm werd de derde en laatste Gerard in de opvolgingslijn van de Duitse tak van de familie Van Haeften.

 

Gerhard Martin Wilhelm van Haeften, Gerard III

Ook Gerard III diende eerst in het Staatse leger, daarna in 1751 als kolonel in het Regiment van de prins van Holstein Gottrop en, tenslotte, in het Pruisische leger. Het was in die tijd onder militairen gebruikelijk van vlag te wisselen. Ze dienden die legeraanvoerder, die het beste en op tijd betaalde.

Gerard III (1706-1767) trad in 1730 in Dinslaken in het huwelijk met Louisa Müntz. Hun oudste zoon was Karl Franz Werner van 12 juli 1732. Deze Karl Franz Werner erfde van zijn oom van moederszijde Haus Erprath bij Xanten. De familie was nu definitief is Duitsland gevestigd, wat voor Karl Franz Werner aanleiding was zijn achternaam officieel te veranderen van “Van Haeften” in “Von Haeften”. Karl Franz Werner was luitenant in het Pruisische leger. In 1768 verliet hij de actieve dienst om van zijn “pensioen” te gaan genieten en zich bezig te houden met het beheer van Haus Erprath en de bijbehorende gronden.

Tiel, 26 maart 2019