Genealogisch blog 103

Traditie

Mijn grootmoeder van vaderszijde heette van haar achternaam Groot. Zij was een telg uit de zeer omvangrijke katholieke familie Groot uit Noord Holland. In de 19^e eeuw woonden in elke Noord-Hollandse stad of dorp boven het Noordzeekanaal wel leden van de familie. De hoogste concentratie van de familie kwam evenwel voor in West Friesland. De mannen waren meestal veehouder. Een enkeling kon zich geen eigen bedrijf permitteren en verhuurde zich als dagloner of had een ander beroep. Naar mate de industrialisatie doorzette zegden verschillende mannen het boerenleven vaarwel en zochten vooral emplooi bij de spoorwegen als sein- of overwegwachter. Zo ook de vader van mijn oma, zoals ik vertelde in Genealogisch blog 35. Mijn liefde voor treinen zal ik ongetwijfeld van die kant meegekregen hebben.

Tegen het einde van de 19^e eeuw stond het niet meer a priori vast, dat een nieuwe generatie in Noord Holland bleef wonen. Velen vertrokken in de 20^ste eeuw naar elders, tot aan Nieuw Zeeland toe. Het merendeel van de familie, echter, bleef het Noord-Hollandse trouw. 

Mijn oma (rechts) met twee van haar broers (l) en hun partners

De directe familie van mijn grootmoeder was zeer hecht. Verjaardagen van nog levende broers en zussen, maar ook van neven en nichten, werden nooit overgeslagen evenmin als andere hoogtijdagen als huwelijken of begrafenissen. Vaak ging men bij elkaar op bezoek. Mijn opa en oma kaartten wekelijks met de broer van mijn oma en diens vrouw, want die woonden ook in Amersfoort. Ze gingen er op de fiets heen. Bezoeken aan anderen werden aanvankelijk per trein afgelegd, naar Apeldoorn en Leerdam. Mijn grootouders hadden later het geluk, dat hun thuiswonende dochter al vroeg een auto had en graag met haar ouders meeging naar de familie. Elk bezoek legde ze vast op foto, evenals de regelmatig georganiseerde grote familiebijeenkomsten, zoals een uitje naar het geboortehuis in Wognum in 1965.

De familie Groot in Wognum 1965

In de 19^e eeuw waren de vrouwen binnen de familie Groot vooral moeder van soms zeer grote gezinnen. Aan de zorg voor de kinderen moeten zij meer dan een dagtaak gehad hebben. Als ze toch ook nog moesten meewerken op de boerderij, dan zouden ze eigenlijk achteraf allemaal alsnog een lintje moeten krijgen voor hun niet aflatende zorg voor man en kinderen. Het moeder-zijn in die grote gezinnen moet niet alleen lichamelijk een zeer zware taak geweest zijn, ook in mentaal opzicht zullen de vrouwen het zwaar gehad hebben. Het verdriet om overleden kinderen moet in enkele gevallen immens geweest zijn. Zeer waarschijnlijk door de slechte hygiënische omstandigheden op het platteland in de 19^e eeuw en vaak voorkomende ziekten stierven veel kinderen op zeer jonge leeftijd. Ook de ouders van mijn oma verloren vier kinderen op jeugdige leeftijd.

Binnen de familie Groot, maar ook bij andere families, was het de gewoonte, wanneer een kind op jonge leeftijd was overleden, een volgend kind van hetzelfde geslacht de naam van het overleden kind te geven. Vaak werd dat een paar maal herhaald.

Het derde kind van Dirk Groot (1826-1898) en Grietje de Boer (1821-1874) was de in 1854 geboren Pieter. Na een jaar ging Pieter al weer hemelen. Na eerst weer een dochter bracht Grietje in 1856 weer een zoon ter wereld. Zijn naam stond al bij voorbaat vast: Pieter. Maar ook deze Pieter leefde niet lang, want hij stierf in 1859. Hun volgende zoon noemden Dirk en Grietje, tegen de traditie in, Albert. Maar deze Albert was evenmin een lang leven beschoren, hij overleed na 9 maanden. De daarop volgende dochter Geertje was uiteindelijk het enige kind van Dirk en Grietje, dat een respectabele leeftijd bereikte, want de volgende zonen Pieter en Jacob leefden respectievelijk slechts 15 dagen en 1 jaar.

Maartje Groot (1830-1862) en Klaas Buur (1824-1896) kregen vier kinderen, twee zonen Cornelis en Willem, en drie dochters: Maartje, die drie jaar werd, en Maartje en Jacoba. Na het overlijden van zijn vrouw Maartje hertrouwde Klaas in 1863 met de 25-jarige Bregje van Schagen. In 1867 kwam hun eerste zoon ter wereld. De baby kreeg, geheel in de lijn van de traditie, de naam Willem. Deze kleine Willem overleed al na een maand. Vier jaar later was Bregje weer zwanger en in 1871 kwam een nieuwe Willem op de wereld. Deze Willem hield het wat langer vol dan zijn overleden broertje, maar na een half jaar kwam ook aan zijn leventje een einde. Klaas en Bregje kregen nog één zoon. In 1872 werd weer een Willem geboren. Dit mannetje overleed na 16 weken op 3 maart 1873.

Klaas Schouten (1867-1937) en Marijtje Groot (1864-1948) kregen 14 kinderen. De zesde was zoon IJsbrand, die in 1896 werd geboren. IJsbrandje overleed na acht maanden. Het volgende kind was een meisje: Maria, geboren in 1898. Maria leefde slechts een maand. In 1899 kwam een nieuwe Maria ter wereld. Daarna volgde dochter Martha. Na Martha werd er weer een zoon geboren, die automatisch de naam IJsbrand kreeg. Ook deze IJsbrand maakte het niet lang, hij overleed na een maand. Het volgende kind was weer en zoon; traditiegetrouw: IJsbrand, geboren in 1903.

Tiel, 09-10-2016