Genealogisch blog 402

Dr. E.J. Swaab (402)

Velen van ons zullen bij de drogist wel eens een zalfje of smeerseltje van het merk “Dr. E.J. Swaab” gekocht hebben. Tot het merk behoren producten voor lip-, hand- en huidverzorging, voor aambeien en producten tegen hoofdluis. 

Een van de producten van Dr. E.J. Swaab

Op de website van het merk Dr. E.J. Swaab worden de producten voor de gevoelige huid als volgt omschreven:

“Dr. E.J. Swaab heeft jarenlange ervaring op het gebied van huidproblemen, maar ook huidgevoeligheid en lipverzorging. De diverse zuivere ingrediënten die gebruikt worden in de
Dr. E.J. Swaab producten voeden uw lippen, handen en uw huid.”

Wie was Dr. E.J. Swaab? Terloops heb ik wat over hem geschreven in Genealogisch blog 229 van 10 oktober 2017. In dat blog ging het echter vooral om de artsen in de familie Swaab. Nu komt E.J. Swaab zelf aan bod in dit Genealogisch blog met een levensbeschrijving op basis van mij bekende gegevens.

Eliazer Juda Swaab

Eliazer Juda Swaab werd op 10 januari 1877 in Amsterdam geboren. Hij was het zesde kind van diamantslijper Juda Swaab (1834-1886) en Sara Beekman (1837-1912). Na Eliazer, die ook wel Elie werd genoemd, kregen Juda en Sara nog twee dochters: Maria en Reina. Eliazer, die in 1897 ingeschreven stond in het militieregister van Amsterdam, ging artsenijbereidkunde (pharmacie) studeren aan de Faculteit Wis- en Natuurkunde van de Universiteit van Amsterdam. Hij promoveerde op 28 april 1909 bij prof. dr. P. van der Wielen (1873-1947) op het proefschrift “Gegevens en bijdragen tot de kennis van yoghurt”. Mede door het proefschrift van Eliazer is yoghurt in Nederland volksvoedsel geworden, wat het in Oost-Europa, en met name in Bulgarije al lang was. Door zijn onderzoek vooraf gaand aan zijn promotie vroeg de Amsterdamse Rechtbank Eliazer geregeld om als getuige-deskundige op te treden in zaken omtrent melkonderzoek. Voor her Rabbinaat van de Nederlans-Israelische Gemeente in Amsterdam deed hij onderzoek naar de samenstelling van vetten in levensmiddelen om te bepalen of die kosjer waren.

Dorothea Fruitman

Toen Eliazer promoveerde, was hij al drie jaar getrouwd met Dorothea Fruitman. Dorothea is geboren op 25 mei 1882 in Amsterdam als dochter van Juda Fruitman en Josephine Henriëtte van Ham. Bij de huwelijksplechtigeheid van Eliazer en Dorothea in Amsterdam waren de broers Meijer en Levie Swaab en Eduard Fruitman getuigen. De vierde getuige was Mozes Dias Santilhano. Ten tijde van zijn huwelijk woonde Eliazer in de gemeente Watergraafsmeer, waar zijn huwelijk op 8 en 15 april 1906 werd afgekondigd evenals in Amsterdam.

Huwelijksakte Swaab x Fruitman

Het eerste kind van Eliazer en Dorothea, zoon Juda, die ook wel Johan of Bob werd genoemd, werd in Amsterdam geboren op 1 maart 1907. Juda verdiende later de kost als bankmedewerker. Ruim een jaar later kwam tweede zoon Alfred James, die ook wel Ted heette, ter wereld op 18 november 1908. Hij werd later fabrikant. Na de geboorte van Alfred James is het gezin naar Zandvoort verhuisd, naar een villa in de Spoorstraat.

In 1911 keerde het gezin terug naar Amsterdam, omdat Eliazer directeur was geworden bij de pas in berdrijf zijnde conservenfabriek NV Puralimento. Drie hoogleraren van de Universiteit van Amsterdam stonden bij NV. Puralimento garant voor de hygiëne binnen de fabriek en de kwaliteit van de gemaakte conserven. De gebouwen van de fabriek bevonden zich op de Omval, het gebied in Amsterdam waar tegenwoordig de Rembrandttoren staat. Directeur Swaab heeft korte tijd met zijn gezin in een van de twee villa’s gewoond die zich op het fabrieksterrein bevonden.

De fabrieken van Puralimento, links de Ringvaart van de Watergraafsmeer

Puralimento ging in 1921 failliet. Dat heeft Eliazer Swaab niet meer meegemaakt. Die was in mei 1912 met zijn  gezin naar Waterlooplein 117 huis verkast en begon daar voor zichzelf te werken als apotheker. In deze zaak had Eliazer in de jaren 1907-1908 gewerkt in dienst van apotheker C.W.H. Hoorn. In de woning aan het Waterlooplein werd op 2 oktober 1912 derde zoon Marius geboren, die later ook apotheker zou worden net als zijn vader. In 1920, het jaar van de bar mitswa van oudste zoon Juda, vond weer een verhuizing plaats, nu naar de Koninginneweg 320 en later in 1924 gevolgd door een verhuizing naar Amstel 47. Eliazer runde tot zijn dood daar op de hoek van de Nieuwe Herengracht, vlakbij de Blauwe Brug, de apotheek Rembrandt.

 

Apotheek Rembrandt (foto: joodsamsterdam)

Als zelfstandig apotheker legde Eliazer zich toe op het ontwikkelen van recepturen voor smeersels voor de gevoelige huid. Hij heeft aan de wieg gestaan van het middel “Dermatol”. De producten die Eliazer vervaardigde begon hij meer en meer onder de eigen merknaam van “Dr.E.J. Swaab” te verkopen, dat waren vooral productie die vrijverkrijgbaar waren en waarvoor geen recept noodzakelijk was. Het is Eliazer ook gelukt sigaretten praktisch vrij van nicotine te maken. Voor zijn verdiensten op het gebied van de pharmacie werd Eliazer door het Rode Kruis van Portugal onderscheiden met het Ridderkruis van Verdiensten. Van het Internationale Rode Kruis ontving hij het Bronzen Kruis.

In zijn vrije tijd was Eliazer een fanatiek sporter. Hij voetbalde bij AFC in Amsterdam, was lid van de biljartvereniging KRAS en zijn grote passie was roeien. Hij was lid van van roeivereniging Poseidon. Voor zijn prestaties in deze drie takken van sport genoot hij grote waardering. Toch werd het roeien hem fataal. Door brute pech sloeg hij met zijn roeiboot om op 5 augustus 1932 in de Amstel vlakbij zijn woning en verdronk bijna. Hij kon nog wel op het droge worden gehaald en naar huis worden gebracht, maar de volgende dag begaf zijn hart het en overleed hij op 55-jarige leeftijd.

Overlijdensadvertentie, Algemeen Handelblad,d.d. 07-08-1932

Eliazer Juda Swaab werd op 8 augustus 1932 begraven op de Joodse Begraafplaats in Muiderberg. Ephraim Izak Levie Rosenbaum (1913-1943) nam na diens dood de apotheek van Eliazer Juda Swaab over.

Dorothea Fruitman overleefde haar echtgenoot ruim 20 jaar. Binnen Amsterdam verhuisde ze nog een aantal keren. Haar leven werd beëindigd door pleurites carcinomatosa (uitzaaiingen van kanker in de longen) op 8 januari 1955. Zij was toen 72 jaar oud. De ter aarde bestelling van haar stoffelijke resten gebeurde op de Amsterdamse begraafplaats Zorgvlied.

Tiel, 15 november 2019