‘K heb alleen nog maar een fotootje
Een paar dagen voordat ik ging
trouwen, kwam mijn vader hem brengen. De Friese staartklok, die al zo’n 200
jaar in de familie zou zijn, volgens mijn vader. Ik kreeg hem op dezelfde
voorwaarden, waaronder mijn vader hem had gekregen van zijn vader. Zodra het
eerste mannelijke gezinslid gaat trouwen, krijgt die de klok totdat diens
eerste zoon gaat trouwen. De eerste zoon die trouwen gaat hoeft dus niet per se
de oudste zoon te zijn, maar zo zou de klok wel in de familie blijven. Dat mijn
vader en ik de klok kregen bij ons trouwen zal te maken hebben gehad met het
feit, dat rond de wijzerplaat een huwelijkskrans zat. Het behoeft geen betoog,
dat ik de familietraditie zou voortzetten, wanneer mijn zoon zou trouwen.
 |
|
De Klok
|
Mijn vader had de klok ingepakt
in de paardendeken waaronder hij altijd zijn dutjes deed op de bank. Trots hingen
mijn aanstaande en ik de klok op in ons nieuwe huis in Harderwijk. Een echt
familiestuk, nu in ons bezit. Heel snel raakten we gewend aan het regelmatige
tikken van de klok. Stond de klok wel eens stil, dan misten we zijn getik. De
klok bleef lopen door een loden gewicht van ca. 5 kg. dat met koper omhuld was.
Het gewicht hing aan een koperen ketting, die over een ingenieus stel tandwielen
liep. Toen ik in Kudelstaart woonde, is
het een keer gebeurd, dat het gewicht zomaar van de ketting viel en een
behoorlijke deuk in de parketvloer achterliet. Het gewicht zelf liep door de
val een flinke buts op. Het koste niet veel moeite gewicht en katrol weer met
elkaar te verbinden.
Op het halve en hele uur sloeg de
klok met ferme slagen, die hoorde je door het hele huis. Achter de wijzerplaat
zat een schijf, die de stand van de maan kon aangeven. Ik heb zelf nooit de
moeit genomen die schijf gelijk te zetten met de werkelijke stand van de maan
aan het uitspansel. Voor de cijfers die de uren aangaven zat een kleinere ring
met cijfers. Daarmee kon je een wekker instellen. Om te kunnen aflopen had de
wekker eigen kettingen met gewichtjes, een langwerpige en een taps toelopende.
Op de klok stonden drie beelden,
twee engelen en een atlas met wereldbol. De oorspronkelijke beelden waren van
gips. Kwetsbaar dus. Toen wij op de Bredeweg in Amsterdam woonden, voetbalden
mijn broers en ik bij slecht weer vaak in onze brede gang waar de klok hier.
Dat was funest voor de oorspronkelijke beelden. Een voor een vielen de engelen
van de klok in stukken. Vele jaren later kreeg ik van tante
Nel nieuwe engelen. De atlas heeft het allemaal overleefd.
Bij iedere verhuizing werd de
klok zorgvuldig ingepakt. Was hij eenmaal van de muur dan was er gelegenheid de
achterkant te bekijken. Daar stond een of ander jaartal, zeventienhonderd
zoveel. Dat betekende dat de klok meer dan 200 jaar oud was! Aan de achterkant
kon je ook zien, dat de kast waarin de slinger heen en weer ging in vroeger
tijden kapot geweest was. Ik herkende in de herstelwerkzaamheden de hand van
mijn grootvader.
In de jaren 80 van de vorige eeuw
bleek, dat de klok last van ouderdomskwalen begon te krijgen. Herhaaldelijk
weigerde hij dienst. Een ver familielid had als hobby het repareren van oude
uurwerken. Hij wilde wel eens kijken wat de klok mankeerde. Het bleken de
lagers te zijn van verschillende tandwielen. Die te vervangen viel niet meer,
want het waren conische lagers, ze liepen taps toe. Die moest het familielid
zelf maken, dat betekende dat de klok enkele weken bij hem moest verblijven. Ik
hoefde alleen maar het materiaal te vergoeden.
Na een paar weken hing de klok
weer op zijn plek te schitteren, Maar helaas, enkele weken later begaven andere
lagers het. Weer zaten we een paar weken zonder klok. Het was net of het huis
niet compleet was tijdens de afwezigheid van de klok. We hoorden het tikken en
slaan niet en er was een grote lege plek op de muur. Gelukkig konden ook deze
lagers vervangen worden. Als het goed was, zou de klok weer jaren perfect
lopen.
 |
|
Ravage na de val van
de muur
|
Als het goed was…ja, maar het was
niet goed! Op een zaterdagmorgen in 1995 of 1996 kwam ik beneden en schrok
enorm. Toen ik de deur open deed lag de klok in tientallen stukken voor me op
de grond. Van de muur gevallen. Ik had ’s nachts wel en vreemd geluid gehoord,
maar schonk daar verder geen aandacht aan omdat het direct weer stil was in
huis. Ik was helemaal van slag toen ik de klok daar in stukken zag liggen. Ik heb
een stoel gepakt en heb een uur naar de ravage zitten kijken. Bijna al het glas
gebroken, de kast in vele stukken gebroken, het uurwerk ontzet. Van alles
speelde door mijn hoofd. Hoe kon zoiets gebeuren? Waarom moest mij dat nou weer
overkomen? Was dit werkelijk het einde van een zeer waardevol familiestuk? Wat
had de klok allemaal meegemaakt?
Na een uur was het tot me
doorgedrongen: dit was het einde van dat waardevolle familiestuk, na meer dan
200 jaar. Ik pakte mijn camera en maakte een paar foto’s van de brokstukken op
de grond. Uit de schuur haalde ik een doos en deed daar alle restanten in. Ik
zou wel zien wat ik er verder mee deed. Uiteraard wilde ik weten hoe dit had
kunnen gebeuren. Tussen de ravage vond ik een stuk van de zware holduim waaraan
de klok gehangen had, afgebroken. In de muur zat nog het andere stuk. Het kon
niet anders zijn dan dat door metaalmoeheid of iets dergelijks de holduim was
gebroken en de klok in gruzelementen was gevallen. Een andere reden kon ik niet
bedenken.
Een paar weken later ben ik met
de restanten van de klok naar de stort gereden en heb daar alles gedumpt. Hij
was niet meer te herstellen. Een stuk familiegeschiedenis, dat ik koesterde,
was definitief weg. Mijn zoon zou de familietraditie niet voort kunnen zetten.
Tiel,15-02-2017
Geen opmerkingen:
Een reactie posten