Genealogisch blog 181

Monument

Bij de Sint-Jozefkerk in Achterveld (gemeente Leusden) staat een monument, dat is opgericht ter nagedachtenis aan veertien huzaren, die op 12 mei 1940 in de strijd tegen de bezetter zijn gesneuveld en ter herinnering aan 25 burgers uit de gemeente Stoutenburg die tijdens de bezettingsjaren door oorlogshandelingen zijn omgekomen. Voor de burgerslachtoffers is een gedenksteen van graniet opgericht met daarop de namen van de omgekomenen. Het monument is ontworpen door J.M. Schouten en onthuld op 4 mei 1990 en bevindt zich op het gazon aan de zuidzijde van de kerk.

Monument voor omgekomen burgerslachtoffers Achterveld

In Achterveld sloten de geallieerden op 28 en 30 april 1945 een akkoord met de Duitsers voor voedselhulp aan westelijk Nederland, dat net de Hongerwinter achter de rug had. De onderhandelingen vonden plaats in de toenmalige St.-Josephschool op de Jan van Arkelweg 6 in het gymnastieklokaal. Aan de onderhandelingen namen de hoogste geallieerde generaals uit de Verenigde Staten, Canada, Verenigd Koninkrijk, Rusland en Nederland (o.a. Prins Bernhard) deel. Het leidde tot de opzet en uitvoering van Operation Manna, de naam die de geallieerden kozen voor de voedseldroppings, en operatie Faust, voor voedseltransport over de weg. Een nevendoelstelling van de geallieerden was de Duitsers tot capitulatie te bewegen.

Op het monument staan de namen voor van J. Bosman en G.M. Bosman. Wie waren dat? En waarom werden ze genoemd als oorlogsslachtoffer? Johannes Bosman, roepnaam Jan, kwam in Stoutenburg op 17 juli 1910 ter wereld als zevende van de tien kinderen van Wilhelmus Bosman (1861-1925) en Geertruida van der Hijden (1875-1958). Vader Willem verhuurde zich als arbeider.

Toen hij 30 jaar oud was, trouwde Jan op 7 augustus 1940 met de Hooglandse Geertruida Henrika (Geertje) Renkers, die op 12 februari 1920 ter wereld kwam. Haar vader was Wulfert Renkers en haar moeder Bartha van Kleinwee. Geertje baarde haar eerste kind op 9 juli 1941, een dochter die de namen Geertruida Margaretha kreeg en de roepnaam Truus. Zij is de andere Bosman op de gedenksteen in Achterveld.

Een jaar later diende Wulfranus Wilhelmus zich aan. De kleine Frans was slechts een kort leven beschoren. Hij overleed op 21 december 1944. In het begin van dat jaar werd het derde kind geboren, weer een zoon, die Wilhelmus Wulfranus heette.

Johannes Bosman

Op de ochtend van 24 april 1945, rond 10.00 uur vertrok Jan van huis met zijn beide kinderen op een boerenwagen. Moeder Geertje, die weer in verwachting was, stond in de deuropening van hun woning haar man en kinderen na te wuiven. Ze wilde bijna weer de woning ingaan, toen er opeens een enorme knal te horen was. De boerenkar met Jan en zijn beide kinderen vloog door de lucht.

Met de nodige spoed was het Duitse leger op 6 april 1945 begonnen de voormalige Grebbelinie, nu genaamd ‘Pantherstellung’ of ‘Valleistelling’, in staat van verdediging te brengen. In de voorgaande maanden hadden de Duitsers de Grebbelinie hersteld als verdedigingslinie tegen de geallieerden, die vanuit het Zuiden oprukten. In het gebied van de Grebbelinie hadden de Duitsers op tal van plekken landmijnen geplaatst, zo ook in Achterveld vlak bij het huis van Jan en Geertje..

Jan was met zijn boerenkar op een van die mijnen gereden, die daardoor ontplofte. Dat kostte Jan en zijn dochter zo plotseling het leven, beiden omgekomen door oorlogsgeweld. Zijn zoontje overleefde de ontploffing, maar raakte wel zwaar gewond. Geertje zag het voor haar ogen gebeuren.

Jan werd de volgende dag al begraven op het Parochiaal Kerkhof evenals zijn kleine meid. Tien dagen later was de oorlog afgelopen. De aktes van het overlijden van Jan en zijn dochter werden pas na de bevrijding op 22 mei 1945 opgemaakt. Een half jaar later, op 28 november, beviel moeder Geertje van haar vierde kind, een doodgeboren meisje, dat de naam Truusje kreeg.

Eind 1946 hertrouwde Geertje met Gerardus Anthonius van Nierop. Het paar kreeg drie kinderen en verhuisde later naar Bodegraven. Geertje overleed in 2001 in Woerden en werd in Bodegraven ter aarde besteld.

Tiel, 12-04-2017